Preekschets Jesaja 52:7-10 – Kerstdag

Schriftlezingen: Jesaja 52,7-10, Psalmen 98, Hebreeën 1,1-12, Johannes 1,1-14

Aanwijzingen voor de liturgie

Wie in de afgelopen weken ieder zondag een kaars heeft aangestoken kan de brandende kaarsen op het kerstfeest laten staan. Ze branden dan al voor de dienst. Het aansteken van steeds een volgende kaars en het aftellen naar kerst is op de vierde adventszondag afgerond, maar de kaarsen blijven branden gedurende de hele kersttijd.

De klassieke openings- of introïtuspsalm voor de Kerstmorgen is Psalmen 98. De antifoon is Jesaja 9,5. Om te zingen bij de berijmde psalm: (Nieuw) Liedboek voor de kerken 2013, 467c.

Als lezingen reikt het Oecumenisch leesrooster aan:

• Oude testament: Jesaja 52,7-10, Psalmen: 98. Zie ook (Nieuw) Liedboek voor de kerken 2013, 98a – speciaal voor kerstmorgen!

• Brief: Hebreeën 1,1-12

• Evangelie: Johannes 1,1-14

De Jesajalezing is 52: 7-10, de klassieke lezing voor de kerstochtend: ‘Hoe welkom is de vreugdebode’. Het thema ‘Het beste nieuws’ krijgt daarmee een feestelijk accent. Kerst betekent: blij nieuws en blije reacties. Uit het kerstevangelie zijn verschillende teksten mogelijk. Denk aan de berichtgeving door de engel aan de herders (Lucas 2:10-12) of de proloog van Johannes over het vleesgeworden Woord (Johannes 1: 1-14, de klassieke evangelielezing voor de kerstmorgen). De evangelieverhalen rond kerst zijn vol van goed nieuws gebracht door engelen en mensen.

Liedsuggesties

Liederen zijn er vele, en in alle mogelijke genres. Ook nu geldt: het is een mooie uitdaging de dienst zo in te richten dat de verschillende klanken niet tot een bonte kakofonie worden maar tot een harmonisch geheel waarin de delen elkaar versterken.

• Bekende Engelse carols (melodieën): (Nieuw) Liedboek voor de kerken, 2013: 443, 479, [481], 496, 498, 503, 505,506, 507;

• Kinderliederen: (Nieuw) Liedboek voor de kerken, 2013: 485, 497, 504, 509

Aanwijzingen voor exegese en prediking

Eerst over de tekstkeuze. In deze handreiking wordt Jesaja 52: 7-10 uitgewerkt. Kerst als vreugdebode. Er is veel voor te zeggen om een nieuwtestamentische tekst als Lucas 2: 10-12 of Johannes 1: 14 te kiezen en hierbij Jesaja 52: 7-10 op de achtergrond te laten meespreken. Ook daarbij kan de onderstaande tekst op weg helpen.

Jesaja 52: 7-10 sluit aan bij de profetenlezing van de tweede adventszondag, 40: 1-11. De boodschap is dezelfde: Sions God is koning, het volk wordt getroost en bevrijd. Concreet betekent dit in de 6e eeuw voor Christus: terugkeer uit Babel. Maar het perspectief rijkt verder (vgl. de klassieke kerstpsalm 98). Paulus kan deze tekst dan ook betrekken op de verkondiging van Christus in Romeinen 10: 15.

Wat betekent deze tekst op het kerstfeest? Om te beginnen denk je aan het goede nieuws dat Jezus geboren is. De engel in de kerstnacht gebruikt hetzelfde werkwoord ´euangelizo´ dat in de Septuagint (de Griekse vertaling van) Jesaja 52: 7 wordt gebruikt om de vreugdebode, de ´euangelizomenos´ aan te duiden. Maar het gaat nog een slag dieper: het kerstgebeuren zelf is een vreugdebode. Door zijn menswording profeteert Christus van Gods genade voor mensen en de komende vrede. Voor Israëlieten die vijf eeuwen na de ballingschap nog weinig van Gods koningschap merken en voor christenen die de coronacrisis als uitzichtloos ervaren geeft de geboorte van Christus zekerheid: God gaat tot het uiterste om zijn vrede werkelijkheid te laten worden.

Merk de beweging in de tekst op. Het begint met een enkeling: de vreugdebode. Het breidt zich uit naar de wachters die de eerste tekenen van Gods terugkeer zien en loopt uit op een volksbrede jubel. Deze beweging gaat samen op met een intensivering van Gods handelen: eerst de aankondiging, dan de eerste tekenen en tenslotte de wereldwijde redding.

De boodschap, die vol is van evangelie, is ingebed in een drievoudig appèl op de hoorders. Allereerst worden we opgeroepen de vreugdebode te verwelkomen, open te staan voor het goede nieuws. Het tweede appèl is ‘Hoor’. Luister naar de wachters, naar hen die de eerste tekenen van Gods redding al opmerken. In het horen naar Gods stem en in het opmerken van Gods werk heeft de een de taak voorop te gaan en de ander te volgen. En tenslotte, hoe meer er van Gods werk te zien komt, des te breder wordt het gejubel.

Zie ook:

Preekschets Jesaja 2: 1-5 – 1^e zondag van Advent

Preekschets Jesaja 40:1-11 – 2^e zondag van Advent

Preekschets Jesaja 65:17-25 – 3^e zondag van Advent

Preekschets Jesaja 49:1-6 – 4^e zondag van Advent

Preekschets Jesaja 9:5,6 – Kerstnacht

Preekschets Jesaja 56:8 – Zondag na Kerst

Preekschets Jesaja 59:21 – Oudjaar

Preekschets Jesaja 60: 1-6 – Zondag Epifanie

Deze tekst is afkomstig uit ‘Het beste nieuws. Adventsberichten. Handreiking voor Advent & Kerst & Epifanie’ van het Steunpunt Liturgie GKV.

De complete handreiking is daar te downloaden.

Verder is beschikbaar: een Bijbelleesrooster voor alledag (met afbeeldingen), een coronaproof Inspiratie- en ideeënboekje, Vespers voor Advent en Epifanie, en een eenvoudige liturgie rond het aansteken van de adventskaarsen. Wie het Bijbelleesrooster en de Vespers koopt, krijgt het Inspiratie- en ideeënboekje gratis meegestuurd. Zie www.steunpuntliturgie.gkv.nl.