Niet los verkrijgbaar
In veel landen is godsdienstvrijheid ver te zoeken, en om onze eigen streken te noemen: antisemitisme is helaas weer voelbaar. IJveren voor godsdienstvrijheid, voor ons schijnbaar vanzelfsprekend, gaat niettemin makkelijker af als geloofsgemeenschappen die ons na staan in de verdrukking komen. Godsdienstvrijheid gaat echter óók om ruimte gunnen aan de ander. Hoe?
Ruimte gunnen vraagt om zelfonderzoek en om de Schrift als ijkpunt te aanvaarden. Laat ons een poging doen. We lezen Ruth 1:7b-18 en Mattheüs 1:5b. Mattheüs vermeldt Ruth, de Moabitische, in het geslachtsregister van Jezus Christus. In het tekstgedeelte uit Ruth figureert Naomi, Ruths schoonmoeder. Naomi trekt met man en twee zonen weg uit broodhuis Bethlehem omdat daar hongersnood (tekort aan Tora?) heerst. Ze vindt toevlucht in de vlakten van Moab, waar haar zonen trouwen.
Wat niet beschreven staat is hoe Naomi tien jaar met man, zonen en schoondochters in Moab leeft. Mijn inschatting: dicht bij de Tora, zorg voor sabbat en seder en haar schoondochters daarbij liefdevol betrekkend. Ze verliest man en zonen. Er zijn geen kleinkinderen; welke toekomst resteert?
Ze gaat terug en kust haar schoondochters ten afscheid. Maar die willen mee. Tot drie keer toe raadt ze haar schoondochters aan terug te gaan naar ‘hun moeders huis’, oftewel naar hun etnische en godsdienstige afkomst. Een van de schoondochters volgt uiteindelijk dit advies. Daarna ontraadt ze Ruth ten vierde maal om mee te gaan naar Bethlehem. Maar Ruth zegt: ‘… waar u heen gaat, zal ik ook gaan … uw volk is mijn volk en uw God mijn God.’ Kan trouw en de keuze voor de Ene sterker?
Bij Naomi is er geen sprankje geloofsdwang, integendeel. De bekering geschiedt aan Ruth als een geschenk rechtstreeks uit Gods hand. Ze heeft wel jaren nabij Naomi geleefd. Zou het kunnen zijn dat eerbiedige trouw aan de geboden (Mattheüs 5:19), gerichtheid op de Ene, onbaatzuchtig samenleven, de ander een eigen weg gunnen, het geloof niet verborgen houden maar allerminst opdringen, dat dát juist ruimte helpt maken voor bekering? Moge Naomi ons tot voorbeeld zijn. Godsdienstvrijheid is niet los verkrijgbaar.
– Chris Maas is secretaris van de Nederlandse Zendingsraad, voorzitter van de Doopsgezinde Zending en oud-directeur van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).