Lente in de kerk: Tot welk type kerk behoort uw kerk?

René van Loon zag in zijn ontdekkingstocht  langs allerlei gemeenten en kerkplekken veel verschillen tussen al die nieuwe gemeenten, initiatieven en pioniersplekken. Toch zag hij dat er bepaalde typen zijn. Deze typen zijn natuurlijk aanvechtbaar, want in elke kerkplek draait het om allemaal de typen tegelijk. Het gaat vooral om accentverschillen. Tot welk type kerk behoort uw kerk? En tot welk type zou uw kerk willen behoren?

1. Boodschapgerichte kerkplekken

In het eerste type kerk, de boodschapgerichte kerken, staat de uitleg van de Bijbel centraal. Het gaat erom dat er uit de Bijbel zo wordt gelezen, uitgelegd en toegepast op het leven in deze tijd, dat het verrassend is en het u raakt. Deze kerken trekken vooral hoog opgeleide mensen, al kunnen anderen er ook prima hun weg vinden.
Bijvoorbeeld Noorderlicht. Er zijn veel jongen mensen, vooral studenten, en ze geven aan dat ze graag naar een gemeente gaan met een goede boodschap, ondersteund door mooie muziek. In Noorderlicht wordt de goede boodschap uit de protestantse kerken gecombineerd met de goede muziek uit evangelische gemeenten, zo zeggen ze. Ook de sfeer wordt er beschreven als ‘relaxed’.

2. Diaconaal gerichte kerkplekken

Vooral in grote steden en zijn veel mensen die te kampen hebben met armoede. Ook is er vaak sprake van eenzaamheid. Er zijn migranten die vaak nog moeite hebben met de Nederlandse taal. En dit zijn slechts voorbeelden van problemen waar allerlei groepen mensen mee te maken hebben. Diaconaal gerichte werkplekken richten zich met name op deze groepen. Zulke gemeenten geven gehoor aan de oproep uit het Evangelie om juist veel aandacht te geven aan diegenen die het moeilijk hebben in het leven.
In de dienst is er vaak ruimte voor spontane bijdragen, bijvoorbeeld iemand die reageert, iemand die een gedicht voorleest of iemand die voorbede vraagt voor deze of gene. Het sterke punt van kleinere gemeenschappen is de persoonlijke aandacht voor iedereen. Juist mensen die in hun leven de nodige deuken hebben opgelopen, ervaren dit als een warm bad. In grotere gemeenten is de kans dat men dit kwijtraakt, groter.

3. ‘Worship’- gerichte kerkplekken

In veel kerken vindt er een beweging plaats van God naar de gemeente (de verkondiging van het woord). Voor hen zijn de liederen een soort versiersel om hetgeen heen waar het om draait: de prediking van het Woord. In dit type kerk, echter, vindt die beweging precies andersom plaats: Van de gemeente naar God (wordship, aanbidding). Er zijn steeds meer kerken in Nederland die worship op deze manier centraal stellen. Het hoofdaccent van die diensten ligt op de muziek, en dan met name op de aanbiddingsmuziek. Voorbeelden hiervan zijn Mozaïek318 en Mozaïek033, DoorBrekers, Jong en Vrij en Hillsong. Het is verbazingwekkend hoe snel deze ‘worship’-gerichte kerken groeien en hoeveel mensen van buiten de kerk er tot geloof komen.

4. Multicultureel gerichte kerkplekken

De afgelopen twintig jaar zijn op allerlei plaatsen gemeenten gegroeid die vanaf het begin een multicultureel karakter dragen. En dan wordt er gedoeld op gemeenten die gesticht zijn op initiatief van Nederlanders, maar wel vanaf het begint gericht op een breed, intercultureel publiek. Bijvoorbeeld ICF-Rotterdam, International Christian Fellowship. Op de website staat daar geschreven: ‘We hadden de droom om een gemeenschap op te bouwen die de verscheidenheid van Rotterdam-Zuid weerspiegelde. Die droom kwam uit, steeds meer buren, vrienden en collega’s gingen meeedoen. In 2000 werden we zelfs officieel een kerk.’ ‘Met vallen en opstaan bloeiden we op als gemeenschap. Tegen die tijd waren er al meer dan veertig nationaliteiten vertegenwoordigd in de gemeente. De droom van een kerk die de verscheidenheid van Rotterdam-Zuid weerspiegelde, was uitgekomen.’ Zo is er over nog meer van zulke kerken te lezen in Lente in de kerk.

5. Creatief gerichte kerkplekken

De Protestantse Kerk en Nederland bevordert het stichten van pioniersplekken. Een aantal van die pioniersplekken past in de vier categorieën hierboven. Maar er zijn ook kerken die niet goed in een hokje onder te brengen zijn. Dit type kerk noemt René van Loon ‘creatief gerichte kerkplekken’. Daarbij denkt hij bijvoorbeeld aan ‘kliederkerken’: plekken waar kinderen komen, samen met hun ouders, en actief zijn rond een Bijbelverhaal. Het is verrassend hoe spontaan kinderen en hun ouders met elkaar bezig zijn en zo Bijbelverhalen verkennen.
Kerkplekken uit deze categorie komen lang niet altijd puur en alleen op zondag bij elkaar met vieringen. Mensen kunnen ook op heel andere manieren bij elkaar komen en rond geloofsvragen bezig zijn. In Amsterdam wordt door de Protestantse Kerk onderscheid gemaakt tussen pionierslekken (nieuwe gemeenschappen), vernieuwingsplekken (dicht tegen bestaande gemeenten aan) en presentieplekken. Die presentieplekken zijn plekken die niet bijdragen aan het ontstaan van een nieuwe geloofsgemeenschap en ook niet verbonden zijn aan een bestaande kerk. De opbrengst ervan is anders, maar kan goed passen bij een cultuur in een stad.

Dit is een bijdrage n.a.v Lente in de kerk

Met Lente in de kerk schreef René van Loon een bemoedigend boek over hoopgevende ontwikkelingen en nieuw elan in de kerk. We spreken over de kerk vaak met woorden als krimp, vergrijzing en kerksluiting. Dit boek laat zien dat er ook een andere kant is. Op tal van plekken groeit en bruist de kerk. René van Loon ging naar oude kerken die weer opbloeiden, nieuwe pioniersplekken en migrantenkerken, en vroeg naar het geheim van hun vitaliteit. Daarnaast beschrijft hij buitenlandse kerkmodellen en experimenten zoals de visie van Tim Keller en de Fresh Expression of Church in Engeland. Een inspirerend boek voor kerken en christenen.