Rome en Reformatie: in dialoog de verschillen erkennen

Moedig om in een tijd dat het de oecumene niet meezit en dat kerken zich terugtrekken op eigen terrein een boek te schrijven over Rome en Reformatie. En dan ook nog met de titel ‘Een tijd om te helen’. Het boek is geschreven door Arjan Plaisier, ooit scriba van de Protestantse Kerk in Nederland.

Ik val maar met de kerkdeur in huis. De inhoud van het boek is uit mijn hart gegrepen. In de jaren negentig was ik als pionierpredikant betrokken bij de opbouw van de kerk in de nieuwbouwwijken van Amersfoort-Noord. Na een intense periode van gesprekken tussen katholieken en protestanten ontstond Het Brandpunt, een oecumenische geloofsgemeenschap. Ik bewaar daar prachtige herinneringen aan. In het boek van Plaisier kom ik in theorie tegen wat wij in de praktijk beleefden. Twee tradities die in ere werden gehouden. Twee wijzen van geloven die elkaar bevroegen, aanvulden en met respect voor elkaar bouwden aan een dynamische geloofsgemeenschap van protestanten en katholieken.

Plaisier heeft de overtuigingen dat de Geest van God gebruik heeft gemaakt van deze twee traditiesporen en dat ze tot zegen zijn geweest voor kerk en samenleving. Maar nu – na vijfhonderd jaren – is de breuk niet langer houdbaar. De schrijver ziet de gegroeide tegenstellingen ‘als vervoegingen binnen het ene geloof, zoals dat verwoord is in de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel’. Het zijn dialectische paren: geloof en werken, Woord en sacrament, eucharistie en avondmaal, schrift en traditie, Jezus en Maria, oog en oor, de paus en de ouderling, natuur en genade. Al deze paren worden in het middengedeelte van het boek uitvoerig beschreven. Fijn om te lezen omdat Plaisier de dialoog zoekt, de verbinding. En de verschillen niet wil opheffen, maar erkennen. In beide christelijke tradities zit zoveel kracht!

In het hoofdstuk over Maria bijvoorbeeld schrijft de protestante Plaisier dat de Mariadevotie ons veel kan leren. ‘Hoe Maria een weg tot Christus was en hoe miljoenen gelovigen troost bij haar hebben gevonden.’ Omgekeerd kan de katholiek van de protestant leren hoe Maria ons oproept in een wereld die bol staat van leuzen in verzet te komen.

In beide christelijke tradities zit zoveel kracht!

Zo valt er bij elk van de dialectische paren veel bij elkaar te ontdekken en kan het leiden tot een herstel van de eenheid tussen Rome en Reformatie. De Geest is meegegaan in de scheuringen en breuken, maar de Geest geeft ons ook het verlangen naar een nieuwe eenheid, ‘om in nederigheid de minste te willen zijn en de ander hoger te achten dan zichzelf’.

Natuurlijk zijn er obstakels, maar die wegen niet op tegen wat er vrij kan komen aan energie als deze beide vervoegingen van het ene geloof elkaar vinden en in de oecumene tot nieuwe wasdom komen ‘in het gemeenschappelijk geloof in Jezus Christus’.

Kortom, een inspirerend boek. Wel pittig omdat Plaisier nogal wat bagage verwacht bij zijn lezers. We hebben een Journaal in eenvoudige taal, zo zou dat ook een mooie opdracht voor de schrijver kunnen zijn: het geheel nog eens beschrijven in een handzaam boekje voor mensen in parochie en gemeente. En dat boekje inzetten in gesprekken tussen katholieken en protestanten – te beginnen in Amersfoort!