Op zoek naar land De eerste vijf boeken van de Bijbel, die in de joodse traditie de Thora worden genoemd en in de christelijke traditie de Wet, vormen voor de argeloze lezer een min of meer samenhangend verhaal. Een groep mensen met Abraham en Sara aan het hoofd maakt zich los uit de haar vertrouwde […]

Een groot deel van het boek Ezechiël bestaat uit een toespraak van God de Heer. Het lijkt daardoor gemakkelijk, een beeld van wie God is in het boek Ezechiël te krijgen. Maar niets is minder waar, het blijft een bizar boek. Ook al heeft de tekst in principe een duidelijke chronologische volgorde, er lijken toch […]

De twaalf bijbelboeken Hosea tot en met Maleachi hebben ieder afzonderlijk, naast uiteraard een eigen wordingsproces, ook hun eigen theologische betekenis. Zij beantwoorden ook ieder apart aan de algemene kenmerken van profetie, zoals elders beschreven in dit handboek. Daarnaast worden zij zowel in joodse als in christelijke tradities als een eenheid beschouwd. De oorsprong daarvan […]

Zoeken naar theologie in de Psalmen is je afvragen hoe de Psalmen spreken over God en over de mens in relatie tot God. Die vraag laat zich niet gemakkelijk beantwoorden en in deze bijdrage begint het antwoord met nadenken over wat we zeker niet gaan doen. Ik noem drie heel diverse aandachtspunten. Wat is het […]

De Mĕgillôt Het woord mĕgillôt betekent ‘rollen’. Deze aanduiding wordt specifiek gebruikt voor vijf rollen binnen deChĕtoevîm, de Geschriften, die de derde afdeling van de Hebreeuwse Bijbel vormen: Hooglied, Ruth, Klaagliederen, Prediker (of Qohelet) en Ester. Naast de aanduiding mĕgillôtkomt daarom ook de term chamêsj mĕgillôt(= vijf rollen) voor. De aanduiding mĕgillôtis van na-bijbelse tijd. […]

Is er een ‘theologie’ van Matteüs? In het laatste kwart van de eerste eeuw was er nog geen sprake van een uniforme, centraal geleide christelijke beweging. Diversiteit was nog troef: er waren vele lokale geloofsgemeenschappen, die met elkaar gemeen hadden dat ze Jezus als het ijkpunt van hun geloven en handelen beschouwden, maar die daaraan […]

Wat voor elke theologie van een nieuwtestamentisch boek geldt, is ook waar voor het evangelie volgens Marcus: lezers brengen vaak een vooropgesteld beeld over wie of wat God is in de tekst binnen. Dat beeld is – hoe kan het anders – een erfenis van eeuwenlange geloofstraditie, die zowel door onderlinge conflicten als door spirituele […]

In deze bijdrage over het Lucaans dubbelwerk wil ik laten zien, dat volgens Lucas Jezus in de voetsporen van de profeten loopt en dat hij op zijn beurt zijn profetenmantel overdraagt op zijn leerlingen. Voordat ik op deze Lucaanse theologie nader in ga, is het noodzakelijk om eerst de samenhang tussen het evangelie van Lucas […]

Niet Paulus, die door Origenes en later Thomas van Aquino respectvol ‘de apostel’ wordt genoemd, maar Johannes, schrijver van het vierde evangelie, krijgt van hen de eretitel ‘de theoloog’. Hoe terecht is dit en waarop is het gebaseerd? De openingswoorden van het evangelie geven een eerste richting: In den beginne was het Woord. Het Woord […]