Lutheralia
Vijfhonderdjaar Luther. Een herdenking met nieuwe boeken en heel veel activiteiten: themadiensten, lezingen, concerten en georganiseerde Lutherreizen bijvoorbeeld.
Maar dat is nog lang niet alles. De markt wordt naast deze activiteiten ook nog eens overspoeld door eindeloos veel Lutherdingetjes: Lutheralia. Vooral in Duitsland. Veel minder echter, voorzover ik dat op dit moment kan overzien, in de Scandinavische landen die ook Luthers zijn. Slechts een kleine greep uit het aanbod: Voor de volwassenen is er een plakaat met Luthers 95 thesen en een Luther-borrel: ‘Brand Luther’. Verder zijn er Lutherpostzegels, Luther-drinkmokken, en Luther-sokken met de tekst: Here I stand / Hier sta ik. En het hoogtepunt is misschien wel Luther als medicijn: Lutherol. Een doosje met twee doordrukstrips, waarin nu echter per strip geen twaalf tabletten zitten, maar rolletjes papier met Luthers mooiste en leukste uitspraken. We vinden er zelfs een soort bijsluiter bij en daarin lezen we ondermeer: Het helpt tegen Tetzelaanvallen, helleangst, excommunicatiegevaar en aflaatpreventie. Dagelijks meerdere malen te gebruiken, want er is geen gevaar voor overdosering. Personen met een pauselijke achter grond mogen Lutherol alleen gebruiken na overleg met hun biechtvader. Houdbaarheid: Tot aan het einde der tijden! Leuk!
Maar er is nog veel meer. Voor volwassenen en jongeren samen is er ook een nieuw spel: ‘Luther – das Spiel’, en een Luther-legpuzzel, en een Lutherquiz. Ten slotte is er voor de allerkleinsten nu ook Luther-playmobil. We zien het Luther-poppetje met een schrijfveer in zijn ene hand en met een opengeslagen boek, de bijbel, in de andere hand. Op de linkerbladzijde van het boek lezen we: ‘Einde van het Oude Testament’ en op de rechterbladzijde de titelpagina van zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Eenmaal op de markt gebracht, was dit kleine stukje speelgoed in een mum van een tijd uitverkocht! Aan Playmobil is inmiddels ook gevraagd om een plastic Wartburg te leveren, maar daar is het bedrijf (nog) niet op ingegaan.
Het helpt tegen Tetzelaanvallen, helleangst, excommunicatiegevaar en aflaatpreventie
Met dit alles lijkt het Lutherjaar voor jong en oud één groot feest te worden. En als ik al deze creativiteit zie, dan is er geen reden om dat feestje te bederven. Toch kan ik het niet laten een kleine kanttekening te maken. Het is duidelijk dat de commercie bij dit herdenkingsjaar omzet heeft geroken en er vol op heeft ingezet, zoals ze dat bijvoorbeeld ook bij grote voetbalmatches en festivals doet. Een vlag, een T-shirt of een petje is al snel bedrukt en we zien in het bovenstaande dat er nog veel en veel meer mogelijk is.
Nou is dat wat de commercie met een evenement doet, niet altijd onschuldig. Zeker niet in onze dagen waarin de samenleving wereldwijd helaas (opnieuw) overgevoelig blijkt voor zoiets als een wij-zij-sentiment. Soms kunnen ‘dingetjes’ ook een rol spelen bij het uitventen van een gewenste identiteit. ‘Dit ben ik’, of ‘hier sta ik voor’. Hier echter staat het aanbod, naar het zich op dit moment laat aanzien, nergens op scherp. Nog even los van de vraag hoe je de commercie wilt beoordelen, zijn alle Lutheralia hier gewoon leuk en goddank, onschuldig. Betekent dat dat Luther vandaag voor onze identiteit nauwelijks nog een rol speelt? Als dat zo is, dan lijkt hij alleen nog maar te behoren tot ons cultureel erfgoed. Het herdenken waard, maar dat is het dan ook.
