Interview met Tim Vreugdenhil

Hoe kun je grip krijgen op het leven? Is het echt zo erg als je in je eigen bubbel leeft? En wat zijn de spirituele kanten van eten? Op 5 juni verscheen Stand-up Theology van Tim Vreugdenhil. Een boek waarin thema’s langskomen die in onze tijd als hot topics worden gezien: fomo, food, stress, netwerken, bubbel… Tim voorziet ieder thema van een spirituele dimensie.

Speciaal voor nieuwheilig.nu liet Tim zich interviewen – over heilige huisjes, de angst om dingen te missen en het meest confronterende hoofdstuk.

Waarom vind je stand-up theology belangrijk? Wat is het grootste verschil met klassieke theologie?

Vergelijk theologie met komedie: een hele oude kunstvorm. Komedie bij de oude Grieken of in de middeleeuwse blijspelen is een hele andere vorm van humor dan bij de stand-up comedians van nu. Voor theologie geldt dat net zo. De thema’s van de 21^eeeuw zijn anders dan die van de 20^e of de 19^e. Als theoloog zoek ik ernaar hoe je de ‘klassieke’ traditie waar ik in sta (en waar ik graag uit put) kan ‘updaten’. Stand-up als genre is vandaag zo populair vanwege de persoonlijke dimensie: je hebt op het podium niets anders dan jezelf.

In je boek geef je een ‘quickscan van de tijdgeest’ door eigentijdse termen als grip, stress en bubbel te belichten. Wat is volgens jou het heiligste thema (of het heiligste huisje) in deze tijd?

Ik geloof dat er geen enkel thema bij voorbaat heilig is. De heilige huisjes van een groep worden onmiddellijk door een andere groep onder kritiek gesteld. Voor veel mensen is het een pijnlijke ontdekking dat vrijheid, gelijkheid en broederschap minder ‘heilig’ (in de zin van universeel erkend) zijn dan gehoopt. Maar dat spoort ook aan om te zoeken. Ik voer in mijn boek heel wat oude en nieuwe ‘heiligen’ op: mensen die inspiratie en oriëntatie bieden door het leven dat ze leiden of hebben geleid.

In het hoofdstuk over stress vergelijk je mensen met machines die je niet uit kunt zetten: ‘Wij lijken op onze machines. We zijn zo hoog ontwikkeld dat we niet meer kunnen stoppen. Dat vinden we te moeilijk en het kost ons te veel. Onze uitknop werkt niet meer.’ 
Zonder uit-knop lijkt het mij ook moeilijk om nog oog te hebben voor het heilige. Hoe kunnen we onze uit-knop weer activeren?

In de christelijke theologie is vaak gezegd dat een mens niet compleet is als hij/zij zich niet (ook) laat ‘aanspreken’. De belangrijkste dingen van het leven kun je niet tegen jezelf zeggen. Ik vind het inspirerend dat de bijbel geen commando geeft (hou nou eens een keer op!) maar een verhaal vertelt. In het scheppingsverhaal zet God zichzelf iedere avond uit. Dat is een trigger, misschien allereerst een appel op ons verlangen: zouden we niet net als die God willen zijn?

In je boek beschrijf je food als een nieuwe religie. Speelt heiligheid volgens jou ook een rol in deze ‘religie’?

Zeker. Ik kwam in mijn onderzoek naar ‘food’ de term ‘orthorexie’ tegen: de zuivere kook- en eetkunst. Nergens anders als bij food vind ik zoveel hedendaagse tempels, priesters en bijbels. Ook op een dieper level is er een parallel: een tafel met vrienden, fijn eten en goede wijn benadert de heilige plaatsen die in religie ‘paradijs’ of ‘hemel’ heten.

Fomo (fear of missing out) is niet alleen een verschijnsel van nu, Adam en Eva raakten hier al door beïnvloed, stel jij in je boek. Speelt het verder nog een rol in de Bijbel? Wat kunnen wij daarvan leren?

Er is een lied met de zin ‘eeuwig heimwee spoort hen aan’. Dat is een mooie samenvatting van de bijbel. Het bijbelse Israël wordt voortdurend gekweld door de angst om de boot te missen, een angst die vaak maar al te reëel is. En in het Nieuwe Testament worden christenen getypeerd als mensen die weten dat ze hier op aarde geen blijvende stad hebben. Dat zou je kunnen beschouwen als ‘the art of missing out’, de kunst om te accepteren dat je in dit leven veel meer mist dan je meemaakt.

Wat was een heilig moment voor jou tijdens het schrijven van je boek?

Tot de laatste drukproef eindigde het hoofdstuk over ‘liefde’ met een prachtig citaat uit een interview met Renate Dorrestein. Haar langjarige partner Maarten (lat-relatie) was met haar getrouwd toen ze ernstig ziek was, omdat hij, zo zei hij, tot haar dood voor haar wilde zorgen. Dat citaat staat er nog steeds, maar ik moest er nu bij zetten dat Renate inmiddels is overleden.

Welk thema uit het boek kwam het dichtstbij voor jouzelf of was het meest confronterend? Waarom?

De hoofdstukken over stress en fomo. Omdat ze over het bizarre levenstempo gaan dat ik maar al te goed herken, in de stad waar ik woon en in mijn eigen leven.

Deze maand toert Tim Vreugdenhil door het land. Zin in een avondje stand-up theology? De tour komt langs Amsterdam, Spijkenisse, Amersfoort, Zwolle, Amstelveen, Nijkerk en Groningen. Kijk op www.standuptheology.nlvoor meer informatie!

In Stand-up theology beschrijft Tim Vreugdenhil tien kernwoorden uit onze tijd, zoals vrijheid, liefde, angst, grip en stress. Ieder woord voorziet hij van een spirituele dimensie. Veel voorbeelden uit de populaire cultuur komen voorbij en deze worden gelinkt aan de verhalen en personen uit de bijbel.

Auteur: Tim vreugdenhil

Boekentip: Vrijspraak voor Losers

In ‘Vrijspraak voor losers’ houdt Nadia Bolz-Weber een vlammend pleidooi voor religieuze vrijheid. In een eerlijke, verhalende stijl vertelt zij over haar werk als pastor. Zij ontdekt dat God zich laat vinden in alle mensen. Keer op keer ontmoet ze God in mensen die het minst geschikt lijken: een agnost, een travestiet of een criminele bisschop. Door deze onheilige heiligen te ontmoeten, leert ze wat genade is. Dit boek laat zien wat er gebeurt als gewone mensen brood en wijn delen, de Bijbel lezen en elkaar hun levensverhalen vertellen.