Milieu-diaken: ‘Op het grondvlak is heel veel gaande…’

Gert Olbertijn (1961) adviseert ondernemers over duurzaam ondernemen (www.stabilitas.nu). Samen met Hans van der Spek schreef hij er een boekje over: Duurzaam ondernemen in christelijk perspectief. Hij is ook betrokken bij de Oostpoort (PKNwijkgemeente in Gouda), waar hij zich bezighoudt met rentmeesterschap in de praktijk. Olbertijn staat op de sprekerslijst van Groene Kerken. Ik kwam hem tegen in een portretje in de Groene Bijbel en dat was de aanleiding voor dit korte interview.

Heeft u ‘het groene’ van huis uit meegekregen?

Mijn ouders waren pure stadsmensen, maar we verhuisden toen ik kind was naar een huis met een tuin en daarin kreeg ik een stukje om zelf te experimenteren. Zo is de interesse en de verwondering ontstaan. Op school lieten we in een potje een eikel ontkiemen. Die plantte ik in mijn stukje van onze tuin en dat werd een echte boom. Toen we later gingen verhuizen, ging die mee in de verhuiswagen. Nog steeds verhuist er een nakomeling van die eik met mij mee. Ik koos voor de Middelbare Tuinbouwschool en later voor de Hogere Tuinbouwschool en daar kwamen milieuzaken natuurlijk ook veel aan de orde.

U zegt in de Groene Bijbel dat veel kerken zich nog steeds niet willen profileren als groene kerken. Hoe verklaart u dat?

Voor sommigen in de kerk is dit helaas nog altijd een links thema. Men associeert het met Groen Links en Milieudefensie, activistische clubs. Er is ook het element van ‘onbekend maakt onbemind’. Mensen hobbelen er dan maar aan voorbij. Iets wat ook zeker speelt, is dat het een confronterende thematiek is. Het doet een appèl op de manier waarop we leven. Onze ecologische voetafdruk is veel te groot en dat vraagt om maatregelen die lang niet altijd prettig zijn. In orthodoxe kringen kom ik ook wel eens de beleving tegen dat de almachtige God het wel weer recht zal breien. God redt zijn wereld uiteindelijk toch wel. Als je zo denkt, dan speelt jouw eigen verantwoordelijkheid natuurlijk een veel kleinere rol.

Onze veel te grote ecologische voetafdruk vraagt om maatregelen…

U was een van de eerste ‘milieudiakenen’ binnen de PKN.

Ik werd al jong diaken en wat mij trof was de breedte van het werk. Er was in onze diaconie grote aandacht voor het thema gerechtigheid. We ontdekten ook hoe veelzijdig dit thema was. Rentmeesterschap hoorde er ook zeker bij. Zo ontstond er ruimte voor wat we ‘de milieudiaken’ zijn gaan noemen. Wat ik ook heb ontdekt, is dat de zorg voor het milieu ook in de kerkorde wordt genoemd. Een paragraaf over diaconaat noemt ‘het bevorderen van de zorg voor het behoud van de schepping’ als onderdeel van het werk. Het gaat dus niet om de hobby van een enkeling, maar om een zorg die wezenlijk is binnen de kerk. Ik ben blij met die aandacht in de kerkorde, want het helpt om het thema echt aan de orde te krijgen.

Als kerkenraad oog hebben voor wat gaande is en dat waarderen en stimuleren

Welke lessen hebt u geleerd als milieudiaken in uw kerkelijke gemeente in Gouda?

Let erop dat de zorg voor het milieu ook in het beleidsplan van de (wijk)gemeente terecht komt. Zo creëer je een goede basis. Inmiddels ben ik geen diaken meer, maar in onze wijkgemeente heeft de kerkenraad mij gevraagd na te denken over wat rentmeesterschap voor onze gemeente concreet zou kunnen betekenen. Zoiets moet je natuurlijk niet in je eentje doen, dus nu hebben we een denktank van zo’n zeven mensen die hierover nadenkt en suggesties doet. We stellen ieder jaar een heel eenvoudig jaarplan op met heel concrete acties. (zie http://www.oostpoort.net/ pages/activiteiten/rentmeesterschap.php). We zien ook dat gemeenteleden in toenemende mate zelf dingen gaan doen. Je hoeft dus als kerkenraad hier niet te trekken en te sjorren, maar heb oog voor wat er gaande is, waardeer dat en faciliteer zo nodig nieuwe initiatieven. Op het grondvlak is er ook binnen de kerken op dit punt veel kennis en heel veel in beweging. Dat moet je als kerkenraad willen stimuleren.

Wat ook belangrijk is, is een kort lijntje naar de ouderling-kerkrentmeesters. Milieuzorg kost vaak in eerste instantie geld en dat blijft gevoelig. Zonnepanelen kosten natuurlijk eerst gewoon geld, maar als je uitlegt dat het op de wat langere termijn besparingen op gaat leveren, is financiering al wat gemakkelijker. Er mag binnen de kerken wat ondernemender gedacht worden, is mijn ervaring. We ontdekten ook dat allerlei gemeenteleden bereid waren die panelen mee te financieren. Mensen willen graag geven aan concrete doelen.

De zorg voor het milieu is ook een belangrijk thema voor jongeren in de gemeente. Zij hebben de toekomst en moeten leven op een wereld zoals de ouderen die zullen achterlaten. Voor hen is het milieu dus een heel belangrijk thema. De verbondenheid van jonge mensen met de kerkelijke gemeente is vaak niet eenvoudig, maar ligt hier niet een heel natuurlijke verbinding?

‘Omdat de natuur mij steeds weer troost, wil ik goed voor haar zijn. Ik wil niet verpesten wat God met zoveel liefde heeft gemaakt.‘
Liesbeth Goedbloed – Moestuinierster

‘Je kunt God aanbidden met muziek, maar ook door met de trein te reizen in plaats van met de auto.’
Jan Wolsheimer, Evangelisch vegetariër

‘Een fietstocht naar een lezing of een vergadering is voor mij een geschenk.’
Marjolein Tiemens ~ alles op de fiets

‘Ik heb ervoor gekozen de randen van mijn akker aan de natuur terug te geven.’
Nanning-Jan Honingh ~ Landbouw volgens Leviticus

‘Van de eerste boerenzwaluw maak ik een liturgisch moment zodat mensen beseffen: er gebeurt iets geweldigs in de schepping en dat moeten we vieren.’
Ds. Jeroen Sytsma ‘groene’ dominee

‘In de tuin van Eden werden geen dieren gegeten. Het is een verhaal zonder barbecue.’
Marianne Thieme fractievoorzitter Partij voor de Dieren

‘Als de broccoli in plastic zit, eten we bloemkool’
Helga Warmels afvalbewust leven

‘Dat een jonge koekoek zonder ouders 5000 kilometer naar precies de juiste plek in Afrika vliegt, maakt mij sprakeloos.’
Albert de Jong vogelaar