Goed voor de ziel

Voor ziekenhuispatiënten kan schoonheid van groot belang zijn. De een ontleent troost en rust aan het luisteren naar muziek, de ander zit rechtop in bed om het jonge lentegroen buiten te kunnen zien.

Ook wie in het ziekenhuis ligt, kan verlangen naar kleurige herfstbladeren of de oplichtende zachtheid van witte sneeuw.

Het kan zomaar zijn dat je je zoon vraagt dat mooie rode vest van thuis te halen, om er goed bij te liggen. De gewaarwording van allerlei soorten schoonheid speelt bij de patiënten die ik begeleid regelmatig een grote rol. Verbeelding en verwondering zijn dan de brandstoffen. En de kunsten zijn soms de motor. Ik neem dus wel eens wat mee voor een patiënt. Zo ook voor de vrouw bij wie ik nu aan het bed zit.

Terug in die goudgele zon

Ze is begin tachtig en ziet vreselijk op tegen een maandenlange revalidatie. De ziekenhuisopname is haar zwaar gevallen. Ze voelt zich kwetsbaar. Ze hoopt ooit weer te kunnen wandelen, haar grote passie. ‘Het kost me steeds zoveel moeite om vooruit te kijken en hoop te houden,’ zegt ze zuchtend.

In het vorige gesprek zei ze dat ze eerst moet zaaien om te kunnen oogsten. Dat is me bijgebleven. Ik heb een afbeelding van De zaaier van Vincent van Gogh voor haar meegenomen. Ze veert op als ze hem ziet. Vanuit haar christelijke opvoeding herkent ze de thematiek van de zaaier onmiddellijk. En het raakt aan de wandelingen die ze maakte in Frankrijk en Italië. ‘Ik ben weer helemaal terug in die goudgele zon,’ zegt ze.

Het schilderij heeft ze lang geleden in het museum gezien. Ze beschrijft hoe ze daar stond, met haar gezicht zo dicht mogelijk op die kleine explosie van kleuren. ‘Hoe is het toch mogelijk dat die hoeveelheid kleine penseelstreekjes zoiets moois teweegbrengt?’, mijmert ze.

De ongrijpbaarheid van deze schoonheid raakt aan het raadselachtige van het leven. ‘Van niets naar iets,’ zegt ze bewonderend. Het schilderij ontvouwt telkens nieuwe onderwerpen en betekenissen. Ze is opgegroeid op het platteland en de cirkel van zaaien en oogsten is altijd vanzelfsprekend geweest. Herinneringen aan het trage ploegen en de stofwolken van de graanoogst komen boven. Ze begint zelf in kleuren en geuren te spreken. Ook Zonnebloemen van Van Gogh noemt ze. Zowel de wild bloeiende bos als de schoonheid van de bruine uitgebloeide zonnebloemen krijgen een plek in haar denken over de laatste levensfase.