De eerste twee regels van LB 443 luiden: ‘De engel Gabriël komt aangesneld, de vleugels sneeuw, de ogen vurig fel.’ Oorsprong van dit lied is een Baskisch volks(kerst)liedje, dat in 1897 werd opgenomen in de Archives de la tradition basque. Dat is een Franse verzameling van Baskische volksliederen. Via deze Archives stak het lied over naar Engeland waar het werd vertaald en als Christmas Carol graag wordt gezongen.
Het is de tijd van het feest van de Tempelvernieuwing, het Chanoekafeest, en Jezus wandelt in de zuilengang van Salomo. Tijd en plaats zijn belangrijk: juist door het gesprek tussen Jezus en zijn gesprekspartners daar en op die tijd plaats te laten vinden, maakt de evangelist zijn lezers duidelijk dat deze en deze alleen de Messias is, de Zoon van God.
Voor de tweede maal is er een ‘feest van de joden’. De eerste keer (5:1) wordt het niet bij name genoemd, nu wel: het is het Pascha. Dat is ‘dichtbij’, ophanden (6:4). Dichtbij in tijd maar niet in plaats – tenminste als je ervan uitgaat dat het alleen in Jeruzalem gevierd kan worden. Anders dan de eerste keer, wanneer we te horen krijgen dat Jezus ‘opklimt’ naar Jeruzalem, gaat Hij daar nu niet heen; Hij blijft in Galilea, waar Hij in 6:1 is teruggekeerd, tot het eind van hoofdstuk 6.
De zesde zondag na Pasen, de laatste voor Hemelvaartsdag: in de ‘oude bedeling’ (waar zijn al die mooie, veelzeggende Latijnse zondagsnamen toch gebleven?) heet deze zondag Rogate, bidt! Willem Barnard schreef ooit: ‘Na Pasen gaat het van jubelen, Jubilate, via zingen, Cantate, naar bidden, Rogate.’ Zo is het en niet andersom: van expressie naar impressie, van de uitbundige jubel om zijn daden naar het ingekeerde gebed om Gods nabijheid… juist wanneer afscheid nadert.
Jesaja 5 en Matteüs 21: een lied en een parabel. In beide speelt een eigenaar en zijn wijngaard de hoofdrol. De profeet zingt het ‘lied van zijn geliefde’ en zijn wijngaard, die deze geliefde met grote zorg en toewijding bewerkt – maar het resultaat is bitter teleurstellend. De evangelist biedt ons geen poëzie, maar een gelijkenis, namelijk een van de twee parabelen waarmee Jezus de hogepriesters en schriftgeleerden van repliek dient op hun vraag naar zijn bevoegdheid.
De gemeente voor wie Johannes zijn Evangelie schrijft, zit er als het ware stiekem bij in de zaal waar Jezus met zijn leerlingen maaltijd houdt (Johannes 13-17). Ze hoort en verstaat zijn woorden tot de leerlingen als ook tot háár gesproken. Vijftig jaar na Jezus wacht zij op Hem, op zijn komst. Wat ze in handen heeft: slechts verhalen óver Hem. Onvergelijkelijk prachtige verhalen, maar verhalen. Waar is Hij zelf? Hoe herkenbaar voor de gemeente anno 2020.
Niet voor de eerste keer staan ze tegenover elkaar: God en Farao. Een titanenstrijd. Farao, aan de top van de piramide; zoon van de RaRa’s, de goden van Egypte; de godenzoon die hemel en aarde verbindt en de maatschappij aan zijn voeten heeft. Daartegenover een God die geen naam heeft dan een onuitsprekelijke, JHWH, de Ene, die van zichzelf zegt: Ik ben reddend tegenwoordig. En naast die onuitsprekelijke nog onuitgesproken God staat zijn vertrouweling, die zegt: Ik kan niet spreken. Spreken tegenover niet kunnen (willen?) spreken én niet (kunnen? willen?) horen.
De profeet Micha – tijdgenoot van Jesaja – die optrad tussen 740-770 voor Christus, is niet de eerste nabhi’ in Israël. Vele andere gingen hem voor, naamloze en bekende. Vroeg in Israëls geschiedenis (ca. 1100 v.Chr.) waren er rondtrekkende groepen die op basis van wonderlijke ervaringen, dromen en ‘gezichten’ koningen, legeraanvoerders en gewone mensen van (al dan niet goede) raad voorzagen. Door rituele handelingen in een extatische toestand gebracht, deden deze ‘zieners’ hun uitspraken.
Een waarlijk Shakespeariaans koningsdrama is het wat we de komende weken lezen: het tragische relaas van de nadagen van Israëls eerste koning Saul, gesteld tegenover de komst van zijn opvolger David. Aan spanning en intrige geen gebrek in dit toneelstuk, waarvan deze zondag zich het eerste bedrijf afspeelt.
