Barmhartig zijn, zorgen voor mensen in een oorlogsgebied

Eén van de grote organisaties, die hulp biedt waar het nodig is in de wereld, is Kerk in Actie. Overal in Nederland zijn mensen betrokken bij acties die door Kerk in Actie worden ondersteund. In dit artikel belichten we de hulp aan Syrië.

Antiochië, een gebied dat gedeeltelijk Syrisch en gedeeltelijk Turks is, is de bakermat van onze kerken. In Antiochië was de kerk al in de eerste eeuw. In Handelingen 11: 19-25 wordt deze eerste kerk genoemd. De tekst uit Handelingen doet ons beseffen dat deze kerken al heel lang bestaan!

Het is onrustig in dat gebied. Het is een oorlogsgebied. Dat weerhoudt Kerk in Actie er niet van om contacten met de kerken in deze streek te hebben en ze te helpen op de zware weg die ze nu moeten gaan. Feije Duim is verantwoordelijk voor de zendingscontacten in Syrië, met hem heb ik een interview over de kerken in Syrië, toevallig in de periode dat hij afreist naar Damascus. Het interview is daarom digitaal.

Kun je ons iets vertellen over de band van Kerk in Actie met de Syrische kerken?

Feije Duim: Als we uitgaan van 20 miljoen Syriërs in en buiten Syrië dan zijn er 2 miljoen Syrische christenen, verdeeld over tal van kerken. De grootste is de Grieks Orthodoxe Kerk van Antiochië. De tweede in grootte is waarschijnlijk de Melkitische Katholieke Kerk, ook een kerk van Antiochië. De kleinere is de Syrisch Orthodoxe Kerk, eveneens van Antiochië en heel het Oosten. Alle drie hebben ze een Patriarch. De drie Patriarchen zijn gevestigd in Damascus. De Syrisch Orthodoxe Kerk was vroeger vooral sterk in het oosten van Turkije, samen met de Armeens orthodoxen die daar woonden. Maar dat was vóór de genocide van 1915. Verder is er een aantal protestanten, zowel onder Libanees-Syrische christenen als onder de Armeniers. Zij doen meer dan je zou verwachten, gezien hun omvang. Ook in de Arabische oecumene spelen de protestanten een prominente rol. De Protestantse Kerk verbindt zich vooral met de orthodoxen via Kerk in Actie en met de protestanten via de GZB. Op dit moment loopt dat als gevolg van noodhulp allemaal door elkaar. We werken nu gewoon allemaal met elkaar samen. Met de protestanten bestaat Gereformeerd/Hervormd al een zendingsrelatie sinds de zestiger jaren. In de zeventiger jaren breidde het diaconaat zich sterk uit en ontstonden er banden met de Grieks orthodoxen en de Syrisch orthodoxen. Door de noodhulp zijn die banden alleen maar hechter geworden. Mede door onze goede relaties met deze kerken speelt Kerk in Actie/ de Protestantse Kerk een hoofdrol in de strategie van de noodhulp van ACT Alliantie in deze regio.

De bisschop verzucht dat hij niet meer weet hoe zijn gemeente een hart onder de riem te steken…

In deze oorlogssituatie heb je contact met mensen, kun je daar iets over vertellen?

Feije Duim: O ja, zoveel. Ik som op. Het loopt uiteen van een huilende man uit Enschede die zich zorgen maakt over zijn zuster in Aleppo en die we een adres kunnen geven waar ze zich in Aleppo kan melden, tot een medewerker van het Grieks Orthodoxe Patriarchaat in Damascus, die je na jaren weer tegenkomt in Beirut, waarbij je elkaar in de armen vliegt, tot gesprekken met bisschoppen en patriarchen, zoals de Armeense bisschop van Damascus die tegen me verzucht dat hij niet meer weet hoe hij zijn gemeente een hart onder de riem kan steken, en vraagt of we hem niet eens een groet uit Nederland kunnen sturen die hij dan aan de kerkbezoekers uit kan delen, wat uitloopt op een grote kaartenactie vanuit de Protestantse Kerk ter gelegenheid van haar 10 jarig bestaan.

KIA geeft financiële hulp aan de Raad van Kerken in Syrië. De kerken in Syrië mogen bepalen waar de hulp heen gaat, neem ik aan. Kun je vertellen hoe dat in zijn werk gaat? Of kloppen mijn aannames niet?

Feije Duim: Dat zal ik je vertellen, het is wel wat ingewikkelder. Aan de hand van een voorbeeld wordt het wel duidelijker: In februari 2015 zat ik op het Protestantse Landelijk Dienstencentrum in Utrecht met tranen in mijn ogen achter mijn computer. Ik volgde het nieuws over de dorpen van Assyrische christenen langs de Khabur-rivier in Noord-Syrië. Ze werden op dat moment door ISIS verdreven uit hun dorpen, er vielen doden en meer dan 200 Assyriërs, meest vrouwen en kinderen, werden gekidnapt. Ik kende die dorpen.

De bevolking vluchtte hals over kop naar Hassakeh, een stadje in het Koerdische gebied in Noordoost-Syrië. Een paar dagen later hoorde ik uit Hassakeh hoe het ze daar was vergaan. Ze waren na aankomst gelijk opgevangen in een aantal kerken. De kerkelijke hulpverlening was meteen begonnen met het uitdelen van hulp, kleding, voedsel, dekens, medicijnen, hygiënepakketten. Die hulp werd verleend door lokale hulpverleners van het Departement voor Hulpverlening van de grootste kerk in Syrië, de Orthodoxe Kerk van Antiochië, partner van Kerk in Actie. De hulp werd gefinancierd met geld dat waarschijnlijk van ons kwam in Nederland. Hoe dat werkt?

Kerken over de hele wereld hebben samen één groot netwerk voor noodhulp

Kerken en kerkelijke organisaties over de hele wereld hebben samen één groot kerkelijk netwerk voor noodhulp. Dat is de ACT Alliance met een kantoor in Genève. ACT betekent: Action by Churches Together. Samen Kerken in Actie. Kerk in Actie en ICCO zijn er lid van. Ook de Orthodoxe Kerk van Syrië is er lid van, en de Raad van Kerken in het Midden-Oosten en andere organisaties in Libanon en Syrië. Bij een ramp maken zij de stand van zaken op: waar is hulp nodig? voor wie, wat voor hulp? wat kunnen we als kerken daarin betekenen en hoeveel geld is ervoor nodig? Die informatie delen ze in ACT en dan wordt er van overal uit de hele wereld geld gestuurd door kerken, naar ACT in Genève, en via hen naar de hulpverleners. Daarmee kunnen de kerken en organisaties dan lokaal aan de slag. Ook als er een ramp is in Haïti of Ethiopië gaat het zo. Als er een grote ramp zou zijn in Nederland, hier ook.

Denk niet dat de kerken een kleine speler zijn. In Syrië alleen al is de kerkelijke hulpverlening van de kerk van Antiochië met 500 werkers en duizenden diaconale vrijwilligers de grootste hulpverlener. Groter zelfs dan het Rode Kruis. Immers: kerken heb je overal. Tot in de kleinste dorpen. Met diakenen. Met jongeren. In Syrië kunnen wij daardoor komen waar anderen niet kunnen komen. Iedereen in hulpverlenersland kent ons. Wij, kerkelijke vrijwilligers, weten er de weg, want ‘wij’ [onze medekerkleden van Syrië] wonen daar. Zelfs UNICEF maakt daarom gebruik van kerkelijke kanalen. De hulp is bedoeld voor iedereen, ongeacht geloof, ras of politieke kleur. Voor moslims, maar ook voor christenen.

In onmenselijke situaties staan ze klaar voor iedereen

Terug naar die dorpelingen die moesten vluchten voor ISIS, en de vrouwen en kinderen die door ISIS zijn gekidnapt. In mei 2016 was ik in Beirut in Libanon. Daar trof ik bij onze partner IOCC een groep kinderen. Het bleek de laatste groep gekidnapte Assyrische kinderen die pas onlangs door Isis was vrijgelaten. Ze deden een traditioneel Assyrisch dansje voor ons. Ze kwamen bedanken voor alles wat de organisatie voor ze had gedaan. Ik kwam niet uit mijn woorden. Slikken. Omdat je, als je die kinderen, levend en vrolijk, in de ogen kijkt, pas merkt dat het echt werkt.

Feije, dank voor je inspirerende verhaal!

