Hoe eerlijk gaat deze rondleiding over ‘de weg van vrede’ zijn?

Een boek over vrede dat in de subtitel stelt een rondleiding door het christelijk geloof te zijn. Ik vind het redelijk gewaagd. Heeft het christendom door de geschiedenis heen (en ook vandaag de dag trouwens) niet voor heel wat geweld, polarisatie en uitsluiting gezorgd? Auteur Stefan Paas durft het aan en ik ben als jonge lezer erg benieuwd hoe eerlijk deze rondleiding over vrede gaat zijn.

Dit boek is het tweede deel van een geplande trilogie, maar kan zelfstandig gelezen worden. Paas richt zich op mensen die niet zoveel weten van de christelijke traditie. Hij doet hen recht door in zijn voorwoord uit te leggen wat de Bijbel voor boek is (eigenlijk een bibliotheek) en hoe hoofdstukken en verzen werken. Hij vergelijkt het evangelie, ook wel ‘het goede nieuws’ genoemd wat tevens de kern is van het christendom, met zuurdesem waar brood mee wordt gemaakt. Deze vergelijking bedenkt hij niet zelf, maar haalt hij uit de Bijbel waar Jezus dit verhaal vertelt. Brood bestaat uit zuurdesem, maar ook uit meel. Beide zijn nodig. Een christen bestaat volgens Paas uit dat evangelie (zuurdesem), en vermengt zich met diens persoonlijkheid (meel). Dat is de reden dat ‘geloof’ en ‘christen zijn’ er per persoon zo verschillend uit kan zien.

Eerlijke disclaimer

Toch een beetje tot mijn verbazing legt Paas al in het voorwoord de vinger op de zere plek. Hij schrijft:

‘Soms lijkt er van de zuurdesem van het evangelie weinig overgebleven. Het goede nieuws kan verstikt raken door egoïsme, machtswellust en hypocrisie. Een fantastische boodschap kan verzanden in alledaagsheid. Mensen zijn er goed in om water te maken van wijn.’

Ik heb al veel christelijke boeken gelezen en daarom verbaast deze eerlijkheid me. Het is een goede disclaimer en ik voel me als lezer serieus genomen. Tegelijkertijd hap ik tijdens het lezen naar adem tussen alle bijbelgedeeltes en diep theologische gedachtes door. Je kan dit boek zeker lezen als je niet veel weet van de christelijke traditie, maar als je deze kennis, net als ik, wel hebt, is dit boek alsnog geen makkelijk leesvoer. Het blijft me wel boeien: waarom is Paas zo voelbaar enthousiast over deze christelijke vrede?  

Het evangelie van vrede

Dan begint Paas z’n betoog. Het voelt als een preek van een bevlogen voorganger die er zelf ook écht in gelooft. Het verhaal van God en het evangelie is het goede nieuws van vrede. Op elke pagina van de Bijbel komt die vrede terug. Paas: ‘Leven in vrede reikt verder dan goed bestuur en rechtvaardige verhoudingen. Vrede kruipt in alle hoeken en gaten van de samenleving; het doordringt ons sociale en persoonlijke leven.’ Opeens heb ik door waarom het voelt als een preek. Paas maakt, net als veel dominees, gebruik van drie terugkerende punten waar hij zijn verhaal aan ophangt. Deze drie thema’s zijn bij Paas: rechtvaardigheid, verzoening en vreugde.

Het voelt als een preek van een bevlogen voorganger die er zelf ook écht in gelooft

Vrede als persoon

Volgens Paas worden alle drie deze thema’s volledig vervuld in Jezus. De mens Jezus Christus die ook God was. Ook hier blijft Paas eerlijk en nuchter:

‘Jezus is geen halfgod of halfmens. Hij is het allebei en helemaal. Vraag me niet hoe het kan, maar ik vertrouw erop en hoop het ooit beter te begrijpen.’

