‘Zing nu de HEER! hij zag ons aan’ (liedboek 643)
Drs. M. Diepenbroek is predikant van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Woerden
Introductie
Nicolai Frederik Severin Grundtvig (1783-1872) was dominee, dichter en bisschop in Denemarken. De nalatenschap van Grundtvig bestaat in de eerste plaats uit een enorme schat aan kerkliederen, hij schreef en vertaalde er wel meer dan 1500! Grundtvigs ideeën over onderwijs en opvoeding hebben grote invloed gehad op de Deense cultuur en het onderwijssysteem. In het Liedboek vinden wij één van zijn mooiste paasliederen.
Broodtekst
Een leven lang hield Grundtvig zich bezig met de vraag waar we Gods stem kunnen horen. Via de kerkvader Irenaeus (140-202) kwam hij tot de ontdekking dat dit gebeurt in de kerk, waar in de sacramenten en in de zingende gemeente Gods Woord tot ons komt. Voor Grundtvig was dit een enorme ontdekking. In het woord is het de Heer zelf die tot ons spreekt. Daar hoeven wij als mensen niet aan te twijfelen.
Grundtvig uitte zijn hele leven kritiek op zijn Lutherse kerk, die in zijn ogen veel te rationalistisch was geworden. Dit rationalisme deed volgens hem tekort aan de kracht van het woord. Men probeerde in zijn ogen het woord te vermenselijken. Maar in de woorden die gesproken en gezongen worden en in de handelingen van doop en avondmaal, is het de stem van Christus zelf die tot ons spreekt. De stem van Christus, het levende Woord, roept ons tot leven. Het roept ons bij name en het schept wat het noemt.
Grundtvig deinst er niet voor terug om deze grote woorden in de mond te nemen. Misschien dat wij in onze tijd eerder zijn geneigd tot het omgekeerde. We zijn schuchter geworden in ons spreken over God. Geloven is eerder tastend en zoekend proberen om iets onder woorden te brengen van het geheim. Al ons spreken over boven komt immers van beneden, toch? Oude zekerheden zijn komen te vervallen. In plaats daarvan is er de leegte gekomen. Dat was misschien een bevrijding. Maar soms kun je om een woord verlegen zitten. Soms heb je een woord nodig dat je uit de leegte trekt. Een woord dat een nieuwe wereld voor je opent.
Ik ervaar het lied van Grundtvig als zo’n tegenstem. Voor Grundtvig is Pasen het geheim van het Woord dat opnieuw weer tot leven komt. Een wonder: zelfs aan de dorens van de rouw, bloeien lachend de rozen open (strofe 5).
Vragen voor gebruik in het pastoraat
• wanneer was u om een woord verlegen?
• welk gevoel of beeld roept strofe 5 bij u op (‘de dorens van de rouw’)? ■
