Een pelgrim kan nooit alleen de tocht lopen

Naar aanleiding van het verschijnen van het boek Wandelen naar wijsheid van Thomas Hontelez vorige week, heeft Theoblogie de auteur geïnterviewd over het boek.

Wat was voor jou de aanleiding tot het schrijven van Wandelen naar wijsheid?

Ik heb een passie voor pelgrimeren en geloof erin dat het pelgrimeren een bijdrage kan leveren aan en harmonieuzer samenleving. Een pelgrim gaat met weinig onderweg en maakt zichzelf afhankelijk van anderen. Het is niet verkeerd om jezelf eens bewust in die positie te brengen om zo te ontdekken wat het is om op die manier te leven. Als rijke westerlingen vergeten we dat nogal eens.
We zijn ook verleerd onze kwetsbaarheid aan anderen te tonen en om hulp te moeten vragen. Dat zijn moeilijke processen die je tijdens een pelgrimstocht doormaakt. Eenmaal terug thuis hebben die ervaringen vaak een blijvende impact op de pelgrim.

Die verandering is niet alleen in het leven van de pelgrim zelf zichtbaar, maar raakt ook de mensen in zijn of haar omgeving. Daarmee is de impact van een pelgrimstocht veel groter dan alleen het leven van de pelgrim zelf. Ik zie pelgrims ook als verhalen vertellers. Vroeger brachten ze nieuws van het ene dorp naar het andere. Ze maakten onderweg dingen mee en vertelden die verderop weer door. Het vertellen van verhalen en het anderen laten delen in jouw ervaringen is heel waardevol.

Met mijn boek hoop ik enerzijds meer mensen te inspireren dit voor zichzelf te ontdekken, en hoop ik aan de andere kant ook pelgrims aan te sporen hun verantwoordelijkheid te nemen en de pelgrimswaarden van eenvoud en openheid te blijven delen, ook als ze gestopt zijn met lopen.

Uw boek is opgebouwd uit 14 lessen. Wat zijn wat u betreft de drie belangrijkste lessen voor de moderne pelgrim?

Wat mij betreft zijn dat de lessen over eenvoud en openheid. Een pelgrim heeft onderweg niet veel nodig. Waarom dan thuis wel? Kunnen we ook thuis met minder tevreden zijn en een beetje van die pelgrimsinstelling behouden als we ons thuis weer omringen met luxe? Met regelmaat verschijnen er rapporten over hoe het klimaat ervoor staat, of hoe het met de diersoorten gaat (slecht). Daar schrik ik altijd van. Ik bedenk met dan dat ik daar mede schuldig aan ben en realiseer me dan dat ik met heel weinig tevreden kan zijn als ik loop. Dat moet thuis dan ook lukken.

Openheid is wat mij betreft inherent aan pelgrimeren. Een pelgrim kan wel alleen onderweg zijn, maar kan nooit alleen de tocht lopen. Er komt in iedere tocht een moment dat je hulp van anderen nodig hebt. Als je dan niet openstaat voor de ander omdat hij of zij een ander geloof heeft, of een andere huiskleur, dan snijd je jezelf in de vingers. Daar gaat het op dat moment helemaal niet om. We zijn dan mensen die elkaar helpen. Die openheid mis ik soms in het dagelijkse leven. 

De derde les die ik heel graag op mensen zou willen overbrengen is die over hoe we echt weg kunnen zijn. We kunnen de hele wereld afreizen, maar zijn we dan ook echt weg? Ik denk soms van niet. We nemen steeds vaker onze leefstijl mee naar andere plekken. Kunnen bijna overal op internet, hoeven op straat steeds minder te vragen aan de lokale mensen en reizen steeds vaker alsof we thuis zijn. Dat is jammer. Juist spanning, onzekerheid en imperfecties maken een reis tot een reis en een pelgrimstocht tot een pelgrimstocht. Accepteer die schijnbare tegenslagen en probeer daarvan te leren. Ze maken een tocht authentieker dan je zou kunnen bedenken.

