Menu

Premium

Preekschets Psalm 25:15 – Vreemdelingen onderdak geven – 3e zondag van de veertigdagen

‘Ik houd mijn oog gericht op de HEER’
Psalmen 25:15

Deze preekschets komt uit de handreiking ‘Ik ben er voor jou’ van het Steunpunt liturgie.

Algemeen – het eigene van deze zondag, Oculi

De derde zondag van de veertigdagentijd is evenals de tweede genoemd naar een vers uit Psalm 25, nu het vijftiende: ‘Ik houd mijn oog (Oculi) gericht op de HEER’. Deze zondag kent geen vaste evangelietekst, zoals de verzoeking in de woestijn op de eerste zondag en de verheerlijking op de berg vorige week. Op de derde, vierde en vijfde zondag wisselt het evangelie in een driejarige cyclus. Dit jaar is de tempelreiniging het evangelie voor zondag oculi. In verband met weekthema ‘vreemdelingen onderdak bieden’ combineren we dit met Jesaja 56: 7d “Mijn tempel zal heten ‘Huis van gebed voor alle volken’”.

Aanwijzingen voor exegese en prediking

Johannes 2: 13-25 wordt voor deze zondag in het Oecumenisch leesrooster aangereikt. De combinatie met Jesaja 56: 7d voegt een accent toe dat niet eigen is aan de scopus van Johannes 2. Het internationale aspect van Jesaja 56 speelt in Johannes 2 nauwelijks een rol. Wie niet op deze manier over Johannes 2 wil preken kan ook kiezen voor een combinatie van Jesaja 56: 7d met Marcus 11: 15-19 of alleen Jesaja 56: 7d als tekst nemen. In deze handreiking kiezen we in aansluiting bij het Oecumenisch leesrooster voor Johannes 2: 13-25.

Neem als startpunt eens het tafereel van de geldwisselaars. In commentaren wordt vaak uitgelegd dat zij het gewone geld wisselden tegen de tempelmunt, nodig om de tempelbelasting te betalen. Maar aan hun tafeltjes kom je ook de joden en proselieten tegen die vanuit de hele diaspora naar Jeruzalem gekomen zijn (Handelingen 2) om Pesach te vieren en hier hun lokale valuta wisselen. Hier wordt al iets zichtbaar van de belofte van Jesaja 56. Het tempelbezoek van diaspora-joden en proselieten is een vervolg op de terugkeer uit de ballingschap ‘Ik breng er nog meer bijeen dan al bijeengebracht zijn’ (Jesaja 56: 8).

Houd bij de exegese – met de methode en de literatuur waarmee je vertrouwd bent – dit perspectief vanuit vers 14 in het oog. Blijf de tekst vanuit het proselieten-perspectief lezen. Het kan niet anders of er groeit een preek die de hoorder meeneemt in een leven met Christus’ barmhartigheid, waarin de gastvrijheid voor vreemdelingen een vaste plaats heeft.

De lijn van de preek kan de volgende zijn: Bekijk vanuit het perspectief van de diaspora-proseliet aan het wisseltafeltje de situatie in het tempelcomplex. Hier past een narratieve presentatie. Benoem de positie van de vreemdeling vanuit Jesaja 58 en andere oudtestamentische plaatsen (zie ook het thuisleesrooster). Hier kan ook de wederkerigheid benoemd worden: zorg voor de vreemdelingen omdat je zelf vreemdeling was.

Je kunt overgaan naar een betogende presentatie, maar het kan ook verhalend, vanuit het perspectief van de diaspora-proseliet of juist vanuit iemand die hem/haar observeert. Terwijl je in dit eerste onderdeel tekent hoe mooi Gods gastvrijheid in zijn huis blijkt beschouw je in een tweede onderdeel wat er mis gaat. Je zit daarmee als het ware tussen vers 14 en 15. Wat maakt dat Jezus de deformatie van de tempel zo ernstig inschat? Het kan geen afkeer van offerdieren en commercie zijn. Maar wel dat Gods huis er mee gevuld wordt en de ruimte ontbreekt (juist in de voorhof voor de heidenen) om in alle puurheid een huis van gebed voor alle volken te zijn.
Dit onderdeel van de preek is het moment om door te vragen naar de houding van de hoorders. In hoeverre vorm je zelf een belemmering voor de gastvrijheid van Gods huis? Maak het concreet voor coronatijd.

In het laatste punt zien we het gereinigde tempelcomplex. De hele handel is weg. Alle offerdieren zijn verdwenen. Alleen het Lam Gods (zo was Jezus kortgeleden aangewezen door Johannes de doper, 1: 29,36) is overgebleven. In Hem wordt de belofte van Jesaja 56 vervuld.

Deze preekschets is afkomstig uit de Handreiking voor voorgangers, predikers en liturgiecommissies bij het project ‘Ik ben er voor jou. Te groot voor het geluk alleen. Werken vol barmhartigheid’ voor de Veertigdagentijd & Pasen 2021.

Naast deze handreiking zijn ook Vespers voor de Stille Week beschikbaar, een Bijbelleesrooster voor alledag en een Inspiratie en ideeënboekje (met allerlei ideeën, werkvormen e.a. voor thuis of in kleine kring. Met ruime aandacht voor kinderen en jongeren suggesties voor kinderen en jongeren).

Al dit materiaal is te bestellen bij het Steunpunt Liturgie.

Materiaal dat hierbij aansluit, is dat van Kerkinactie voor de Veertigdagentijd.

Zie ook:

Preekschets bij Psalm 91: 15b – Zieken bezoeken – 1e zondag van de veertigdagen

Preekschets Psalm 25: 6 – Naakten kleden – 2e zondag van de veertigdagen

Preekschets Jesaja 66: 10 – Hongerigen eten en drinken geven – 4e zondag van de veertigdagen

Preekschets Psalm 43: 1 – Begraven van de doden – 5e zondag van de veertigdagen

Preekschets Marcus 11: 1-11 – Palmzondag – 6e van de veertigdagen

Preekschets Lucas 23: 13-26 – Goede Vrijdag – veertigdagentijd

Preekschets Lucas 24: 13-35 – Halleluja, de Heer is waarlijk opgestaan – Zondag van Pasen

Preekschets Matteüs 25: 31-46 – Als pasgeboren kinderen – Tweede Zondag van Pasen

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken