Premium

Bouwstenen kringviering: De vervreemding te lijf

Bij Deuteronomium 10:12-21 en Marcus 7:1-23

Kerntekst:
De geboden van God geeft u op, maar aan de tradities van mensen houdt u vast.
Marcus 7:8

Beoogd gebruik: kringviering of huiskamerviering
Beoogde datum: 05-08-2018 (zevende zondag van de zomer)

Zie ook

Waar gebeurt wat de kerntekst (Marcus 7:8) zegt, raken mensen vervreemd van elkaar, van zichzelf en van God. Deze vervreemding heeft verschillende vormen. In de liederen en gebeden die zijn gekozen, is deze vervreemding terug te vinden, maar ook vreemdelingschap in meer algemene zin, dus niet direct ontstaan door cultische tradities.

Opmerkingen bij de Bijbellezingen

De Bijbellezing Marcus 7:1-23 is overeenkomstig het oecumenisch leesrooster van De Eerste Dag.

Een eerste lezing van het Bijbelgedeelte wekt mogelijk niet meteen de nieuwsgierigheid. Wij kennen immers geen spijswetten en reinigingsvoorschriften, zoals de Joden die kennen. Op het eerste gehoor lijkt het te gaan om een intern Joodse discussie die hier werd gevoerd. Een discussie die hoogstens theologen zou kunnen interesseren, maar die weinig tot geen wortels heeft in het heden.

Nadere lezing en bestudering van de tekst leiden echter tot de nodige verwondering: ongelofelijk eigenlijk, dat Marcus in een soort van kort commentaar op het gebeurde tot de opmerking komt dat Jezus alle spijzen rein verklaarde (vers 19). Wat Jezus zegt was toch een gotspe, die alle orthodoxie van dat moment tartte. Het is dan ook heel begrijpelijk dat de leiders van dat moment Jezus niet pruimden en feitelijk als afvallige beschouwden. Geen wonder ook dat de discipelen eveneens de nodige moeite hebben met zijn toch wel erg vrijzinnige opvattingen en verderop navraag doen! Maar wat had Jezus de zaakjes van de farizeeÎn door, afgaande op wat Marcus schrijft.

Als oudtestamentische lezing geeft het oecumenisch leesrooster Deuteronomium 10:12-21, waarin de positie van de vreemdeling uitdrukkelijk ter sprake wordt gebracht. In het kader van een overweging over het thema vervreemding past deze lezing heel goed, ook als die niet expliciet in de overweging aan de orde komt. Hij spreekt voor zich.

Liedsuggesties

Openingslied

NLB 15
Alternatief: NLB 1

Glorialied

NLB 146c: 1,5,6
Alternatieven: NLB 657:1,3,4 of NLB 871

Na lezing uit Deuteronomium 10: 12-21

NLB 320
Alternatief: NLB 843

Na lezing uit Markus 7:1-23

NLB 836:1,2,5
Alternatieven: NLB 314 of NLB 317

Na de overdenking

NLB 993
Alternatief: NLB 974

Slotlied

NLB 791
Alternatief: NLB 793

Suggesties voor liturgische teksten

Groet en bemoediging

v. De liefde van de ENE, onze God, zij met u allen!
g. Zijn vrede ook met u!
v. De ENE bevrijdt ons van angst en dwang
g. Van zijn goedheid leven wij.

Gebed van toenadering

Goede God,
die ons hart kent tot op de bodem,
die weet hebt van onze macht en onmacht,
geloof en twijfel, liefde en haat-
keer U niet van ons af
als wij onszelf zochten.

Maar breng ons in het reine
met onszelf en met elkaar.
Ja, maak ons echt en zegen ons
met uw liefde en vrede.
Amen

Kyriegebed

Goede God,
Wij weten op deze aarde
zoveel mensen in gevangenschap
en leggen hun nood aan U voor:

zij die gevangen zitten om politieke redenen,
opgepakt omdat ze een andere koers willen
in het land dat ze liefhebben.
zij die gevangen zijn in een kwaadaardige ideologie,
een ideologie die hun vrijheid van denken heeft afgenomen
en die hen doet leven van angst en haat.
zij die gevangen zijn in een geloofsgemeenschap
waarin ze klein worden gemaakt door een strenge moraal
die hen doet vervreemden van hun dierbaren.
zij die gevangen zijn in een ziekte van de geest
en geen kant op kunnen met hun gevoelens,
met hun driften en hartstochten.
zij die gevangen zijn in lege eenzaamheid
en hun dagen betekenisloos doorbrengen,
verstoken van het goede en van de liefde.

Ontferm U, HEER, over hen allen,
doe uw licht schijnen in hun duisternis
en wees hen genadig in Jezus’ naam.
Amen

Gebed van de zondag, voorafgaande aan de lezingen

Goede God,
Gij die mensen rechtop zet,
die mensen uit hun hopeloosheid bevrijdt,
wij bidden U, dat U ons in uw Woord
de weg wijst uit de chaos van deze wereld
waarin mensen elkaar zo vaak tekort doen.
Richt ons uit op het woord van Christus
en maak ook ons vrij, door uw Geest in ons midden.
Amen

Dankgebed, voorbeden besloten met stil gebed en (gezamenlijk) Onze Vader

Goede God,
verwonderd danken wij U
voor de scherpte waarmee Christus
valse godsdienstige praktijken doorprikt
en ons de weg wijst van de liefde voor de naaste.
Dat wij vanuit die vrije liefde durven leven
om zonder angst de vervreemding tegen te gaan.

Wij bidden voor hen die wereldwijd
op de bres staan om tegenstanders bij elkaar te brengen.
Voor diplomaten en hulpverleners en allen
die vanuit hun kunde mensen die elkaars vreemden zijn
in contact brengen met elkaar.

Wij bidden voor diegenen, ook onder ons misschien,
die het grote moeite kost niet te vervreemden van elkaar,
van kinderen of ouders, vrienden of vriendinnen
omdat er onmacht is of onwil de goede woorden te vinden.

Wij bidden voor mensen die ernstig ziek zijn of oud,
of pijnlijk verdrietig door een groot gemis
en om die reden vervreemd raken van het leven zelf
en van de mensen om hen heen.

Goede God, open ons hart als wij geroepen worden
om uw handen en voeten te zijn in situaties
van welk soort vervreemding dan ook.
Geef ons dan de wijsheid, de kracht en de moed
om een goed woord te spreken.

In een ogenblik van stilte noemen wij U de namen
van onze dierbaren, levenden of doden,
en vragen om liefde voor elkaar zoals we hier zitten
en voor onszelf.

[…]

Al onze gebeden komen samen in het gebed dat Christus ons heeft geleerd:
Onze Vader…

Zending en Zegen

Gaat dan allen heen in vrede, verspreidt het licht van Christus
en weet u gedragen door de nabijheid van de ENE, onze God.
De ENE zegene u en behoede u,
De ENE doe zijn aanschijn over u lichten en zij u genadig,
De ENE verheffe zijn aanschijn over u en geve u (ons) vrede.
Amen

Ideeën voor een moment met kinderen

Een gesprekje met de kinderen zou kunnen gaan over het onderwerp: vreemd zijn, hoe kun je dat voorkomen, of oplossen? Stel er komt een nieuw kind in de klas. Dat kind voelt zich heel vreemd en ongemakkelijk. Misschien heeft ÈÈn van de kinderen het zelf wel eens meegemaakt. Door een verhuizing bijvoorbeeld. Hoe voelde dat in het begin? En wanneer werd het beter? Ja, doordat je er bij werd gehaald en mee mocht doen met het spel van de andere kinderen. Het vreemde gaat voorbij als er contact gemaakt wordt.

Creatieve werkvormen

Gespreksvragen (bijvoorbeeld na een overweging)

Jezus legt het gebod ‘eer uw vader en uw moeder’ uit als zorgplicht van kinderen voor hun ouders. Die zorgplicht is in onze tijd meer en meer overgedragen naar de overheid. In veel oosterse landen wordt dit ervaren als een slechte zaak: je bergt je ouders niet op in een verpleeg- of verzorgingshuis om er vervolgens niets meer voor te hoeven doen. Hebben ze daar niet een punt, juist als het gaat om vervreemding?
In het boek van Jan Siebelink, Knielen op een bed violen, is de ‘dressuur van de angst’ bijna voelbaar. Hebt u wel eens contact (gehad) met gesloten geloofsgemeenschappen waar die angst heerst of kent u mensen die zich daarbij hebben aangesloten? Hoe gaat u met hen om?
Als het gaat om de stelling dat vervreemding het kwaad vrij spel geeft, wat zou er dan volgens u moeten gebeuren in onze opstelling naar vreemdelingen/asielzoekers/moslims?
Kunt u zich voorstellen dat de leiders van de Joden Jezus hebben laten vallen vanwege zijn veel te radicale vrijzinnigheid?

Extra gespreksvraag als de overweging gebruikt wordt uit de complete viering bij ditzelfde thema:

Herkent u de ervaring van de voorganger die zich vanwege de geloofskeuze van zijn ouders vreemd voelde in eigen dorp (of stad)? Bij uzelf of bij anderen? De voorganger heeft kennelijk een draai gemaakt van 180 graden, gezien het slot van de overweging. Wat vindt u daarvan?

Rollenspel

Bereid een rollenspel voor waarin ëcontact maken met een vreemdelingí het thema is.

Je bent lid van de plaatselijke werkgroep ëkerk naar buitení. Jullie hebben een avond georganiseerd waarin ontmoeting met andersgelovigen op het programma staat. De rabbijn heeft toegezegd te komen, net als enkele mensen van het Leger des Heils. Ook het bestuur van de moskee is uitgenodigd. Hoe ga je de avond vormgeven? Als je daar een frame voor hebt gevonden kun je het gaan uitspelen met elkaar.