Heeft uw pelgrimage naar Istanbul u dichter bij God gebracht, of bij uzelf?

Dichter bij God weet ik niet, dichter bij mezelf wel. Natuurlijk hangt veel af van je Godsbeeld. Ik neig op religieus gebied meer naar hindoeïstische visies waarin de menselijke ziel een deel van het grote goddelijke is en onderweg is zich daar weer bij aan te sluiten. Het leren kennen van jezelf is daarin eigenlijk hetzelfde als het leren kennen van God. Door 5 maanden alleen door Europa te trekken en open te staan voor alles wat er onderweg gebeurd, heb ik het gevoel dat ik mezelf beter heb leren kennen en daardoor ook meer snap van dat goddelijke. Ik heb veel meer vertrouwen gekregen in wat we vanuit de christelijke traditie de voorzienigheid zouden noemen en in oosterse tradities misschien met het woord karma te omschrijven valt. Dat wat er moet gebeuren, dat zal gebeuren. Gods plan wordt uitgevoerd, of je daar nu voor openstaat of niet. Dat wat er gebeurd, dat moet ook gebeuren en daarin kan ik steeds beter berusten. 

Wat wordt uw volgende pelgrimage?

In juli loop ik met een groep van Stroncone naar Assisi, Italië. een tweeweekse pelgrimstocht in het voetspoor van Franciscus van Assisi. Die tocht begeleid ik voor de Franciscaanse Beweging. Dat doe ik ieder jaar, dus als je graag een keer meeloopt ben je van harte welkom!

U bent betrokken bij de Walk of Wisdom. Kunt u iets vertellen over deze beweging (of dit eigentijdse pelgrimsritueel)?

Kernwaarden van de Walk of Wisdom zijn vrijheid, respect en verbondenheid. We hebben een route van 136 kilometer door de prachtige natuur rondom Nijmegen uitgezet voor mensen die zichzelf proberen te blijven, die anderen in hun waarde willen laten en graag iets goeds bijdragen aan de wereld. 

De Walk of Wisdom is een pelgrimsroute die onafhankelijk van een politieke, religieuze of ideologische levensbeschouwing is. Het is een klassieke pelgrimstocht in een nieuw jasje waarin veel ruimte is voor de ontwikkeling en invulling van de pelgrim. Als organisatie bieden we een aantal mogelijkheden tot verdieping aan, bijvoorbeeld een vertrekceremonie, een terugkomdag, een voorlichtingsdag en hebben we op de route verschillende mogelijkheden voor bezinning. De pelgrim kiest uiteindelijk zelf hoe hij of zij de tocht loopt. Alleen in stilte, of met vrienden of familie. In één keer of in etappes. Als een echte bezinnende pelgrimstocht die een bijzonder moment in het leven markeert, of als een wandeling die wat verbondenheid met de natuur oproept.

De stichting zet zich lokaal actief in voor het behoud van de natuur en erfgoed op de route met sponsoracties en het opruimen van zwerfafval. Zo proberen we ook actief iets aan de omgeving terug te geven waar alle pelgrims gebruik van maken.

Wandelen naar wijsheid

In zijn boek Wandelen naar wijsheid legt Thomas Hontelez uit dat pelgrimeren meer is dan alleen wandelen. Pelgrimeren is de innerlijke en uiterlijke reis laten samenvloeien tot een ervaring waarin je dichter tot jezelf komt. In Wandelen naar wijsheid komen die twee reizen samen. Het boek is daarmee een inspiratie voor hen die altijd al eens hebben willen lopen, een motivatie voor hen die onderweg zijn en een bron van herkenning voor hen die reeds op pelgrimage zijn gegaan. Hoewel pelgrimeren en wandelen sterk met elkaar verbonden zijn, kunnen ze ook los van elkaar staan. Met de inzichten uit dit boek leer je ook pelgrimeren zonder zelf maar een stap te hoeven zetten.