Jezus verhoogd!

Hemelvaartsdag

Daarom heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat. (Filippenzen 2:9 NBV21)

Schriftlezing: Lukas 24:50-53; Filippenzen 2:5-11

Liturgisch Kader

Op Hemelvaartsdag ligt het voor de hand om stil te staan bij Markus 16:19-20,  Lukas 24:50-53 of bij Handelingen 1:1-14. Bij velen roept dit de gedachte op dat de hemelvaart voor Jezus een verhuizing is: van de aarde gaat Hij terug naar het huis van zijn Vader. Maar legt zo’n verhuisbericht gewicht in de schaal? Verbleekt de adreswijziging van Jezus niet bij de grote heilsfeiten van Goede Vrijdag, Pasen en Pinksteren?

Dat de hemelvaart op donderdag valt versterkt het idee dat het niet meer is dan een ‘tussendoortje’. Dan hebben we het nog niet eens over de problematische voorstelling die zo’n verhuizing in ons huidige wereldbeeld oproept. Ik denk dan ook dat we niet teveel moeten inzoomen op het gebeuren an sich. Er is veel reden om nadruk te leggen op de betekenis van wat in Lukas 24 en in Handelingen 1 gebeurt. De apostel Paulus reikt ons deze aan in Filippenzen 2:5-11.

Liederen

• Psalm 47
• WK 422/LLvO 9 – Christus, machtig, zegevierend
• WK 438/OW 379 – Heerlijk is uw naam

Uitleg

De apostel Paulus schrijft zijn brief waarschijnlijk vanuit zijn gevangenschap te Rome. Hij noemt zich ‘een gevangene om Christus’ wil’. (Filippenzen 1:13) Hij zoekt middels deze brief het contact met de huisgemeente in Filippi, een gemeente met wie hij een warme band heeft. Ik denk dat alleen al het schrijven van deze brief zijn eenzaamheid verlichtte. Een brief was in de oudheid ‘de helft van een gesprek’. De toon van deze brief is niet zwaarmoedig zoals je van een gevangene die de dood voor ogen heeft zou verwachten. Eerder blijmoedig en hoopvol. Het sterkt hem dat de Filippenzen dezelfde strijd als hij doormaken. (Filippenzen 1:30)

De tekst van de brief krijgt mystieke trekken als hij zich in Filippenzen 2 concentreert op de lijdende Christus. Hij bemoedigt hen om uit de gezindheid van Christus te leven.

In de verzen 5 t/m 11 gaat zijn proza over in poëzie. Misschien borrelen deze woorden in zijn gedachten. Of hij citeert een lied over Jezus’ vernedering en verhoging dat door de vroege christenen werd gezongen. Sommige Bijbelverklaarders vinden de woorden over Jezus’ kruisdood niet passen in dit lied: Paulus zou een oud lied gebruikt hebben en de woorden over Jezus’ kruisdood erbij gevoegd hebben. Nu staat het kruis in dit lied als een enorme dissonant. De kruisdood van Jezus heeft iets aanstotelijks in dit mooie lied. Het doet me denken aan donkere kleuren in Rembrandts schilderijen waarbij iemand verzuchtte: ‘Ik zou willen dat hij meer licht in zijn schilderijen ontstoken had.’ Het ging Paulus er juist om het contrast uit de verf te laten komen. Zijn diepe kruisvernedering zorgt ervoor dat Zijn verhoging door Zijn opstanding en hemelvaart glashelder straalt!

Let in vers 9 op het sleutelwoord ‘daarom’ (dio). Dit verbindt het vers met een stevige lasverbinding aan de voorgaande verzen over Jezus’ vernedering. Je kunt denken aan communicerende vaten: hoe dieper de ene helft, hoe hoger de andere helft.

Daarom wijst op een reden, die God had om zijn Zoon zo te verhogen. Omdat Hij Zichzelf zo diep vernederd heeft tot de kruisdood! Hoe dieper je in de afgrond van Jezus’ lijden en sterven kijkt, hoe hoger en heerlijker Hij voor je schittert. Denk je oppervlakkig over Jezus’ vernedering, dan krijgt zijn verhoging ook geen glans voor je. Tegelijk blijft er een verschil: Jezus’ vernedering is een actieve daad en zijn verhoging is een geschenk. Paulus benadrukt dat God Hem verhoogd heeft. Hier klinkt geen menselijk applaus, maar het is een heilsfeit dat God Zelf bewerkt.

God heeft Hem uitermate verhoogd (huperpsosen). Dit heeft een superlatieve betekenis!In de Septuagint wordt dit woord gebruikt om te zeggen dat God boven alle goden verheven is. De vorm van de aoristus benadrukt dat het een handelen van God is in de tijd. Een duidelijke link met wat Markus en Lukas schrijven.

In één adem schrijft Paulus dat God aan Jezus een naam geschonken heeft, die boven alle namen uitgaat. Bij ons is de betekenis van namen geërodeerd. Wij verbinden iemands naam nauwelijks aan zijn of haar identiteit. In de Bijbel is dit anders, een naam zegt alles over iemands identiteit en persoonlijkheid. Denk aan de openbaring van de Godsnaam in Exodus 3 aan Mozes en aan het volk Israël. Hebreeën 1:4 werpt hier ook een licht op: ‘Ver verheven boven de engelen omdat Hij een eerbiedwaardiger naam geërfd heeft dan zij.’

Bijzonder dat Paulus schrijft dat God Hem deze naam geschonken heeft (echarisato). Dit wijst erop dat het niet om de naam Jezus gaat, maar om de eretitel kurios, de titel die ook de keizer destijds droeg. Een titel die verbonden is aan het hoogste gezag en macht. Veelzeggend dat de Septuagint de Godsnaam JHWH met kurios vertaalt. Op grond hiervan kun je zeggen dat Jezus door God zó verhoogd is dat Hij zijn eigen Naam mag dragen! Een grotere erkenning en een grotere eer is er niet. Deze naam schenkt God Hem niet als een begenadiging, maar op grond van zijn gehoorzaamheid tot in de dood (dr. L. Floor, CNT).

Vers 9 is de opmaat voor de verzen 10 en 11: de erkenning in hemel en op aarde. (Met een zinspeling op Jesaja 45:23.) Alle knieën in hemel en op aarde buigen zich voor Hem. Elke tong belijdt dat Jezus Kurios is! Het accent op de betekenis van het heilsfeit van Jezus’ verhoging nodigt uit om Hem te aanbidden en zijn naam te belijden.

Aanwijzingen voor de prediking

Wat is de betekenis voor de hoorders? Dat Jezus’ hemelvaart een veel diepere betekenis heeft dan alleen een verhuizing van de aarde naar de hemel. Jezus’ hemelvaart is een moment in Zijn verhoging. Je kunt ook zeggen: Jezus’ hemelvaart communiceert zijn verhoging. Jezus maakte geen reis van de aarde naar de hemel. Het leek er wel op, omdat Jezus zijn discipelen verliet. Zijn voeten maakten zich los van de aarde. Hij steeg hoger en hoger totdat er een wolk tussen Hem en zijn discipelen schoof. Dit afscheid nemen voelde voor hen als een beetje sterven. Maar Jezus wilde hen niet verlaten. Hij wilde op een andere manier bij hen zijn. Hij verliet hen niet, maar Hij maakte pas op de plaats voor zijn Heilige Geest.

Ik denk dat de discipelen later nog dieper gingen beseffen wat het betekende dat Jezus naar de hemel gevaren was. Dat de hemelvaart voor Jezus een verhoging was. Als een koning had Hij de troon beklommen. Net zoals koning Willem Alexander in de Ridderzaal een paar treden moet nemen om bij de troon te komen. Dat het in zijn geval slechts een paar treden betreft heeft wellicht te maken met een stuk Nederlandse nuchterheid.

Toen Jezus verhoogd werd ging Hij niet een paar treden omhoog. Paulus zegt in Filippenzen 2:9 dat God Hem bovenmate verhoogd heeft en Hem een naam boven alle naam geschonken heeft. Jezus werd ondenkbaar hoog verheven! Zijn troon schittert boven alle tronen van de koningen van deze aarde. Is dat omdat Jezus Zich zoveel verbeeldt? Omdat Hij zo weinig op heeft met Hollandse nuchterheid? Nee! Die eer viel Hem te beurt. Hij nam die niet voor Zichzelf. Zijn Vader heeft Hem verhoogd. Hij heeft Hem een naam boven alle namen geschonken. Waarom? Omdat Hij Zichzelf zo diep vernederde aan het kruis!

Kom, laten we deze Kurios aanbidden!

Geraadpleegd

Floor, L. Fillipenzen: Een gevangene over de stijl van Christus. Commentaar op het Nieuwe Testament.(Kok, 1998).