Romeinen 9:16, ‘…τρέχοντος…’: Een korte exegetische overweging bij een woord van Paulus

In het nieuwste nummer (67/4) van het Nederlands Theologisch Tijdschrift verscheen onderstaand artikel. We plaatsen hier een korte intro, het volledige artikel is voor € 3,25 als pdf volledig te downloaden.
Romeinen 9:16, ‘…τρέχοντος…’: Een korte exegetische overweging bij een woord van Paulus
Engelse samenvatting
The usual interpretation of the verb τρέχοντος assumes that the idea of ‘running’ is derived from the Hellenistic metaphor of foot-races in the stadium, as found elsewhere in the Pauline Letters. It is, of course, quite possible that the original addressees would have understood it this way, but one might ask whether Paul himself was thinking here of runners on the racetrack. One of the issues in the Letter to the Romans is the meaning of the Law in Christian life. It struck me that the poet of the Ode to the Law wrote, ‘I will run in the way of your commandments’ (Ps. 119:32). My intention in this short note is to offer the reader the opportunity to consider whether Paul could have in mind the expression ‘to run’ from this Psalm.
Paulus was een man van twee werelden, de hellenistische en de joodse. Mijn aandacht was veelal gericht op de joodse achtergrond van de brieven van Paulus. Ook in het geval van het werkwoord τρέχω in Romeinen 9:16 vroeg ik mij af of de thans algemeen aanvaarde uitleg, namelijk dat Paulus daarbij een hellenistische topos hanteert, de juiste is. Mijn voorstel is na te gaan of de apostel hier wellicht een term uit zijn psalmboek hanteert.
De conclusie die Paulus trekt uit het Schriftwoord ‘Ik zal mij ontfermen over wie ik mij ontferm, en Ik zal mij erbarmen over wie Ik mij erbarm’ (Exod. 33:19 LXX), is door hem als volgt onder woorden gebracht:
ἄρα οὖν οὐ τοῦ θέλοντος οὐδὲ τοῦ τρέχοντος ἀλλὰ τοῦ ἐλεῶντος θεοῦ.
Deze fraai geformuleerde slotsom benadrukt dat niet de menselijke intentie heil bewerkt, noch de menselijke inspanning,3 maar dat alles afhangt van God die zich al of niet ontfermt over de mens. Dat wordt in het vervolg nog sterker aangezet met een tweede conclusie (ἄρα): ‘Hij ontfermt zich dus over wien Hij wil en Hij verhardt wien Hij wil’ (vs. 19 NBG). Het initiatief ligt niet bij de mens maar bij God: οὐκ ἐξ ἔργων (van de mens) ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ
καλοῦντος (i.e. God). Met deze wijze van redeneren gaat Paulus uit van de verkiezingsgedachte die heel dit gedeelte van zijn brief beheerst. Men zou deze tekst natuurlijk ook op een andere manier kunnen lezen. In een van de
Targoems komen we de volgende interpretatie tegen ‘Ik zal ontferming hebben over wat waardig is ( חמי ) om zich over te ontfermen en ik zal mij erbarmen over wat waardig is ( חמי ) om zich over te erbarmen’. Maar bij Paulus ligt alle nadruk op de soevereiniteit van Gods keuze.
Om het volledige artikel te downloaden (kosten € 3,25), klik hier.