Menu

None

Hoeveel zwaluwen maken een zomer?

Recensie over Lente in de kerk

Met Lente in de kerk schreef René van Loon een bemoedigend boek over hoopgevende ontwikkelingen en een nieuw elan in de kerk. Afgelopen weken posten we een interview met hem op Radio 1 en een interview met CIP.nl. Vandaag leest u een recensie over het boek die Sake Stoppels schreef voor de website van IZB en Theoblogie.


cover van lente in de kerk, geschreven door René van Loon.

Dit is een bijdrage n.a.v. Lente in de Kerk

Met Lente in de kerk schreef René van Loon een bemoedigend boek over hoopgevende ontwikkelingen en nieuw elan in de kerk. René van Loon ging in naar oude kerken die weer opbloeiden, nieuwe pioniersplekken en migrantenkerken, en vroeg naar het geheim van hun vitaliteit. Daarnaast beschrijft hij buitenlandse kerkmodellen en experimenten zoals de visie van Tim Keller en de Fresh Expression of Church in Engeland.


Er is meer dan krimp

René van Loon, PKN-gemeentepredikant in Rotterdam, werd getroffen door de kerkelijke vernieuwing in zijn eigen stad. Hij besloot zijn studieverlof te gebruiken om een rondreis te maken langs allerlei groeiende en bloeiende gemeenten en gemeenschappen in Rotterdam en ook elders in Nederland. Aanvullend keek hij ook rond in Engeland. Hij doet er verslag van in Lente in de kerk. Het is een prima leesbaar en ook bemoedigend boek. Er is meer dan krimp! Voor van Loon zijn allerlei pioniersplekken, groeiende gemeenten en gemeenschappen tekenen van een nieuwe lente in de kerk. Hij brengt ons op allerlei plekken in Nederland, voornamelijk in de grote steden. Een enkele keer is hij ook buiten de grote stad te vinden, in bijvoorbeeld Serooskerke en Mijdrecht, maar vooral in de grote steden ziet hij de lente. Dat spoort met wetenschappelijke inzichten die kerkgroei en -vernieuwing vooral lokaliseren in groeiende stedelijke gebieden met hun vaak veelzijdige urbane dynamiek. Aandacht heeft hij ook voor migrantengemeenschappen, vaak niet gezien door ‘witte’ kerken. Persoonlijke verslagen van kerkdiensten en interviews met voorgangers en andere betrokkenen brengen de praktijk dichtbij.

“Een prima leesbaar en ook bemoedigend boek.”

Het orgel zal moeten plaatsmaken voor een band

Van Loon heeft niet alleen impressies willen geven van de praktijk, maar heeft ook het een en ander er om heen gelezen. Zo komen we bijvoorbeeld Tim Keller, Henk de Roest en Yvonne Zonderop tegen. Ook refereert hij aan het materiaal rond pionieren dat vanuit de Protestantse Kerk is geschreven. Hij probeert lessen te formuleren voor kerken in het algemeen. Wat is nodig om de lente een kans te geven? Hij wijst hier allereerst op de belangrijke plek van het gebed. Alleen God zelf kan nieuwe groei en bloei geven. Van belang is in zijn ogen ook het lef te komen tot wat hij noemt een ‘liturgietransitie’. Het orgel zal moeten plaatsmaken voor een band, want met de Geneefse psalm melodieën gaan we het niet redden. Dat is een moedig advies, want hij houdt, net al vele anderen binnen de kerken, van de klassieke psalmen. ‘Witte’ en migrantenkerken zullen veel meer het onderlinge contact moeten zoeken en onderschat niet het belang van het kerkgebouw als visitekaartje. Dat zijn een paar van zijn lessen.

