None

Voor elke dag een ‘denkgereedschap’

Op 24 juli verschijnt het boek Grote denkers over grote dingen van Hans Alderliesten. In gesprek met de auteur over zijn boek:
Hoe kwam je op het idee om dit boek te schrijven?
‘Al veel langer speelde ik met de gedachte om een boek te schrijven waarin ik grote denkers aan het woord laat over actuele thema’s. De thema’s waar wij nu mee bezig zijn en die in de media aan de orde komen, zijn niet nieuw. Alles is al een keer bedacht, zou je kunnen zeggen. Waarom benutten we dat dan niet? Vanuit die gedachte verzamelde ik 365 citaten, voor elke dag een, van grote denkers. Hun ideeën kunnen, al zijn ze soms duizenden jaren oud, verrassend relevant en actueel zijn.’
Kan je daar een voorbeeld van geven?
‘Benedictus van Nursia, stichter van een monnikenorde uit de zesde eeuw, schreef een boek waarin hij monniken uitlegt hoe ze leven in het klooster moeten inrichten. Hij schrijft dat monniken, als ze in den vreemde zijn, zich moeten aanpassen naar de gebruiken van die plaats. Als het gebruikelijk is dat op die plaats bijvoorbeeld groene kleding wordt gedragen, dan doen zij dat ook. Dit gaat over aanpassing en adaptie. Leerzaam, denk ik, als je naar het migratievraagstuk kijkt. Wat mogen we verwachten van nieuwkomers? Hoe verhoudt zich dat tot gastvrijheid? Ik denk dat een citaat van Benedictus ons op dit punt veel kan leren.’
Welke denkers komen er aan bod?
‘Het is een brede waaier aan denkers die aan het woord komt, dwars door de tijd en allerlei tradities heen. Ik maak niet uitsluitend gebruik van westerse of christelijke denkers – de kracht zit mijns inziens in het tijdloze karakter en brede toepasbaarheid van citaten. Wie er aan bod komen? Plato, Nietzsche, Hammarskjöld, Arendt, Sartre, Luther en nog vele anderen. Er komen uitsluitend grote denkers uit het verleden aan de orde, je treft in het boek geen citaten van nog leven zijnde denkers. Het begrip ‘grote denker’ is rekbaar, uiteindelijk maakt de geschiedenis uit hoe invloedrijk iemand is geweest.’
Voor welke thema’s heb je gekozen?
‘In het boek komen deels tijdloze onderwerpen uit het leven naar voren zoals goed en kwaad, liefde en schoonheid. Ook meer actuele thema’s als eenzaamheid, keuzes en verschillen hebben een plek gekregen. De thema’s zijn intuïtief gekozen, het boek is niet bedoeld als zakencyclopedie voor het leven. ‘De thema’s worden kort ingeleid met een aantal vragen en stellingen. Als het over eenzaamheid gaat, bijvoorbeeld, vraag ik mij af of het een zijnstoestand is of een gevoel. Als eenzaamheid vooral een gevoel is, moeten we misschien leren anders naar het probleem te kijken. Door de thema’s zo neer te zetten werp ik een vraag op waar de grote denkers dan min of meer antwoord op geven. In de meeste gevallen levert dat een bevredigend beeld op, hier en daar heb ik ook de spanning opgezocht. Voor de lezer is er tenslotte ook werk aan de winkel: durf te denken!’
Hoe hoop je dat het boek gelezen zal worden?
‘Om de citaten tot hun recht te laten komen, zou je ze moeten lezen en herlezen. Een proces van kauwen en herkauwen dus. Vaak lezen we te snel, althans dat is mijn ervaring, en laten we onvoldoende tot ons doordringen wat er staat. Ik hoop dat lezers geïnspireerd raken, enerzijds om de ideeën toe te passen en anderzijds om zich verder te verdiepen in de denkers. In het boek heb ik daarom een beknopte bibliografie opgenomen waarin ik in enkele pennenstreken het leven en denken van de aangehaalde auteurs samenvat, in de hoop dat het uitdaagt tot verdere verdieping.’
Wat is jouw favoriete citaat uit het boek?
‘Oei, dat is een moeilijke vraag… Toch kan ik dan niet om Augustinus heen. Augustinus is een veel geprezen, maar weinig gelezen filosoof van wie ik veel geleerd heb. Dit bekende citaat komt uit een van zijn preken: ‘Het zijn slechte tijden! Het zijn moeilijke tijden! Dat zeggen de mensen tenminste. Laten we liever goed leven, dan worden de tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden. Zoals wij zijn, zo zijn de tijden.’ Augustinus wil hiermee zeggen: wij hebben zelf invloed op onze tijd. Laten we niet nalaten het goede te doen. Een kenmerk van een goed citaat is dat het helder is waar het over gaat en dat het als het ware toepasbaar is. Als je het zo bekijkt, zijn we bij Augustinus aan het goede adres.’
n.a.v. Grote denkers over grote dingen / Hans Alderliesten / Uitgeverij Meidema / Verschijnt 24 juli / tot verschijnen porto vrij toegezonden bij bestellen via boekenwereld.com/ als paperback