Recensie Het land van Christus, Yohanna Katanacho

Van dr. Steven Paas, auteur van Het Israëlisme en de plaats van Christus ontvingen we een recensie over Het land van Christus, geschreven door Yohanna Katanacho. We zijn hem erkentelijk dat we deze recensie mogen publiceren.

Besef van onrecht

Dit geschrift van de Palestijnse theoloog dr. Yohanna Katanacho steunt het groeiende besef onder veel Christenen in een breed spectrum dat bij de stichting en ontplooiing van de staat Israël de in Palestina wonende Arabieren onrecht is aangedaan en dat daarvoor een oplossing moet worden gezocht. Gedurende het geweld in de jaren 1948 en 1949 zijn meer dan 800.000 Arabieren gevlucht en verdreven. Hun land en huizen vielen Israël toe. Het onrecht duurt voort tot vandaag: door de juridische ongelijkheid tussen Joden en Arabieren; door de afgrendeling van de Palestijnse gebieden tot een soort van gevangenis; door de inbeslagname van Palestijns land waarop Joodse nederzettingen verrijzen; door veel andere vormen van discriminatie, vernedering en onderdrukking. Ook de Palestijnen die buiten de door Israël bezette gebieden wonen en die dus burgers van de staat Israël zijn ervaren de druk van ongelijke behandeling. Een gevolg is dat vele Palestijnen de wijk nemen naar andere landen. Dat geldt in het bijzonder voor de kleine Christelijke minderheid. Palestijnse Christenen ervaren het onrecht door de Israëlische bezetting en discriminatie en bovendien hebben ze niet zelden te maken met bedreiging en geweld vanuit de Islamitische meerderheid.

Het Land is van Christus

Als Palestijnse Christen wonend in Israël is dr. Katanacho werkzaam op het Nazareth Evangelical College en het Bethlehem Bible College. Vanuit zijn identiteit en positie neemt hij stelling tegen geweld en haat van beide kanten in het conflict, inclusief de ideologie van antisemitisme. Maar in deze publicatie verzet hij zich vooral ook tegen de gangbare mening van zionistisch of ‘israëlistisch’ vooringenomen Christenen en van nationalistische aanhangers van het judaïsme als zou de staat Israël of het Joodse volk op grond van de Bijbel exclusief recht hebben op het ‘Heilige Land’, inclusief de gebieden die door internationaal recht zijn toegewezen aan de Palestijnen. Deze ‘Israëlchristenen’ en Joden beroepen zich op de landbeloften die God in de Schrift gaf aan de aartsvaders en profeten. Die beloften zouden tot heden letterlijk alleen gelden voor het Joodse volk. Katanacho’s verweer tegen deze opvatting berust op de ‘sleutel’ (gesymboliseerd door de illustratie op de omslag) die hij hanteert voor de uitleg van het Oude Testament. Niet de individuele letterlijkheid van de profetieën is beslissend maar de betekenis die zij vanuit het Nieuwe Testament in Christus hebben ontvangen. Het is nooit Gods bedoeling geweest om de landbeloften tot vervulling te brengen bij één etnisch volk in één geografisch gebied. De beloften zijn volkomen vervuld en tot hun betekenis gebracht in Christus en in Hem zijn ze geldig gemaakt voor alle volken en de hele aarde. Christus is de eigenaar van alle volken en landen. Hij is door Zijn kruisdood en opstanding dan ook de eigenlijke Heer van het ‘Beloofde Land’ geworden. Op basis van deze theologische stellingname ziet Katanacho een rechtvaardige oplossing van het conflict voor zich. Joden en Palestijnen zijn geroepen om in vrede elkaar te respecteren. Gehoorzaamheid aan het liefdegebod van Christus ‘is de enige weg naar een rechtvaardige vrede voor Palestijnen en Israëli’s’. In het ‘Beloofde Land’ gelden slechts twee eerlijke politieke opties: samenleven in één democratische staat met gelijke rechten voor iedereen of vreedzaam naast elkaar bestaan in twee staten.

Sabeel

Katanacho is een overtuigd evangelisch Christen, hij gelooft dat de Bijbel van A tot Z het Woord van God is, ook de lastige Israëlprofetieën en de afschrikwekkende geweldteksten. Dat is wel eens anders in de kringen van Sabeel, het netwerk van theologen in en buiten Israël dat zich inzet voor de Palestijnse zaak. Bekend onder hen is dr. Naim Ateek. Hij bestrijdt de eenzijdige claims van Israël op het land door bepaalde ongemakkelijke gedeelten van de Bijbel weg te redeneren en te zeggen dat ze niet tot het Woord van God behoren. Katanacho gaat beslist op een andere manier om met de Bijbel. De hele Schrift is door God ingegeven en heeft in Christus betekenis voor ons. Het valt de Nederlandse tak van Sabeel (-Kairos) – initiatiefnemer tot de Nederlandse vertaling – te prijzen dat ze aan dit aspect aandacht hebben geschonken. In een bijlage heeft dr. Harmen Jansen een theologisch debat tussen Katanacho en Ateek besproken, waarin het verschil duidelijk naar voren komt (p.107-114). Reformatorische en evangelische Christenen in Nederland voelen zich ongetwijfeld beter thuis bij Katanacho dan bij Ateek.

Kairosdocument

Niettemin moet worden beseft dat beide theologen strijden voor vrede en rechtvaardigheid in het ‘Beloofde Land’. Daarom kunnen ze allebei staan achter het Palestijnse Kairosdocument ‘Uur van de waarheid’, dat ook in een bijlage aan de vertaalde publicatie is toegevoegd (p.87-106). Daarin kwamen in 2009 ‘theologen, voorgangers en andere kerkleden uit een veelheid van Palestijnse geloofsgemeenschappen tot een gezamenlijk standpunt over de boodschap en de taak van de kerken in antwoord op de bezetting en het Palestijnse lijden’. In een apart hoofdstuk van het boek geeft Katanacho onder de kop ‘Kairostheologie’ een duiding van het document (p.59-75), waarin hij expliciete punten naar voren haalt en impliciete beweringen uitwerkt. Hij legt hier accenten vanuit zijn eigen Bijbelse geloof en orthodoxe theologische stellingname.

Vrede en toenadering

Katanacho’s oorspronkelijke oproep tot het zoeken van vrede in en door Christus is allereerst gericht aan Joden en Palestijnen. Ik denk dat deze vertaling van zijn boodschap kan bijdragen tot toenadering tussen Christenen in Nederland die zich inzetten voor rechtvaardige verhoudingen in het ‘Beloofde Land’ en die streven naar een Bijbelse visie op de relatie tussen Kerk en Israël.

Dr. Steven Paas

Dr. Steven Paas is theoloog. Hij publiceerde over de Europese en Afrikaanse kerkgeschiedenis, over het verschijnsel van het israëlisme in de interpretatie van Bijbelse profetie, en over de lexicografie van het Chichewa, een veel gesproken taal in Centraal Afrika. Kijk verder op LinkedIn.

Het land van Christus

Het land van Christus is Katanacho’s theologische fundering van het Kairos-document Uur van de waarheid (2009), dat ook in deze uitgave is opgenomen. Van wie is het Beloofde Land: alleen het Joodse volk, of ook de Palestijnen? In het debat hierover laat Yohanna Katanacho een verrassend geluid horen. Christus is door zijn kruisdood en opstanding de eigenlijke Heer van het land geworden. Gehoorzaamheid aan zijn liefdesgebod is de enige weg naar een rechtvaardige vrede voor Palestijnen en Israëli’s.