Deze Jezus Christus maakt het evangelie van vrede persoonlijk, hij geeft het een gezicht, want de weg van vrede is een persoon: Jezus. Op dat punt komt Paas in zijn verhaal vaak terug: vrede is geen project van mensen. Vrede brengen is dus niet onze missie. Dat is de missie van de Geest van God. Onze missie als mens op aarde is getuige zijn. Je hoeft niet alles te begrijpen, je hoeft geen stappenplan te volgen, wat je zegt hoeft zelfs niet honderd procent te kloppen, als je maar eerlijk en integer getuigt. Wij zijn onderdeel van het proces, maar niet de rechter of de advocaat, aldus Paas.

Je hoeft niet alles te begrijpen, je hoeft geen stappenplan te volgen, wat je zegt hoeft zelfs niet honderd procent te kloppen, als je maar eerlijk en integer getuigt

Gespreksvragen

Trouwens. Dit is niet heel vredig om te zeggen, maar de boekomslag zou voor mij een reden zijn om dit boek te laten liggen bij de boekhandel of niet cadeau te doen aan een vriend of vriendin. Er is als boekomslag gekozen voor een afbeelding van een schilderij van de Amerikaanse kunstenaar Edward Hicks. Hij leefde van 1770 tot 1849. Ik betwijfel of jonge mensen die niet veel hebben met het christelijk geloof door zo’n stoffig beeld heen kunnen prikken. Ik vrees van niet.

Wat dan wel weer pleit voor dit boek, zijn de gespreksvragen. Na elk hoofdstuk volgt een bespreking waar Paas een aantal vragen op een rijtje zet waar je gerust met een gezelschap een avond over door kunt praten. Persoonlijke vragen, verdieping, linkjes naar kunst en cultuur: de gespreksvragen zijn een erg waardevolle toevoeging aan het boek. Juist ook omdat in het boek best diep gegraven wordt en een adempauze voor reflectie geen overbodige luxe is.

Na elk hoofdstuk volgt een bespreking waar Paas een aantal vragen op een rijtje zet waar je gerust met een gezelschap een avond over door kunt praten

Bewegen naar vrede

De tekst van Paas krijgt vleugels als hij oprecht vanuit z’n hart lijkt te spreken:

‘Het leven is vol chaos en tragiek en het is zelden eerlijk. Maar we blijven mensen en we blijven keuzes houden, de een meer dan de ander. In het volle leven kunnen we elke dag ‘tot inkeer komen’, zoals Jezus het zegt. Dat wil zeggen: wat ons ook overkomt en wat ons ook is aangedaan, we kunnen telkens weer een beweging maken in de richting van vrede.’

Prachtig vind ik dat.

Naast de gespreksvragen na ieder hoofdstuk is dit geen zelfhulpboek met concrete toepassingen en stappen. Paas is zich daar bewust van en zegt aan het begin van zijn laatste hoofdstuk:

‘Misschien is het naïef van me, maar ik denk dat je mensen beter nieuwe ideeën kunt geven dan allerlei tips en trucs. Christelijk geloof is niet domweg door een hoepeltje springen terwijl je geen idee hebt waarom.’

Eerlijk verhaal

Dat bovenstaande is wat Paas met dit boek probeert te doen en wat hem wat mij betreft ook lukt. Hij geeft geen tips en trucs. Hij vertelt een eerlijk verhaal, ook als dat pijnlijk is, over wat échte vrede betekent en hoe dat het verhaal is van de Bijbel en van Jezus. Hij is daarbij open over zijn eigen twijfels en benoemt de lelijke kanten van het christendom zonder er omheen te draaien. Dus zet je schrap, kijk door de buitenkant heen en lees dit boek als je nieuwe, verse ideeën wilt over vrede, want die krijg je gegarandeerd.

Hij vertelt een eerlijk verhaal, ook als dat pijnlijk is, over wat échte vrede betekent en hoe dat het verhaal is van de Bijbel en van Jezus

Wilke Stuij is als redacteur betrokken bij het EO-jongerenmerk BEAM. Ze spreekt regelmatig in kerken door heel Nederland en begint in september met een studie theologie.

Wil je De weg van vrede bestellen?