Een prikkelend boek

Van Loon schreef een prikkelend boek dat ons weghaalt uit kerkelijke neerslachtigheid en doemdenken. Het nodigt uit zelf op stap te gaan en rond te kijken en te leren van groeiende en bloeiende gemeenschappen. Ik ben blij met het boek, want inderdaad is er heel veel gaande dat 20 jaar geleden nog zo goed als ondenkbaar was. De verwondering van de auteur daarover werkt aanstekelijk. Tegelijk heb ik aarzelingen bij het boek, verwoord in de titel boven deze blog. Zal het ooit nog zomer worden in de kerk? Rekent van Loon zich niet te rijk met zijn zwaluwen? Ik stel deze vraag, niet om zuur te willen zijn, maar op grond van wat ik om me heen zie. Ik geef een voorbeeld uit een gemeente die hij ook had kunnen bezoeken.

“Het boek nodigt uit zelf op stap te gaan en te leren van groeiende en bloeiende gemeenschappen.”

De Stadskerk in Groningen (Vrije Baptisten) is een fascinerende gemeente die de afgelopen jaren zeer sterk is gegroeid en inmiddels al weer een vitale dochter in de binnenstad heeft. De gemeente had met Pasen 2019 maar liefst een kleine 70 toetreders, van wie de meesten ook werden gedoopt. Ter gelegenheid daarvan gaf de gemeente een boekje uit met hun getuigenissen. Het bevat prachtige verhalen over bekering en vernieuwing. Het viel me daarbij op dat de dopelingen overwegend kerkelijk gesocialiseerd waren, vaak zelfs zeer stevig. Geen van de toetreders gaf met zoveel woorden aan uit ‘de wereld’ te komen, dat wil zeggen te zijn opgegroeid zonder iets als geloof en/of kerk. Ze waren er wel, zo bleek me bij navraag, maar er lijkt hier vooral sprake te zijn van ‘circulation of the saints’.

Geen incident

Dit is geen incident. René van Loon zal dit patroon ook zeker zijn tegengekomen in zijn rondreis. Voor de individuele gelovige zit er vaak veel winst in een kerkelijke verhuizing, maar voor de kerk als geheel niet. Tenzij we de lente van van Loon moeten zien als expressie van een kerkelijke herverkaveling waarbij gelovigen verzwakte en/of al te klassieke gemeenten inruilen voor vitale, eigentijdse geloofsgemeenschappen die vervolgens mogelijk ook aantrekkelijk worden voor ‘echte’ nieuwkomers. En geeft dat per saldo toch nieuwe vitaliteit en dus winst?

Missionaire vragen

Het bevlogen boek riep ook nog iets anders bij me op. Waarom zouden mensen van nu christen worden en zich voegen bij een geloofsgemeenschap? In het verleden kende hele delen van de kerk een helder denk- en handelingskader: zonder Christus is er onheil en gaan mensen verloren. Dat gaf tot op zekere hoogte een scherp profiel aan het missionaire optreden. Tegenwoordig is die helderheid op heel veel plekken verdwenen. Allerlei theologische uitroeptekens zijn verbogen tot vraagtekens. De eeuwigheid verdwijnt achter de horizon. De Grote Zomer is ver weg. Van Loon komt vooral uit bij meer orthodoxe gemeenschappen die mogelijk nog wel theologische uitroeptekens kennen.

“Hoe toegankelijk zijn de gemeenschappen voor seculiere, postmoderne mensen?”

Maar hoe toegankelijk zijn deze gemeenschappen voor seculiere, postmoderne mensen die leven met een ‘immanent’ frame (Charles Taylor) en een subjectief waarheidsbegrip dat niet gebonden is aan één specifieke religie? Is er ook voor hen binnen het christelijk geloof op existentieel niveau – hier en nu – iets te vinden dat nergens anders te vinden is? Of moeten we die vraag niet eens meer willen stellen en vooral de verbinding zoeken met alle mensen van goede wil? Dat zijn missionaire vragen die ik van Loon vanuit ons eigen onderzoek aan de Christelijke Hogeschool Ede graag meegeef. Want met hem zoek ik naar de voortgang van het Evangelie in onze samenleving. We blijken heel goed zonder te kunnen en toch kunnen we niet zonder…

Dr. Sake Stoppels is lector theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) en wetenschappelijk beleidsmedewerker binnen de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk.

Wilt u ook de lente in de kerk vieren? Klik hier voor meer informatie!

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken