Preekschets Zacharia 2:12b en 14

Wie aan mijn volk komt, komt aan mijn oogappel! (…)
Jubel, Sion, en verheug je, want ik kom in jouw midden wonen – 
spreekt de HEER.

Zacharia 2:12b en 14

Schriftlezing: Zacharia 2 (in deze schets wordt uitgegaan van NBG’51, waarvan de vers-nummering afwijkt van de NBV)

Zie ook

• 11. De twaalf kleine profeten (De Bijbel theologisch)

• Joël, Obadja, Nahum, Habakuk, Sefanja, Haggaï, Zacharia, Maleachi (De Bijbel literair)

• Preekschets Zacharia 1:2-3

• Preekschets Zacharia 1:17

Het eigene van de zondag

Tussen God en Israël ligt een unieke band. Op de twee voorgaande zondagen is daarvan al iets gebleken. Wat is het geheim? En wat zegt dat over Gods eeuwige trouw?

Uitleg

Wat is dat toch met Israël? De naam Zacharia betekent zoiets als: De HERE is gedachtig geweest / de HERE heeft aan ons gedacht. In de Hebreeuwse Bijbel begint Zacharia 2 waar bij ons 1:16 begint, dus bij het 2e visioen. In onze Bijbel begint Zacharia 2 met het 3e visioen, de man met het meetsnoer, een landmeter. Blijkbaar begint er wat schot te komen in de wederopbouw van de stad. Belangrijk onderdeel daarvan is het bouwen van een muur om de stad heen. Iemand – een jongeman – wil de maten van de muren al gaan opmeten. Dat blijkt echter Gods bedoeling niet te zijn. De stad Jeruzalem mag en zal niet ommuurd worden. De stad zal uitpuilen van mensen en dieren. Kwetsbaar zal de stad echter niet zijn, want God zal zelf een muur van vuur zijn en de glorie van de HERE zal de stad vervullen.

Tussen het 3e en 4e visioen lezen we een nadere uitleg. Eerst klinkt de oproep om met spoed Babel te verlaten en terug te keren naar Sion. Blijkbaar wonen er bijna twintig jaar na de terugkeer van de eerste groep nog veel Joden in Babel. Velen vonden het moeilijk het vertrouwd geworden Babylonische land in te wisselen voor de onzekere toekomst in Kanaän. Daarom klinkt een haast hartstochtelijke oproep om alsnog terug te keren.

Exegetisch zijn de verzen 8 – 9 moeilijke verzen. Dat blijkt uit de diversiteit van de vertalingen. Ik kies ervoor om Zacharia in vs. 9 als de gezondene te zien. De opgeheven hand van de HERE tegen Babel moet voor de Joden het bewijs zijn dat Zacharia door God – door Gods heerlijkheid – gezonden is met de boodschap om spoedig terug te keren naar Kanaän. Waarom heeft de HERE die terugkeer zo hoog in het vaandel staan? Omdat Israël zijn oogappel is. Hij verlangt ernaar in het midden van dat volk te wonen. Want zo zal Israël tot zegen zijn voor de omliggende volken.

Van der Woude geeft een totaal andere uitleg. Hij meent dat de autochtone bevolking van Babel wordt aangesproken. Hij stelt: “Inhoudelijk is Sion als doel van de vlucht van een heidense bevolking niet enkel op grond van Jesaja 60-62, maar ook van Zacharia 2:11, Hebreeën 2:15 zeer goed verdedigbaar”. Het zal duidelijk zijn dat afhankelijk van de keuze voor een bepaalde uitleg ook de boodschap geheel anders zal klinken. Persoonlijk kies ik voor de ‘gangbare’ uitleg: achtergebleven Joodse ballingen worden met klem opgeroepen terug te keren naar Sion. Ik volg daarmee de uitleg van onder andere A.H. Edelkoort. Het is overigens zeer de moeite waard Van der Woude’s visie op het genre van de Aufforderung zur Flucht nauwkeurig te lezen.

Hoe dan ook: er is alle reden om te juichen. God komt (weer) wonen bij zijn volk. “Gods aanwezigheid is steeds zijn antwoord geweest op elke straf en crisis: na de zonde met het gouden kalf werd het verbond hersteld en kwam Hij in de tabernakel wonen…”. (SOT)

Aanwijzingen voor de preek

Israël… Noem het tijdens een verjaardagsfeestje en je hebt gesprek. Iedereen heeft er wel een mening over. We zijn pro of contra. Israël en de Palestijnen. Israël en de muur. Israël… Hoe zien wíj Israël? Wat ging er door u/jou heen toen we daarnet lazen: Israël is Gods oogappel? In 1:17 is al te lezen, dat de HERE Jeruzalem verkiezen zou (zie ook 2:12b).

Wij hebben het woord ‘verkiezing’ altijd vooral opgevat als ‘verkiezing tot zaligheid’. Daar hebben we het al knap moeilijk mee. Wij vatten het woord ‘verkiezing’ al gauw op als ‘willekeur’. Wij stoten en storen ons daar dan aan.

Het staat er toch echt: want wie u aanraakt, raakt zijn oogappel aan… De profeet Zacharia vindt het geweldig belangrijk dat de achtergebleven ballingen in Babel én de inwoners van Jeruzalem geloven dat hij door de HERE gezonden is. Daarvan hangt de kracht van zijn boodschap af. We horen hierin iets van de passie van de apostel Paulus (de apostel der heidenen!), die in Romeinen 9-11 een dikke streep zet onder de verkiezing van Israël. Wat heeft een en ander met ons te maken?

Tussen het 3e en 4e visioen vinden we in het Bijbelboek Zacharia een soort intermezzo. De visioenen worden in een historisch kader geplaatst. De in Babel achtergebleven ballingen worden opgeroepen met spoed terug te keren naar het land van hun vaderen. Gods erfdeel (vs. 12) Ook al moeten we uiterst voorzichtig zijn politiek en geloof te mengen, de Bijbel geeft ons wel handvaten om de tijd te duiden waarin we leven. We lazen een stukje uit Paulus’ visie op Israël. Misschien is er van u wel iemand die al gedacht heeft: Jezus zei ook zoiets als ‘Ik ben niet gekomen dan tot de verloren schapen van Israël’.

Hoe dan ook: het is Gods diepe verlangen te wonen te midden van zijn volk Israël. Zo was het in de woestijn – de tabernakel was daarvan het zichtbaar bewijs. Zo was het toen Salomo de tempel gebouwd had. Jezus wordt geboren uit een afgehouwen tronk van Isaï. In Openbaring lezen we over het nieuwe Jeruzalem. De keuze voor die naam kan geen toeval zijn, toch?

Wat persoonlijker: God komt zo graag in u wonen. Dat is ons al beloofd en aan ons verzegeld bij onze doop. Moeten wij niet ons ‘Babel’ verlaten om bij Hem te wonen? Eén ding is zeker: Het gaat naar de jubel en de vreugde toe! En het heil blijft niet beperkt tot Israël. Er is sprake van vele volken. Daarom klonk ook het zendingsbevel. Tot op de dag van de wederkomst van Christus mag en moet het Evangelie verkondigd worden. Want: allen die de naam van de HERE aanroepen, zullen zalig worden.

Ideeën voor kinderen en tieners

Ben je wel eens alleen thuis? Voor een poosje is dat niet erg, misschien zelfs wel plezierig. Je kunt dan lekker doen waar je zin in hebt. Toch is het altijd weer fijn als mama of papa thuis komen. Er is dan weer ‘leven’ in huis. Zo is het ook met het volk Israël. Dat is pas echt gelukkig als de HERE in hun midden is.

Liturgische aanwijzingen

Het is sterk aan te bevelen bij dit gedeelte van Zacharia iets te lezen uit Romeinen 9-11. Voor de psalmen valt te denken aan Psalm 48, 68, 87 en 125. LB gezang 263, 264 passen ook heel goed.

Geraadpleegde literatuur

• Studiebijbel OT, Hosea – Maleachi;

• M. Brink-Blijdorp en R. Kuijper-Versteegh, De Koning in aantocht, z.p., z.j.

• J. Westerink, Haggai en Zacharia, profeten van het Huis van God, z.p., z.j.

• G.A. van de Weerd, De Profeet Zacharia, z.p., z.j.

• A.H. Edelkoort, De profeet Zacharia, z.p., z.j.

• A.S. van der Woude, De prediking van het Oude Testament, Zacharia, z.p. z.j.