De bijbel voorgelezen

Op een ochtend luisteren naar iemand die een uur uit de Bijbel voorleest, is dat niet een beetje saai? Nee hoor, dat kan juist heel inspirerend zijn. Dat zien we in de Dorpskerk in Leidschendam al negen jaar lang. Zoveel jaar geleden zijn mijn vrouw en ik daar een voorleeskring begonnen. Die noemden we simpelweg ‘De Bijbel voorgelezen’. Die kring bestaat nog steeds. En met een zeer trouwe groep luisteraars. Allemaal mensen die graag eens wat meer uit de Bijbel willen horen dan de vaak kleine stukjes die in kerkdiensten of aan tafel worden gelezen. Maar die er zelf niet aan toekomen om hele bijbelboeken te gaan zitten lezen. En die ook wat willen opsteken van een uitleg van wat er wordt voorgelezen. Zonder dat het een bijbelstudieclub wordt.

Hoe die voorleeskring begon?

Voorjaar 2009 lazen wij in Trouw een interessant artikel van Willem Jan Otten, dat onder andere over het bijbelboek De Handelingen der Apostelen ging. Mijn vrouw kon mooi voorlezen en ik vroeg haar dat boek ook eens voor te lezen. Dat deed ze en we genoten daar beiden zo van dat ze mij daarna de hele Bijbel, van kaft tot kaft, heeft voorgelezen. In minder dan vier maanden hadden we de hele Bijbel uit.

Niet lang daarna kwam onze toenmalige predikant, ds. Erica Hoebe, op bezoek en wij vertelden haar over onze voorleeservaring. Zij zei: daar moeten jullie wat mee doen, er zijn vast wel meer mensen in onze gemeente die belangstelling hebben voor het lezen van de hele Bijbel. Er werd een datum geprikt en een stukje in het kerkblad geschreven. Op de eerste voorleesochtend waren we al met z’n achten. In de loop der jaren is de belangstelling alleen maar toegenomen. Nu, zoveel jaar later, bestaat de groep uit tussen de vijftien en twintig, zoals gezegd, trouwe luisteraars.

Hoe werkt het?

We kwamen de afgelopen jaren per seizoen tien ochtenden bij elkaar. Mijn vrouw hield een inleiding, daarna las ze ongeveer een halfuur voor. Vervolgens pauze met koffie en daarna nog een halfuur voorlezen. Op een ochtend wordt, als het kan, een heel bijbelboek gelezen. Lange bijbelboeken in twee of drie keer. Voor iedereen is er een Bijbel om mee te lezen. In de pauze en na afloop van het voorlezen zijn er vaak goede gesprekken over de Bijbel en wat we aan die Bijbel hebben. Het mooie is dat die ochtenden voor de deelnemers niet alleen leerzaam, maar ook heel gezellig zijn.

In het begin waren de inleidingen vrij summier. We merkten echter al snel dat als je de hele Bijbel leest, je dat niet kunt doen zonder aandacht voor de context. Dan gaat het bijvoorbeeld om de vraag wanneer een bijbelboek is geschreven, door wie en met welk doel. En hoe één en ander is te plaatsen in de geschiedenis en cultuur van Israël en de omringende volkeren. Dat geldt met name voor het Oude Testament. Iets van al die achtergronden hebben we in onze inleidingen doorgegeven. Voor de luisteraars is de toelichting een verrijking van het bijbellezen. Maar het vergt van de inleider wel behoorlijk wat studie. De inleidingen worden via de e-mail nagestuurd, zodat die thuis nog eens kunnen worden nagelezen.

In 2016 lazen we op de site Bijbel.nl van het Nederlands Bijbelgenootschap een artikel van Anne-Mareike Schol-Wetter ‘Bijbellezen in context: de krenten én de pap’. Zij zegt in dat artikel dat mooie losse bijbelteksten, zoals Micha 6:8, niet meer zijn dan de krenten in de pap. Je hebt er pas echt wat aan als je de hele pap eet, van krenten alleen kun je niet leven. Daarom, zegt ze, moet je die teksten lezen in de context van het hele bijbelboek en van de Bijbel als geheel. Dat is dus precies wat wij met onze bijbelvoorleeskring al jaren proberen te doen. Een lezenswaardig artikel, gemakkelijk te vinden op het internet.

