Vanuit het licht

Joël Vlasblom werkt als geestelijk verzorger in een GGZ-instelling en een Penitentiaire Inrichting. Tijdens zijn stage begeleidde hij samen met anderen een groep gedetineerden bij het werken aan herstel. ‘We probeerden in dat traject verschillende vormen van herstel een plek te geven. Zo ging het om herstel in jezelf: nagaan wat er in je leven is gebeurd en wat je hebt gedaan, dat onder ogen zien.

In het kader van het herstellen van de relatie met de samenleving ontmoetten we slachtoffers van misdrijven en bezochten we een concentratiekamp. Verder ging het om herstel van de relatie met je naasten. Verslaving en psychiatrische aandoeningen spelen vaak bij gedetineerden. Dat kan ervoor zorgen dat je heel onmogelijk bent tegenover je familie en vrienden. Herstel van de relatie met God of het transcendente was ook onderdeel van het traject.’

Relatie

‘Dat relationele is heel belangrijk bij herstel: dat je relaties aangaat en herstelt. Om te beginnen de relatie met jezelf. Ik moet denken aan een jongen die echt heel veel delicten had gepleegd, honderden keren had ingebroken. Nog nooit had hij iets toegegeven of er iets over gezegd. Tot hij een keer in de rechtszaal een slachtoffer zag en hoorde. Toen begon hij te vertellen hoe het gegaan was. Dat ze hem konden geloven dat hij echt niet in de kamer van de kinderen geweest was. Hij toonde schuldbesef en motivatie om het anders te doen. De relatie met dat slachtoffer zorgde voor die verandering.’

Motivatie

‘Motivatie is heel belangrijk bij het werken aan herstel. In de GGZ-E instelling in Eindhoven waar ik werk is iedereen constant bezig om mensen te motiveren, te empoweren, om op zoek te gaan naar perspectief. Ze maken veel gebruik van ervaringsdeskundigen: die weten hoe het is om er niet bij te horen, die hebben zelf alle ellende meegemaakt én zijn daaruit opgekrabbeld.

Maar je moet zelf gemotiveerd zijn. Daarom moet het ook niet verplicht zijn om zo’n herstelproces aan te gaan. Soms gaat het alleen maar over het herstellen van schade. Hoe zorgen we ervoor dat het weer goed komt? Maar dat kan niet altijd. Ik denk dat het ook moet gaan over: hoe gaan we nu verder, met dat wat kapot is? En soms kan acceptatie al een vorm van herstel zijn. Een man met tbs vertelde me laatst: “Ik word strontziek van dat herstel. Waarom accepteert men niet dat ik hier in de kliniek woon en van mijn radiootje geniet? Ik ben heel dankbaar dat ik hier tevreden mee kan zijn.”’

Met liefde

‘In het begin zocht ik zelf het donker op in mijn gesprekken: “Wat rot dat dit gebeurd is”. Nu zoek ik eerst het goede op en spreek dat aan. Het is mijn werkwijze geworden om vanuit het licht naar het donker te kijken. Ik probeer constant om mensen te zien en in het licht te zetten.

Liefde speelt voor mij een grote rol: dat je met liefde uitgenodigd wordt naar jezelf te kijken. Liefde nodigt uit om te herstellen wat door haat of dood is beschadigd. Liefde daagt je uit om naar het donker te kijken en daar doorheen te gaan.

Het verhaal van Jezus die door de ellende, door de dood heengaat. Dat vinden veel mensen in de psychiatrie en de gevangenis zo mooi. Ze beschrijven hun eigen leven vaak als een ‘doods leven’. En Jezus weet hoe dat is. Je bent daarin gekend, je bent niet alleen.’