Preken in coronatijd

Door de coronacrisis moeten kerken hun zondagse erediensten anders invullen. De meeste kerken zorgen voor een online viering, en elke kerk kiest daar zijn eigen manier voor. Wat in elke online dienst een plek lijkt te krijgen is een preek of overdenking. Anne-Maaike Pathuis vroeg een aantal predikanten uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt naar hun ervaringen met preken in coronatijd.

Het coronavirus bepaalde vooral de eerste paar weken van de ‘intelligente lockdown’ de thematiek van de preken. Ds. Kees van Dusseldorp (GKv Schildwolde) hield tijdens de eerste twee online diensten echte ‘tijdredes’ waarin hij vanuit het evangelie licht wierp op de vragen die opkomen door het coronavirus en de lockdown. Ook ds. Jos Douma (GKv Zwolle-Centrum) merkte dat het crisisgevoel de eerste twee zondagen sterk bepalend was voor het thema van de preek. “Maar daar werden de online diensten wel wat ernstig van. Dat hebben we als kerkenraad geëvalueerd en gezegd: het mag ook wel weer wat sprankelender, positiever.”
In Zwolle is daarom gekozen voor het thema #DASLIEFDE, in aansluiting bij de landelijke SIRE-campagne #DASLIEF en een plaatselijk initiatief van een kunstenaar #HEBLIEF. Ds. Douma: “lk heb gepreekt over onder meer zelfbeheersing en geduld als deugden, en elementen van de vrucht van de Geest, omdat dat precies de waarden zijn waar we ons als samenleving in moeten oefenen.”
In Schildwolde is ds. van Dusseldorp begonnen met een prekenserie over de woestijntocht van het volk Israël. “De thema’s liggen voor het opscheppen: omgaan met beperkingen, volhouden in een taaie tijd, oefenen in vertrouwen, mopperen en/ of bidden, wat kun je van God verwachten?”
Ds. Rutger Heij (GKv Heemse) koos bewust voor thema’s die met het coronavirus te maken hebben: over de vraag of het virus een teken van de eindtijd is, en over hoe we ondanks de fysieke afstand in Christus toch met elkaar verbonden zijn.

Relevantie

Ds. Heij merkt dat juist de actualiteit van de preken ervoor zorgt dat de boodschap echt bij mensen binnenkomt. Dat wordt ook in Zwolle zo ervaren: er is “waardering voor het aanbrengen van een thematische rode lijn die als heel relevant wordt ervaren en toch ook alle ruimte biedt om het evangelie eigen stem te geven,” zo schrijft ds. Douma. “Het valt mij op dat bijbelteksten en geloofswoorden in deze tijd een veel intensere klank hebben gekregen. Dat merk ik bij mezelf en ook bij gemeenteleden die ik spreek,” schrijft ds. van Dusseldorp.

Nabije toekomst

De verwachting is dat erediensten voorlopig nog online moeten plaatsvinden. De predikanten geven aan dat ze hun preken ook op deze manier zullen voortzetten. Voor de gemeenteleden in Zwolle betekent dat, dat ze de komende tijd bemoedigende, relevante en relatief korte preken zullen horen. “Wel wil ik meer inzetten op het helpen van gemeenteleden om thuis, aansluitend aan de onlinedienst, een geloofsgesprek te voeren aan de hand van een gesprekshandreiking,” zo geeft ds. Douma aan. Ds. Gerbram Heek (GKv Buitenpost) geeft aan dat dit in Buitenpost al vanaf de eerste online dienst werd gedaan. Hij hoopt dat er in deze tijd ook alternatieve vormen voor de preek worden uitgeprobeerd, zoals een soort talkshow naar aanleiding van een bijbeltekst of thema. Het zal voorlopig nog wel een vreemde situatie blijven, zo zegt ds. Heij: “Preken in een lege kerk, met de blik op de camera gericht, is een vervreemdende ervaring. Maar preken in een kerk met anderhalve meter opstelling lijkt me minstens zo vervreemdend, misschien nog wel meer.” Het belangrijkste is dat het evangelie verkondigd wordt, ook in een tijd van crisis. “Daarom”, zo schrijft van Dusseldorp, “probeer ik me open te stellen voor de leiding van de Heilige Geest. lk stel mij in dienst van het evangelie van Jezus Christus dat echt een bron van vreugde, vrijheid en vrede is.”

Anne-Maaike Pathuis volgt de Master Gemeentepredikant aan de PThU in Groningen en de TU Kampen en studeert deze zomer af.

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat eerder verscheen in het Gereformeerd Kerkblad.