In gesprek met jongeren

Voor sommige mensen is het contact met jongeren iets dat hen haast vanzelf afgaat. Voor anderen ligt dat wat anders. Je vraagt je af of jongeren wel op jou zitten te wachten… en hoe begin je een gesprek? Hoe houd je het gesprek gaande? Maar nog belangrijker: Hoe kom je erachter hoe het nou echt met een jongere gaat? Daar zullen ze niet direct antwoord op geven. Oprechte interesse is één van de antwoorden op dit vraagstuk. Ben je oprecht geïnteresseerd hoe het met de tiener gaat of ben je jouw lijstje aan het afvinken? Stel alleen de vraag: ‘hoe gaat het met je?’ als je echt kunt luisteren naar het antwoord en daarop gaat reageren.

In gesprek komen

Een eerste horde die genomen moet worden is het in gesprek komen met een jongere, dit gaat niet altijd vanzelf. Toch zijn er heel wat manieren om op een gemakkelijke manier met ze in gesprek te komen bijvoorbeeld door op zoek te gaan naar het onderwerp waar ze graag over praten. Een van de manieren om daarachter te komen is je ogen te gebruiken. Tieners zitten in een fase in hun leven waarin ze graag uitdragen waar ze voor staan. Een van de manieren waarop ze dat doen is door het visueel te maken. Heeft een tiener 2 drumstokjes aan zijn ketting hangen? Geheid dat hij van drummen houdt en daar graag over praat. Je kunt dus heel gemakkelijk met een jongere in gesprek komen door te benoemen wat je ziet. Een andere mooie gespreksopening is terugkomen op iets wat je samen beleefd hebt, bijvoorbeeld een jeugddienst of een clubavond.

Topje van de ijsberg

Wat tieners laten zien of vertellen is vaak het topje van de ijsberg. Neem niet te snel genoegen met de antwoorden die je krijgt. Ga de uitdaging aan om een stap dieper te gaan zodat je te weten komt hoe het nou echt met die tiener gaat.

Goede vragen stellen, luisteren en doorvragen kunnen ervoor zorgen dat je meer van die ijsberg te zien krijgt. Door dit te doen voelt een tiener zich gehoord en zal eerder geneigd zijn wat hem bezighoudt met jou te delen.

Doorvragen

Doorvragen geeft de tiener de ruimte om meer te vertellen. Je vraagt door omdat je meer wil weten of omdat je wil checken of je de tiener goed begrepen hebt. In elk geval zorgt doorvragen ervoor dat je geïnteresseerd overkomt en verdiept dit het gesprek. Doorvragen kan lastig zijn. Zeker als dit de emoties van de jongere raakt.  Als je dit merkt kun je het bespreekbaar maken. “Joh, ik merk dat dit jou wat doet…vind je het lastig om hierover te praten?”

Uitnodigende vragen

Om de jongere te helpen zijn verhaal te doen is het belangrijk om uitnodigende vragen te stellen. Open vragen zijn daarvoor het meest geschikt. Dit zijn vragen die uitnodigen om te vertellen en ruimte bieden om zelf iets onder woorden te brengen.

Een open vraag begint meestal met de woorden:

• Wie
• Wat
• Waar
• Wanneer
• Hoe

Het is bijna niet mogelijk om een vraag die met één van deze vraagwoorden begint met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden. De ander kan natuurlijk wel proberen een antwoord van één woord te geven maar meestal lok je met een open vraag minstens een hele zin uit.

Gesloten vragen zijn vragen waar een tiener alleen maar met ‘ja ’of ‘nee’ op kan antwoorden. Deze vragen zijn natuurlijk niet helemaal verboden. Je kunt met een gesloten vraag een reactie van een tiener vragen of de tiener uitnodigen zijn verhaal kracht bij te zetten. Bijvoorbeeld: echt waar? Met gesloten vragen kun je ook iets samenvatten of bevestigd krijgen.

Hoe gaat het nou echt?

Om duidelijk te krijgen hoe het echt met de tiener gaat kun je vragen naar de gevoelens die spelen, en daarbij een voorstel doen welke behoeftes eronder liggen: ‘voel je je ongerust over…? Ben je teleurgesteld dat.…? Heb je behoefte aan…?’ In dit geval is het beter om een gesloten vraag te gebruiken. De vraag: ‘hoe voel je je daarbij?’ Is voor een jongere lastig te beantwoorden.

Realiseer je bij het stellen van deze vragen dat je zelf het antwoord niet kunt weten. Vragen geformuleerd als conclusie of interpretatie kunnen al snel als oordeel overkomen of de jongere het gevoel geven niet begrepen te zijn.  Voel maar: ‘Dus je bent gefrustreerd. Ik weet dat je ongerust was. Ik zie dat je teleurgesteld bent.’ Niemand wil zich dat laten zeggen. De ander kan alleen zelf voelen wat er gaande is. Je kunt hooguit de jongere helpen te verwoorden wat hij voelt door te vragen naar welke behoefte eronder ligt. Pas er dus voor op dat je niets invult maar alles in de vraagvorm houdt.

Openheid

Een gesprek zal nooit diepgang krijgen als je niet zelf bereid bent om open te zijn. Want hoe kun je van een jongere verlangen zich kwetsbaar op te stellen als je dat zelf niet doet. Een gesprek is tweerichtingsverkeer en geen ondervraging.  Deel daarom ook uit jouw eigen leven, maar blijf er wel voor zorgen dat de tiener centraal blijft staan. Bijvoorbeeld ik vond examens ook altijd heel erg spannend. Hoe ga jij daar mee om?

Erkenning

En last but not least… Geef erkenning, juist door erkenning te geven voelt een tiener zich gezien en begrepen en opent het de deur voor een dieper gesprek en vertrouwen.

Meer tips over in gesprek zijn met jongeren

Handboek voor jeugdleiders
Corien Rietberg, André Maliepaard en Henrike de Gier

Handboek voor kinder- en jeugdpastoraat
Corien Rietberg en Corjan Matsinger