Een verhaal van barmhartigheid

Barmhartigheid is nodig in het kapot geschoten land Syrië. Er zijn zoveel mensen ontheemd geraakt, er zijn zoveel huizen kapot geschoten, zoveel dorpen bijna onbewoonbaar gemaakt. Dat geldt voor alle mensen, of ze nu christen, moslim of niet-gelovige zijn. Uit de verhalen die ik lees in het najaarsmagazine 2017 ZOUT, met als thema ‘De Kerk in het Midden-Oosten’, begrijp ik dat de spankracht van veel christenen in dat gebied groot is. Ze bouwen op, werken samen, en als er werkelijk hulp geboden moet worden in onmenselijke situaties staan ze klaar voor iedereen. In de verhalen proef je verbondenheid. Kerken die voor de oorlog gescheiden wegen gingen, werken nu hartstochtelijk samen. In het kader van de hulp die geboden wordt in gebieden waar de kerk nog redelijk functioneert, proberen pastores contact te leggen met iedereen. Moslim of Christen, het maakt niet uit. Feije Duim is in Damascus op het moment dat ik dit schrijf, en hij heeft het afgelopen jaar verhalen verzameld over moedige mensen in Syrië. Mensen die weten wat barmhartigheid is. Een van deze verhalen gaat over de accountant Abdo Fotfee. Het komt van de blog van Feije. En er zijn meer verhalen. In het magazine ZOUT vinden we moedige mensen, en als u dit leest zullen er nieuwe blogverhalen van Feije zijn te vinden. U vindt de blog bij Kerk in Actie.

Abdo Lotfee en Matild Sabagh

Abdo Lotfee is accountant bij de organisatie DERD van het Grieks Orthodoxe Patriarchaat van Antiochië en Al het Oosten gevestigd aan de Rechte Straat in Damascus. Als je hem vraagt of hij niet weg wil uit Syrië kijkt hij je verbaasd vragend aan. ‘Geen sprake van. Hier liggen mijn wortels. Hier ben ik nodig.’

Abdo Lotfee ontmoette ik in 2011 toen ik twee maanden in Damascus ging wonen om wat Arabisch te leren en de Syrische kerken beter te leren kennen. Ik was toen de gast van het Patriarchaat. Met Abdo liep ik door Damascus en hij wees me de weg naar het fitnesscentrum waar ik drie keer per week het luie lijf in vorm probeerde te houden.

In 2016 zag ik hem weer, vijf jaar ouder. Hij kwam van Damascus een dag naar Beirut om met me te spreken over de samenwerking van DERD met Kerk in Actie en de Protestantse Kerk. We vielen elkaar in de armen. Al zo lang hadden we elkaar niet gezien of gesproken. Intussen groeide DERD van 35 naar 550 werkers en zet jaarlijks vele miljoenen om aan kerkelijke noodhulp uit heel de wereld. Abdo is er nu de belangrijkste accountant. DERD is nu groter dan het Rode Kruis in Syrië, en heeft 9 veldkantoren door het hele land, waaronder in Aleppo en in Hassakeh.

Hassakeh ligt in het gevaarlijke Jazeera in noordoost Syrië tussen Eufraat en Tigris. Hier, in de schaduw van IS, werkt Mathild Sabbagh. Mathild studeerde onlangs af aan de Near East School of Theology. Zij werd de nieuwe predikant van de Protestantse Gemeente in Hassakeh. Ze ging er heen omdat de vorige voorganger is gevlucht. Mathild wil dat de kerk in Hassakeh blijft. Zij blijven daar, wij blijven met ze samenwerken. In januari 2017 stuurde Kerk in Actie € 45.000 naar DERD voor extra winterpakketten voor kinderen in Aleppo.

De gemeente in Antiochië

Al 2000 jaar is de kerk in Antiochië actief. Dat geeft hoop. Ondanks de moeilijke omstandigheden blijven de gelovigen staande en is de kerk een levende kerk. In het boek Handelingen wordt het begin van deze gemeente beschreven.

Handelingen 11: 19-26
De leerlingen die verdreven waren als gevolg van de onderdrukking
die na de dood van Stefanus was begonnen,
trokken naar Fenicië, Cyprus en Antiochië,
maar verkondigden Gods boodschap uitsluitend aan de Joden.
Enkele Cyprioten en Cyreneeërs onder hen, die naar Antiochië waren gereisd,
maakten daar echter ook de Griekse bevolking bekend
met het evangelie van de Heer Jezus. De Heer steunde hen bij deze taak,
zodat veel mensen overgingen tot het geloof in de Heer.
Het nieuws over hun optreden bereikte de gemeente in Jeruzalem,
waar men besloot Barnabas naar Antiochië te zenden.
Toen hij daar was aangekomen
en zag wat God in zijn goedgunstigheid had bewerkt,
verheugde hij zich en spoorde hij iedereen aan
om standvastig te zijn en trouw te blijven aan de Heer.
Hij was een voortreffelijk en diepgelovig man,
die vervuld was van de heilige Geest
Een groot aantal mensen werd voor de Heer gewonnen.
Hierna vertrok Barnabas naar Tarsus om Saulus te zoeken,
en toen hij hem gevonden had, nam hij hem mee naar Antiochië.
Een heel jaar lang kwamen ze met de gemeente daar bijeen
en gaven ze onderricht aan tal van mensen.
Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd.