Wonen

Geschiedenis en activisme gaan goed samen, zegt Tayfun Balcik. Martijn van Leerdam zocht hem op in zijn nieuwe huis voor een gesprek over volkshuisvesting, woonprotesten en mensenrechten.

Tayfun, jij bent woonactivist, terwijl je zelf sinds kort een mooie nieuwe huurwoning hebt. Hoe zit dat?

‘Ik ben in 2021 woonactivist geworden toen ik door een nieuwe wooncoöperatie benaderd werd. Zij wilden sociale huurwoningen bouwen op het August Allebéplein, in de buurt waar ik ben opgegroeid. Maar de gemeente lag dwars.’

En jij voelde je geroepen om in actie te komen.

‘Nou, ik ben de enige niet. In Slotervaart was er al een woonprotest geweest omdat er een huizenblok met sociale huurwoningen werd gesloopt en niet alle bewoners konden terugkeren. Zelf heb ik vijftien jaar op een sociale huurwoning moeten wachten.’

Hoe is dat, om vijftien jaar te wachten op een eigen woning?

‘Dat is heel frustrerend. Hoe kun je vijftien jaar samenvatten? Ik heb heel wat keren ruzie gehad, met mijn ouders thuis. Ik kon niemand ontvangen zoals ik jou nu hier ontvang. Ondertussen heb ik ook een flinke identiteitscrisis doorgemaakt.’

Een identiteitscrisis?

‘Ja, ik heb een heel Turks-nationalistische opvoeding gehad. Toen ging ik geschiedenis studeren in Leiden en ontdekte een andere waarheid over bijvoorbeeld de Armeense genocide. Dat heeft tot veel problemen geleid. Als ik dan thuiskwam, zat ik eindeloos met mijn vader te discussiëren. Het heeft mij ook veel vrienden gekost. Ik was in die periode depressief. Ik ging naar buiten, ik kwam dagenlang niet naar huis. Ik haatte Nieuw-West, ik wilde er helemaal niet zijn.’

Maar ondertussen kon je niet weg.

‘Er werden wel nieuwe appartementen opgeleverd in de buurt, bijvoorbeeld van Change=, een groot bedrijf. Dat was zogenaamde middenhuur: je kreeg een appartement van 40 m² voor € 1200 per maand. Dat is voor een hele grote groep mensen onbereikbaar. Wat voor verbetering levert dat op?’

En je wilde toch in de buurt blijven.

‘Ja. Ik kom uit Amsterdam Oud-West. In mijn jeugd zijn we naar Nieuw-West verhuisd en daar heb ik altijd gewoond. De stad heeft mensen met een bepaalde achtergrond geclusterd in die wijk, net als in sommige andere wijken van de stad. Maar veel van mijn leeftijdsgenoten zijn intussen de stad uit gejaagd naar Almere of Zaandam. Ik ken iemand die ging trouwen, 25 jaar, en die moest een woning hebben. Maar dat kan niet in Amsterdam. Ik had het geduld om te blijven. Maar mijn leven heeft daardoor veel te lang stilgestaan. Een vriend van mij werkt bij een bank, hij heeft een eigen huis gekocht. Maar ik ben historicus, wat kan ik doen?’

Hoe ben je van historicus activist geworden?

(lacht) ‘Ik zie daarin geen tegenstelling. Toen ik mijn scriptie over de Armeense genocide schreef, begon mijn activisme al. Mijn kennis van de geschiedenis is nuttig in de discussies daarover en daarom doe ik mijn mond open. Als mensen die kennis hebben niet durven te spreken, grijpen autocraten de macht.

In 2015 ben ik bij The Hague Peace Projects terechtgekomen en daar heb ik dialogen georganiseerd tussen Turken, Koerden en Armeniërs. Dat ging niet zonder slag of stoot maar er ging een hele wereld voor mij open. Activisme en geschiedenis gaan vaak heel goed samen.’

Je huidige inzet als woonactivist ligt in het verlengde daarvan.

‘Dat klopt, het overheidsbeleid gaat ten koste van mensen die zich niet kunnen verweren. Dat is niet gezond, het heeft ook psychische gevolgen. Ik ken veel mensen bij wie dat probleem speelt. Daarom ging ik aan protesten meedoen, en zelf organiseren. Ook nu ik zelf in een luxepositie zit. Een vriend van mij is gescheiden en weer bij zijn ouders in huis beland. Hij verdient een modaal inkomen maar hij kan nergens anders terecht. Nu moet hij weer van voor af aan beginnen. Er is iets structureel mis met de volkshuisvesting.’

In de tijd van de verzuiling werd er juist veel gebouwd, bijvoorbeeld door christelijke woningbouworganisaties. Moeten we daarnaartoe terug?

‘De secularisatie heeft veel vrijheid gebracht, en rock-’n-roll. Maar de sociale sector is verschraald. Als je niet georganiseerd bent, dan word je opgegeten. Dan lijd je. Ik zie nu pas hoe erg het is, en ik zet mijn woede in door mee te doen aan allerlei bijeenkomsten. Als ik één ding heb geleerd in Nederland, dan is het dat je moet strijden voor je rechten. Jongeren zijn nu de grote slachtoffers, het tast de vrijheid van een hele generatie aan.’

Als je niet georganiseerd bent, word je opgegeten

Wat moet er veranderen?

‘Jongeren moeten automatisch door de gemeente worden ingeschreven bij de woningbouw. Ik wist niet dat ik dat moest doen. Daardoor heb ik drie jaar verloren. Daarnaast moet er veel meer sociale woningbouw komen.’

Je bent ook moslim. Hoe verhoudt zich dat tot je activisme?

‘Mijn islamitische achtergrond speelt indirect een rol omdat wij als moslims ook gediscrimineerd worden in de maatschappij. Dan leer je om op te komen voor je rechten. Moslims zijn uit de binnensteden weggejaagd. Veel mensen zien ons niet als Nederlanders en onderdeel van deze maatschappij. Daarom voel ik mij aangesproken op mijn moslim-zijn, hoewel ik er niet zo actief mee bezig ben.’

Omdat je moslim bent, weet je hoe het is om te worden buitengesloten?

‘Het heeft te maken met mensenrechten, met grondrechten. Want zonder dak boven je hoofd gebeurt er bijna niks. Je hebt een eigen woning nodig om je te ontplooien. Het gaat vaak over culturele vrijheden maar er bestaat ook zoiets als economische vrijheid. Die economische vrijheid geldt in Nederland alleen voor een selecte groep mensen. Met de woonbeweging willen we dat veranderen. Het is een heel diverse groep, die samen pleit voor solidariteit.’

Economische vrijheid geldt alleen voor een selecte groep.

Hoe denk je over gentrificatie, het verschijnsel dat minder goede buurten worden opgeknapt door kapitaalkrachtige nieuwe bewoners aan te trekken?

‘Mijn achtergrond wordt daarbij geproblematiseerd. In wijken met veel Turken en Marokkanen wordt gesproken over parallelle samenlevingen. Als het om witte wijken gaat, dan hoor je dat soort termen nooit. Het gevolg van deze etikettering is dat mensen met een migratieachtergrond worden weggejaagd. Ondernemers maken daarbij ook nog eens enorme winsten. Het woningbeleid zou baat hebben bij een religieuze instelling van rechtvaardigheid want zoals het nu gaat, is het een goddeloze zaak. Het enige wat telt is macht en geld.’

Wat is jullie plan met De Bundel?

‘De Bundel is een wooncoöperatie, waarmee we 120 woningen willen realiseren met sociale en middenhuur. Dat is een alternatief voor de grote woningcorporaties die vaak slecht naar de buurt luisteren. De gemeente wil echter alleen maar middenhuur. Veel bewoners in de buurt kunnen dat niet betalen, omdat hier nu eenmaal veel sociale huurwoningen staan.

Wij zijn niet tegen middenhuur, maar niet om bewoners weg te jagen uit de buurt. Daarom houden we de gemeente Amsterdam aan haar eigen stelregel: 40% sociale huur, 40% middenhuur en maximaal 20% vrije sector huurwoningen. We hebben nog een lange weg te gaan.’