Hervormingsdag in Chili: Teken van de geest

De herdenking van de Reformatie in Chili was in mijn beleving vooral een protestants gebeuren. De meer historische kerken, met wortels in het buitenland, gebruikten deze dag niet alleen om hun verbondenheid met de Reformatie vorm te geven, maar ook om zich te onderscheiden van de meer evangelische kerken.

Met enige regelmaat werd ik benaderd om aan een ‘culto de la reforma’ een bijdrage te leveren. De presbyteriaanse kerken zijn theologisch op de Reformatie georiënteerd en de drie sola’s vormen een vast onderdeel van hun theologische bagage. In de kerkdiensten en op de zondagsschool (voor de hele gemeente) werd het belang van Woord, geloof en genade steeds weer aan de orde gesteld.

Verschil met pinksterkerken

Deze aan de Reformatie ontleende (maar zeker ook bijbelse) accenten markeerden in zekere zin ook het verschil met de pinksterkerken. Tegenover de grote nadruk op het werk van de Heilige Geest, legden de protestantse kerken meer het accent op het Woord.

De ‘bijzondere’ gaven van de Geest als profetie en tongentaal waren vooral voor de begintijd van de kerk belangrijk geweest. Na de vorming van de canon en de Bijbel werkt de Heilige Geest vooral in verlichting van het verstand om het Woord te begrijpen en in de toeleidende weg tot Christus. Het waren juist reformatoren als Calvijn die hierop gewezen hadden.

De beweging van de Reformatie moest een weg vinden tussen de katholieke kerk aan de ene kant, en de vrije dopersen aan de andere kant. Het is te begrijpen dat juist de meer traditionele kerken herkenning zagen in de fronten die er in de tijd van de Reformatie waren. Ook zij zochten immers een weg in een overwegend katholiek land (70%) met een groeiende evangelische beweging (16%).

Officiële feestdag

Wat wij echter toen nog niet konden bevroeden, was dat de herdenking van de Reformatie tot een officiële feestdag zou worden in Chili. In haar eerste termijn als president van Chili, heeft Michelle Bachelet per decreet 31 oktober als nationale feestdag ingesteld. Officieel heet deze dag ‘El dia nacional de las Iglesias Evangélicas y Protestantes’, nationale dag van de evangelische en protestantse kerken.

Het decreet heeft wel tot veel kritiek geleid, vanwege de economische kosten die gegeven zijn met het hebben van een extra officiële vrije dag. Chili kent namelijk al acht officiële vrije dagen. De instelling van deze dag past echter wel in de trend van de regering om de groeiende beweging van evangelische kerken serieus te nemen. De laatste telling van 2012 liet zien dat 16,6 % van de bevolking zich tot de ‘evangelicos’ rekent. In werkelijkheid ligt dit percentage misschien nog wel hoger.

Bachelet verwoordde expliciet haar waardering voor de belangrijke bijdrage die de kerken hebben geleverd aan de geestelijke en morele ontwikkeling van de samenleving. Het is inderdaad een gegeven dat de ‘evangelicos’ zich enorm ingezet hebben voor de verbetering van de sociale omstandigheden van de minder bedeelden, het christelijk onderwijs en de gezondheidszorg.

De instelling van een nationale Hervormingsdag in Chili kan misschien wel als een teken van de Geest gezien worden. De Geest doorbreekt immers steeds weer de grenzen die door mensen zijn gemaakt.

Evangelische en pinksterkerken herdenken met protestantse kerken gezamenlijk de Reformatie. Per decreet zijn ze ‘gedwongen’ om hun eenheid te zoeken in waar de Reformatie zich sterk voor maakte: sola scriptura, sola fide en sola gratia. Het kan verkeren.

– Gerrit Vreugdenhil was van 1998 tot 2007 door de GZB uitgezonden naar Chili. Daarna was hij als predikant in de Protestantse Kerk verbonden aan de Hervormde Gemeente van Woerden en sinds 2014 aan de hervormde St. Jansgemeente in Gouda.