Menu

None

Vogels in de vergetelheid?

Terecht is er de nodige aandacht voor de ‘Nederlandse’ weidevogels. Het gaat namelijk steeds slechter met ze, en dan met name met de grutto en de kievit. Ze hebben te lijden onder onze intensieve landbouwpraktijken en vinden te weinig geschikte gebieden. Ook de terugkerende droogte speelt hun parten.

Natuurbeschermer Ton Pieters vertelt in Trouw dat veel van de jonge kuikens vrijwel kansloos zijn. Hun nestjes worden vermorzeld door maaimachines en de vogeltjes die de dans ontspringen vinden weer te weinig insecten. Die insecten zijn er niet omdat er geen bloemen zijn in het eentonige landschap, enzovoorts.

Wat nu zo deprimerend is, is dat de zogeheten weidevogelbescherming onvoldoende lijkt op te leveren. Hoewel men al jaren steggelt over passende maatregelen en er miljoenen aan subsidies wordt vrijgemaakt, is er nog maar weinig veranderd. Onderzoeker Wolf Teunissen zegt over het weidevogelbeleid dat het ontbreekt aan regie. Elke provincie voert haar eigen beleid. Politici doen te weinig.[1]

De ‘nieuwe normaal’?

Wat ik me nu afvraag, is of deze verdwijning van weidevogels zoals de grutto en de kievit straks de ‘nieuwe normaal’ is. Vinden we het straks normaal dat we hen niet meer waarnemen wanneer we een voorjaarswandeling maken in bepaalde gebieden? Raken we gewend aan een nieuwe situatie waarin er geen sprake meer is van broedende vogelpaartjes? Denken we dan dat graslanden gewoon bestaan uit gras, alsof we ons niet veel meer kunnen voorstellen?

De natuur- en vogelwerkgroep De Grutto schrijft veelzeggend op haar website: “Daar waar je 10 jaar geleden in het voorjaar maar een paar passen buiten de deur hoefde te zetten om weidevogels te zien of te horen, moeten we de komende jaren opzoek naar plekken waar nog weidevogels voorkomen.”[2] Zo gek is het dus niet om te vrezen dat nieuwe (mensen)generaties gewoonweg niet meer wéten dat het ooit anders was.

Generatieamnesie

In zijn boek Extinctie (Boom, 2019) wijst de voormalig Denker des Vaderlands en filosoof René ten Bos op dit fenomeen van ‘generatieamnesie’. Daarmee bedoelt hij dat de kennis die vroegere generaties over de omgeving hadden, verloren gaat. Ten Bos legt uit: “Omdat jongere mensen niet op de hoogte zijn van de vroegere biologische omstandigheden, ontwikkelen ze andere waarden met betrekking tot wat normaal of abnormaal is in de wereld om hen heen” (p. 49). Oftewel, het verwachtingspatroon wordt bijgesteld. Het wordt dus ‘normaal’ dat onze gebieden maar saai en doods zijn. Niemand mist de kievit en de grutto, behalve dan die verdwaalde ecoloog of nostalgicus.

Gods glorie

Hoe we deze trend moeten keren, weet ik niet. Ik ben geen politicus, beleidsmaker of ecoloog. Als christen en theoloog weet ik wél dat biodiversiteit verbonden is met Gods glorie. Zoals Psalm 104 vers 24 jubelt: “Hoe talrijk zijn uw werken, HEER. Alles hebt u met wijsheid gemaakt, vol van uw schepselen is de aarde.” Er gaat dus iets wezenlijks verloren wanneer de weidevogels ons landschap niet meer sieren. Ook wanneer wij ze niet (langer) zouden missen.

Eva van Urk-Coster is promovenda in de christelijke ecologische theologie aan de Faculteit Religie en Theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Noten

[1] Zie Joop Bouma, “Het gaat bergafwaarts met de weidevogel – ondanks de miljoenen die in hun bescherming gepompt zijn,” Dagblad Trouw, 22 juni 2020: https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/het-gaat-bergafwaarts-met-de-weidevogel-ondanks-de-miljoenen-die-in-hun-bescherming-bepompt-zijn~b5bf1426.

[2] Zie https://www.nvwgdegrutto.nl/weidevogel-bescherming.html.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken