Interview met Ignace de Haes

Wat was de aanleiding om Bomen over de weg naar Santiago te schrijven?

De aanleiding was dat ik al eerder bezig ben geweest met het fenomeen dat dagen ongemerkt voorbij gaan omdat ze zoveel op elkaar lijken. Dagen bestaan uit een ritme: opstaan, ontbijt, naar je werk gaan, lunchen, naar huis gaan, eten, tv-kijken en naar bed gaan. De dagen verdwijnen uit onze herinnering en we weten niet meer wat we vorige week hebben gedaan. De dagen glijden voorbij zonder rimpelingen, tenzij je er bijzondere betekenissen aan geeft. Verhalen kunnen die bijzondere betekenissen geven, zeker wanneer je ze gaat opschrijven.

Waarom koos u ervoor om uw boek te construeren rond bomen?

Vraag 2 heeft met vraag 1 te maken. Ook als je naar Santiago loopt glijden de dagen voorbij. Dus ik zocht naar iets wat ik elke dag zou tegen kunnen komen en waar ik een bijzondere betekenis aan zou kunnen geven. Dat werden dus de bomen. Vooral ook omdat bomen me dwingen om omhoog te kijken en me bewust zouden maken van de natuur om me heen. Elke dag heb ik een boom gefotografeerd en geformuleerd welke zin me die boom gaf. Dat heb ik elke dag naar mijn eigen email-adres ge-gemaild.

Welke bomen waren voor u tijdens uw pelgrimage het meest markant en welke lessen leerde u van deze bomen?

Dus ik ging bedenken waarom die bepaalde boom bijzonder voor me was en voor het boek heb ik 16 bomen uitgekozen om een verhaal te maken. Bij die bomen heb ik ook wegwijzers gebruikt. Wijze mensen die mij hielpen om aan die bomen betekenis te geven: Benedictus, Boeddha, Nietzsche,  Sartre en vele anderen.

1. De witte berk bij het concentratiekamp in Vught. Een grotere contrast is er haast niet. Een witte berk staat voor symbool voor vruchtbaarheid, lente, levenslust en het kamp voor de dood. Dat bracht me bij de psychiater Viktor Frankl. Hij heeft zelf de concentratiekampen overleefd en heeft al in 1946 het boek ‘De zin van het bestaan’ gepubliceerd waarbij hij vanuit zijn kampervaringen een krachtig pleidooi houdt voor levenslust. Hij leert mij dat zin en betekenis geven aan je leven een actieve bezigheid is: een spirituele ontdekkingstocht, een pelgrimage.
2. De dennen in de Ardennen. In de donkere Ardennen waar de dennen dicht tegen elkaar staan, raken we vreselijk verdwaald. Wat te doen? Ploeterend door het struikgewas komen we bij een beek uit. Terug???. Nee, even om de hoek kijken en daar lag een omgevallen dennenboom over de beek en zo hebben we de ‘weg’ weer gevonden. De wegwijzer Carl Jung zegt dat elk mens wel eens verdwaald in zijn schaduwkanten. Dat is goed want dan leer je jezelf pas goed kennen. Als je verdwaalt vind je misschien wel een andere verrassende weg.
3. Op de Pyreneeënpas tussen Frankrijk en Spanje zijn geen bomen meer: we zitten boven de boomgrens. Wat nu? Hier kom ik aan de grenzen van mijn eigen concept. Dat is maar goed ook want de wereld bestaat uit meer dan alleen bomen. Hier laat ik het concept los en daarna heb ik de mooiste bomen gefotografeerd. De Griekse filosoof Socrates is mij hierin behulpzaam geweest. Hij houdt een pleidooi voor het niet-weten. Want dan kun je op een onbevooroordeelde manier verder je weg volgen.

Hoe kijkt u terug op uw pelgrimage naar Santiago? Heeft het gebracht wat u vooraf hoopte?

Wat heeft mijn tocht mij gebracht lees je in de laatste vier regels van het boek: ‘Een boom is en blijft een boom, wat voor diepere betekenis je er ook aan geeft. Het leven gaat door, net zoals de zoektocht naar diepere betekenissen van het leven. Soms krijg je antwoorden en soms ook niet. Aanvaard het leven zoals het is en leef’.  

Over Bomen over de weg naar Santiago

Op Goede Vrijdag (30 maart) 2018 gaat Ignace de Haes op weg naar Santiago de Compostella. Hij neemt zich voor om elke dag een boom te fotograferen. En wat blijkt: de kastanjes, eiken, platanen, dennen en olijfbomen praten terug. Ze brengen wijsheden over de levensweg en over geloof, lijden, traditie, liefde, verdwalen, vrede, natuur, eenzaamheid, gastvrijheid, dood en verlossing. Benedictus, Bernadette van Lourdes, Viktor Frankl, Emile Durkheim, Jean Paul Sartre, Friedrich Nietzsche, Carl Jung en anderen zijn de bomen behulpzaam. Door te ‘bomen’ over de bomen worden ze wegwijzers ten leven. De Haes: ‘Pelgrims zoeken hun zingeving in het eigen verhaal, de verhalen van anderen en het historische verhaal onderweg. Zijn wij in onze zoektocht niet allen pelgrims?’

Ignace de Haes (1957) is werkzaam als loopbaanbegeleider bij de Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit. Hij schrijft blogs, geeft lezingen, workshops, bezinningsweekenden en persoonlijk advies op het terrein van zingeving en storytelling.