Processen hebben invloed op autisten

Femmeke van van Berg, werkzaam bij het Kennisinstituut Christelijke ggz, hield tijdens de presentatie van het boek Is er een hemel voor autisten? van Alianna Dijkstra een boeiende lezing over autisme en geloven. U kunt hieronder het tweede deel lezen.

Deel twee

Als je kijkt naar geloven, hebben deze drie processen vooral invloed op:

• Taal en communicatie: het gaat dan om het lezen van de  Bijbel &  het begrijpen van een preek
• Inleven en gevoel: denk aan de omgang met anderen & het begrijpen van de Bijbel
• Geloofsbeleving: het gaat dan om gevoelens & het godsbeeld
• Gemeenteleven: naast omgang met anderen gaat het dan ook om plannen, prikkels, structuur

Laten we taal eerst verder uit diepen. Voor taalbegrip is het leggen van verbanden nodig, bijvoorbeeld om te kunnen generaliseren.  Generaliseren is de ervaring van de ene situatie betrekken op een volgende situatie. Als je dat niet goed kunt, kun je gaan onder-generaliseren of over-generaliseren. Je vraagt je dan bijvoorbeeld af waarom je wel moet bidden voor je eten, en niet voor een koekje. Als het leggen van verbanden lastig is, is het vaak ook moeilijk een preek te volgen. Bijvoorbeeld omdat het leggen van verbanden nodig is om te begrijpen waarom Gods verbond met Abraham iets betekent voor ons, zoveel jaar later.

Daarnaast nemen mensen met autisme  taal vaak letterlijk en concreet. Dat zie je bijvoorbeeld bij Niek:

‘In die tijd kwamen de eerst harttransplantaties. Dat vond ik fascinerend. Maar ik had geleerd dat God in je hart woont. Hoe zat dat dan als je een nieuw hart kreeg van iemand anders? Daarom vroeg ik of je dan een ander geloof kreeg. Achteraf weet ik wel dat ik dat veel te letterlijk nam.

Taal letterlijk nemen kan tot gevaarlijke situaties leiden, als je het met God over een muur springen letterlijk neemt.‘

Niek

De realiteit is dat in de kerk en de Bijbel veel abstracte of figuurlijke taal gebruikt wordt. Denk aan uitspraken als:

• “in het geloof kun je bergen verzetten…”
• Jezus zegt: “Ik ben de Weg….”
• Abstracte begrippen: Advent, Avondmaal, vergeving, bekering

Dat kan tot verwarring leiden, zoals iemand eens uitriep:

 ‘En dan zegt de ds: ‘Ga heen in vrede naar uw huis’ en dan gaan ze koffiedrinken in de kerk!’

Je kunt je voorstellen dat het langer duurt om te begrijpen waar het  in de Bijbel of in een preek over gaat, als je moet nadenken over abstracte  taal of beeldtaal.

 Moeite met taal heeft daarnaast invloed op de communicatie met anderen, daar komen we zo bij het gemeenteleven nog op terug. Maar de omgang met anderen is ook lastig door, zoals ik net noemde, de moeite met inleven en gevoelens. Dat heeft niet alleen gevolgen voor mensen onderling, maar ook voor het lezen en begrijpen van de Bijbel. Want de omgang met anderen speelt een grote rol in de Bijbel. De mens is geschapen in relatie tot God en elkaar en ook in de Bijbelverhalen komt sociale interactie en gevoel veel voor. Wanneer iemand autisme heeft, kan het lastig zijn te begrijpen hoe de jaloerse broers van Jozef zich voelden, waarom de oudste broer in de gelijkenis nu teleurgesteld was, of waarom Jezus zijn leven voor mensen wilde geven.

Hannah illustreert deze moeite als ze zegt:

‘Soms weet ik niet goed wat ik met emoties moet, hoe ik iets moet voelen. En dan begrijp ik niet wat ik met iets uit de Bijbel moet doen. Dat is wel lastig. Omdat ik soms mijn eigen emoties al niet begrijp’.

Is er een hemel voor autisten?

In Is er een hemel voor autisten? brengt Alianna Dijkstra autisme en geloof met elkaar in gesprek. Ben je boos op God omdat je autisme hebt? Is er aandacht voor autisme binnen je kerk? Denk je dat God autisme kan genezen? Alianna Dijkstra schuwt in dit boek geen enkele vraag over mensen met autisme en hun geloof. De schrijfster doet ook verslag van activiteiten rondom dit thema. Zo organiseert een kerk prikkelarme kerkdiensten speciaal voor deze doelgroep. Christelijke professionals komen aan het woord over het werken met cliënten met autisme. De mensen in dit boek komen uit verschillende kerkgenootschappen maar delen hun geloof in God en hun band met autisme. Van Alianna Dijkstra verscheen eerder Autisten liegen niet en Autisteneiland.