Wat hebben we zoal gelezen?

Er zijn inmiddels al veel bijbelboeken voorgelezen. De verhalende boeken uit het Oude Testament lenen zich natuurlijk goed om voorgelezen te worden. En dat geldt ook voor de meeste profeten. Bij omvangrijke profetenboeken, zoals Jesaja, moet je wel volstaan met het lezen van een selectie. Van de deuterocanonieke boeken noem ik Tobit en Judit. Als je zo’n heel boek leest, zie je pas goed wat een geweldige verhalenvertellers de bijbelschrijvers waren. Ook uit het Nieuwe Testament hebben we veel gelezen. Het is een bijzondere ervaring om een brief van Paulus in zijn geheel te lezen. Bij de moeilijke Romeinenbrief zijn we overgestapt van de NBV naar de Bijbel in Gewone Taal. Sindsdien lezen we uit die vertaling.

Niet alle boeken uit het Oude Testament zijn geschikt om voorgelezen te worden. Met het voorlezen van alle voorschriften uit bijvoorbeeld Leviticus hou je de aandacht heus niet vast. Dus daar zijn we maar niet aan begonnen. En wat een mooie spreuken er in het gelijknamige boek ook staan, na korte tijd raak je wel verzadigd. Dus ook dat boek tot nu toe overgeslagen. Het was wel een genot om de wijsheden van Prediker in één keer te lezen. En wat dacht u van het Hooglied? Prachtige erotische poëzie, die in de kerk nauwelijks aan bod komt. Ook voorgelezen.

Bijzondere thema’s

Naast het voorlezen van hele bijbelboeken hebben we ook bijzondere thema’s behandeld. Zoals de ‘vrouwenverhalen’: we hebben een keer de verhalen gelezen van vier vrouwen die door Matteüs in het geslachtsregister van Jezus worden genoemd. Dat zijn Tamar, Rachab, Ruth en Batseba. Bijzondere vrouwen en dus ook bijzondere verhalen. Zo zijn er ook verhalen gelezen die zowel in de Bijbel als in de Koran staan. Onder andere die over schepping en zondvloed. Interessant door de overeenkomsten, maar nog meer door de verschillen. Drie ochtenden hebben we besteed aan bijbelverhalen waarin het over godsbeelden gaat. De Bijbel kent veel verschillende godsbeelden. Interessant om die eens naast elkaar te zetten. Op verzoek hebben we ook een keer verhalen voorgelezen waarin engelen een rol spelen.

Stoppen of doorgaan

Mijn vrouw was de drijvende kracht achter onze voorleeskring. Toen zij een paar jaar geleden overleed, stonden we voor de vraag: doorgaan of niet? We zijn doorgegaan en hebben hulp gekregen van een paar theologen/theologisch geschoolden. In het begin stonden die er wel wat sceptisch tegenover, maar gaandeweg zijn ze echt enthousiast geworden. De opzet is dezelfde gebleven. Door hun inbreng is duidelijk sprake van theologische verdieping.

Rembrandt, Batseba met de brief van koning David, 1654.

Tot slot

De Bijbel is één van de mooiste en meest inspirerende boeken die ik ken. Een boek met prachtige verhalen en vele andere en andersoortige teksten. Die zijn allemaal in vroegere tijden en omstandigheden en met de kennis en inzichten van toen door en voor mensen van die tijd geschreven. Maar waar je, of je nu gelovig bent of niet, ook in onze tijd nog veel aan kunt hebben. Een boek dat het waard is om voorgelezen te worden. Dat vinden de luisteraars in Leidschendam ook nog steeds.