Zomer = vrij zijn = vrijheid?

Wat bedoelen we eigenlijk met vrij zijn en je vrij voelen? Hoe past de (zomer)vakantie daarin? Gaat het dan alleen om ‘ruimte hebben om leuke dingen te doen’? Of is er meer over te zeggen, concreter: heeft de Bijbel er ook iets over te zeggen?

Je vrij voelen, vrij zijn. Dan is het eerste waar ik aan denk: Vakantie! Met als tweede, direct er achteraan: alles even loslaten, alle verantwoording loslaten. En als derde borrelt er van alles naar boven van wat vrijheid nog meer is en kan zijn.

Vrij zijn, je vrij voelen, klinkt heerlijk. Het roept bij mij het beeld op van een kind, dat op de laatste dag voor de schoolvakantie juichend thuiskomt: ‘nu heb ik vakantie en hoef ik helemaal niks meer’. Het ene kind kan deze vrijheid heel goed zelf invulling geven, het andere kind loopt al snel tegen de nadelen van vrij zijn aan. Zich vervelen, zelf moeten bedenken wat je wil gaan doen en zelf contact moeten zoeken met vrienden of vriendinnen om af te spreken. En al helemaal lastig als zij op vakantie zijn.

Vrij zijn en vrijheid ervaren gaan vaak niet zomaar vanzelf. Voor kinderen niet, voor volwassenen niet. Verantwoording voor werk of studie kun je misschien even loslaten. Bij verantwoording voor gezinsleven, tuin, mantelzorg lukt dat niet zomaar. Dat gaat door, misschien in een ander tempo, rustiger of juist veel hektischer, al naar gelang je eigen situatie. Zomaar loslaten kan vaak niet.

Wat heeft u nodig om u deze zomer vrij te voelen? Vrije dagen, eropuit, op reis, mensen om u heen, stilte, sportieve uitdagingen, natuur, een goed boek, zon, zomerse feesten, anderen die je taken overnemen, ruimte, lege agenda. Wat is uw eigen omschrijving van vrijheid om u deze zomer vrij te voelen?

Verantwoording voor werk of studie kun je loslaten, voor gezinsleven of mantelzorg gaat dat niet zomaar

Vrijheid

Vrijheid is zoveel meer en groter dan alleen zomerse vrijheid.

Vrijheid van dwang en overheersing en bevrijding van overheersers. Vrijheid van zorgen. Vrijheid van godsdienst en meningsuiting. Vrijheid als mogelijkheid om naar je eigen wil te handelen. Vrijheid in de zin van vrij zijn.

En om die vrijheid, het vrij zijn, gaat het in de Bijbel. In de brief aan de Galaten staat het zo: ‘Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde, want de hele wet is vervuld in één uitspraak: ‘Heb uw naaste lief als uzelf.’ (Galaten 5: 13-14, NBV).

We zijn door Christus geroepen om vrij te zijn. Bevrijd uit een bestaan, waar het alleen maar draait om macht, meer, groter, sneller. Bevrijd vanuit een bestaan, waar het gaat om de mooiste vakantieverhalen en leukste foto’s. Bevrijd van onszelf, voor wie het nooit goed genoeg is, bij wie het altijd beter en mooier moet.

Wij mogen leven in vrijheid. Een vrijheid die we niet kunnen verdienen, maar als groot kado mogen ontvangen. Als Gods gunst, zijn zorg voor ons als zijn mensen.

Echt leven in en vanuit vrijheid is misschien wel één van de grootste uitdagingen van het leven. Het klinkt misschien eenvoudig, maar iedere keer opnieuw blijkt, dat het hard werken is om die vrijheid goed te gebruiken. Want dat is de oproep: ‘misbruik die vrijheid niet voor je eigen verlangens, maar dien elkaar in liefde’.

En dat is waar het in het groot én in het klein zo vaak fout gaat. Waar in het groot wereldleiders, mensen met macht en aanzien, hun eigen verlangens voorop stellen, en de wereld naar hun hand proberen te zetten. Maar ook in het klein, waar in vriendschappen of relaties eigen verlangens voorop staan en het dienen in liefde ver weg is.

Echt leven in en vanuit vrijheid is één van de grootste uitdagingen van het leven

Hoe anders zou de wereld eruitzien als men… iedereen… we ‘elkaar dienen in liefde’ voorop zouden kunnen zetten.

Heb uw naaste lief als uzelf

En het wordt nog ingewikkelder, want in het dienen gaat het niet om jezelf compleet wegcijferen. De tekst gaat verder: ‘want de hele wet is vervuld in één uitspraak: ‘Heb uw naaste lief als uzelf’. Dus bepaald geen zichzelf opofferende moeders, zodat de kinderen het maar goed hebben, of zichzelf opofferende kinderen in de zorg voor een ouder, of zichzelf opofferende vrienden. Dat is niet wat er staat.

Je naaste liefhebben als jezelf… niet je naaste veel meer liefhebben, of jezelf veel meer liefhebben, maar gelijkwaardig. Je naaste evenveel van het goede willen geven als dat je jezelf het goede geeft. Je naaste evenveel vrijheid geven, zoals je ook jezelf vrijheid geeft. Of voor wie zich nog wel eens wegcijfert: jezelf evenveel vrijheid geven als je je naaste geeft.

Geroepen om vrij te zijn en elkaar dienen in liefde. Met deze tekst wordt je blikrichting totaal omgedraaid. Waar het bij zomerse vrijheid in eerste instantie gaat om onze eigen beleving, het eigen genieten, de eigen rust en ruimte, wordt hier onze blik op de ander gericht. Soms ontstaat er in de zomerse vrijheid als vanzelf een evenwichtige verdeling, soms is het hard werken om te zorgen dat juist ook in de vakantie er een goede verdeling van vrijheid is, met tijd en aandacht voor iedereen.

Leven in Gods vrijheid wordt misschien niet zichtbaar in grootse heldendaden of baanbrekende ontdekkingen. Zijn liefde, die we proberen te delen en uit te delen, kan wel degelijk zichtbaar worden in die gewone, grote en kleine momenten van liefde, aandacht en tijd, die je deelt met anderen én met jezelf.

Leven in vrijheid krijgt zo een heel nieuwe dimensie. Zo leven, dat het voorbij komt aan het opofferen ten koste van jezelf of aan het tekortdoen van anderen. Zo leven, waarbij je liefde en aandacht uitdeelt aan anderen, en jezelf daarbij niet vergeet, dat is leven in Gods vrijheid, bevrijd van alles wat van jezelf moet of van wat hoort, bevrijd van altijd beter, groter en nog meer willen.

Grenzen

Vrijheid is nooit grenzeloos. De (vakantie-)vrijheid van onze kinderen om te doen en laten waar zij zin in hebben, botst met mijn belangen. Mijn werkplezier botst met de belangen van de kinderen, die mij ook graag thuis hebben. Vrijheid heeft ook grenzen. Zoals wij de zevende dag als rustdag hebben ontvangen. Er is voor alles een plaats en een tijd, zo is er ook tijd voor rust, ontspanning en ruimte.

En wij hebben de vrijheid om de rust, ontspanning en ruimte invulling te geven.

Onderstaand is een verhaal van C. Leterme over tijd, over hoe je de tijd goed gebruikt. Je kunt het verhaal ook lezen als een verhaal over vrijheid door het woord tijd te vervangen door vrijheid. Daarmee wordt het een verhaal over hoe we onze vrijheid zo goed mogelijk gebruiken.

De grote pot

Op een dag vroegen enkele mensen aan een wijze: ‘Wat moeten we doen om onze tijd (onze vrijheid) goed te gebruiken?’ De wijze nam een aarden pot en zette die op tafel. Daarna nam hij twaalf grote stenen en legde die er zorgvuldig in. Toen vroeg hij: ‘Is deze pot vol?’ De mensen zeiden: ‘Ja.’ Toen nam de geleerde een pot met kiezelsteentjes en goot ze uit over de twaalf stenen. Ze vielen ertussen tot op de bodem van de pot. De geleerde vroeg: ‘Is deze pot vol?’ De mensen zeiden: ‘Ja’. Toen nam de wijze een zakje zand en goot het voorzichtig leeg in de grote pot. Het zand vulde de ruimten tussen de grote stenen en de kiezelsteentjes. De wijze vroeg opnieuw: ‘Is deze pot vol?’ De mensen zeiden: ‘Ja’. ‘Goed’, zei de wijze man.

Hij nam een kannetje met water en vulde de pot tot aan de rand. Toen vroeg hij: ‘Is er iemand die weet wat ik hiermee over de tijd heb willen zeggen?’ Niemand wist het. Toen zei de wijze: ‘Je moet eerst de grote stenen in de pot doen. Want als je eerst al die kleinigheden erin doet, krijg je die grote stenen er nooit meer in.

Zo gaat het ook met de tijd (onze vrijheid). Als je die goed wilt gebruiken, moet je je afvragen wat de grote stenen van je leven zijn. Wie kleinigheden als zand en steentjes belangrijk vindt, zal merken dat zij zoveel plaats innemen dat er geen tijd meer overblijft voor wat echt belangrijk is.’ (C. Leterme, Een parel voor elke dag, Averbode 2007, p. 370)

Waar het bij zomerse vrijheid allereerst gaat om de eigen beleving, wordt hier de blik op de ander gericht

Zomerse vrijheid

De grote pot is pas echt vol als alle grote stenen, kleine steentjes, zand en water samen in de pot zitten. Wij zijn geroepen om vrij te zijn, die vrijheid uit te delen, elkaar te dienen in liefde en de naaste lief te hebben als onszelf.

Als je dan naar die grote pot met stenen kijkt, wat zijn voor u dan deze zomer de grote stenen van vrijheid, die u wilt uitdelen aan anderen en aan uzelf? En wat zijn de kleine steentjes en als laatste het zand, om elkaar te dienen in liefde en de naaste lief te hebben als onszelf?