Menu

None

Hoopvol leven in uitdagende tijden – door Erik Borgman

Hart in glas in lood raam
(Beeld: Dagmar Räder via Pixabay)

De aarde wordt aangetast en grote groepen mensen zijn op drift, verjaagd van hun geboortegrond. Anderen vrezen hun komst. In Meer dan het leven maakt Erik Borgman duidelijk dat ook in deze situatie het christelijk geloof uitzicht biedt. Zijn woorden klinken even weerbarstig als stimulerend. Telkens wordt onze hoop gewekt en worden wij op onze mogelijkheden aangesproken. Wie zich opent voor de bron van een ‘meer dan het leven’, wordt vrij van angst en moedeloosheid, vrij voor en in verlangen en liefde.

Lees hieronder een fragment waarin Borgman schrijft over ‘de schat van het gemis’.

Opnieuw leren verlangen

Boekomslag Meer dan het leven

Helpt geloof in God je in het leven? Helpt het je om goed te leven? Mensen die zichzelf niet of niet meer als gelovig beschouwen, denken vaak van wel. Ik wilde dat ik kon geloven, zeggen ze dan, in een God die alles ten goede zal keren en op wie je kunt vertrouwen als op een almachtige Vader die voor je zorgt. Maar dat lukt mij niet (meer). Het lukt mij ook niet en in deze God heb ik ook nooit geloofd. Het is ook niet de God waarover de Bijbel en de traditie van de kerk spreken. God maakt eerder onrustig. Nergens ben je meer zeker van. Zelfs de als cynisme vermomde wanhoop, waar velen zich in deze tijd in verschansen, wordt je niet gelaten.

Geloof in God houdt alle wonden open en laat je alle littekens voelen. Zelfs de littekens van anderen, maar op een nieuwe manier. De pijn van het gemis doet zich kennen als uitzicht op vervulling, de pijn van het tekort als voorteken van komende overvloed. ‘God’ is het woord voor de alles omvattende en alles doordringende, alles veroorzakende, alles dragende en alles voltooiende kracht van liefde en betrokkenheid die dit mogelijk maakt.

Deze kracht is bij tijden adembenemend en kan voelen als bedreiging. ‘Wend uw straffende blik van mij af’, smeekt Psalm 39 (vers 14), ‘dan beleef ik nog vreugde voordat ik heenga en niet meer ben.’ Maar ook: ‘Na twee dagen maakt Hij ons weer levend, op de derde dag laat Hij ons weer opstaan om weer te leven in zijn nabijheid’ (Hos 6,2). In wat hartverscheurend is, vormt zich een nieuw, waarachtig hart en in wat ons de adem beneemt, schept de Geest ruimte voor het nieuwe.

1.

In veel van de parabels van Jezus loopt er van alles door elkaar. Dat lijkt opzet. Klein dat groot blijkt, zaad dat al dan niet vrucht geeft, goede en slechte vissen, een schat die gevonden wordt en weer verborgen. Het is of alleen die ene koopman die voorkomt in die ene parabel en op zoek is naar mooie parels, duidelijk voor ogen heeft wat hem te doen staat. Hij zoekt doelgericht en als hij heeft gevonden wat hij zoekt, laat hij alles verder voor wat het is en eigent het zich toe (Mt 13,45-46).

Geloof in God houdt alle wonden open en laat je alle littekens voelen

Het is herkenbaar, denk ik. Maar het lijkt eveneens herkenbaar dat vaak na een tijdje de twijfel toeslaat. Was de schoonheid van deze ene parel het echt waard om afstand te doen van alles wat verder nog mooi is? Ik althans word regelmatig overvallen door herinneringen aan dingen die ik niet heb gekozen, niet gedaan op het moment dat het kon. Iets anders leek toen belangrijker of beter. Maar was het dat ook echt?

Misschien is het daarom dat ik gefascineerd word door de parabel die in eerste instantie veel wegheeft van die over de parelzoeker, maar er toch ook duidelijk van verschilt: de parabel over de schat verborgen in de akker (Mt 13,44). Daarin vertelt Jezus dat degene die deze schat vindt, hem onmiddellijk weer begraaft. Blijkbaar ligt niet alle zin en niet alle waarde in de schat. De schat is een schat omdat hij begraven ligt in de akker waarin hij wordt gevonden. De aanwezigheid van de schat maakt de akker bijzonder. Degene die de schat vindt, neemt niet de schat mee. Hij koopt de akker.

2.

Degenen voor wie de evangelies zijn geschreven, geloofden te zijn geroepen om te leven alsof het koninkrijk der hemelen dat Jezus had verkondigd, al was aangebroken. Of in ieder geval direct voor de deur stond. Iedereen gericht op hetzelfde doel, allemaal bereid daar alles voor over te hebben. Kortom, allemaal kooplieden die hun prachtige parel hebben gevonden en daar alles wat ze bezaten voor hadden verkocht. Ideaal, zou je zeggen.

Wie wel of niet bij het koninkrijk der hemelen hoort, komt uiteindelijk vanzelf aan het licht

Maar zo bleek het helemaal niet te zijn. In de netten van de apostelen, die Jezus volgens het Lucasevangelie (5,10) tot vissers van mensen had gemaakt, blijken zich heel verschillende soorten vis te hebben verzameld. Deugen die eigenlijk wel allemaal? Zijn ze wel te vertrouwen? Hebben ze inderdaad wel voor ogen wat mij voor ogen staat? Hopen ze op hetzelfde als waar ik op hoop?

Daar gaat het nu niet om, laat Jezus blijken. Wie wel of niet bij het koninkrijk der hemelen hoort, komt uiteindelijk vanzelf aan het licht. Op zijn tijd. Maar houd het eerst maar eens samen uit. Wij kunnen ons wel richten op een parel die mooier is dan alle andere, en dat zal hij ook blijken te zijn. Maar het gaat vooralsnog om een schat die in de akker is verborgen. Zijn glans is vermengd met het zand en de klei, zijn schoonheid gaat schuil in de modder van het leven. Daar zijn de schatten te vinden, daar zijn wij geroepen de schatten van de wereld te zien en te zijn. Daar en nergens anders begint Gods heerschappij.

Erik Borgman is een leken-dominicaan en hoogleraar theologie van de religie, in het bijzonder het christendom, aan de Universiteit van Tilburg.


Erik Borgman, Meer dan het leven. Tegen moedeloosheid. Uitgeverij: Utrecht, KokBoekencentrum Uitgevers, 2025. 248 pp. €22,50. ISBN 9789043542753


Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken