Alle boeken over geloof en gender: een verkenning van identiteit, theologie en inclusiviteit

In de hedendaagse theologie is het gesprek over gender en geloof urgenter dan ooit. Hoe verhouden christelijke tradities zich tot vragen rondom identiteit, seksualiteit en inclusiviteit? Welke stemmen klinken er in het debat over man-vrouwverhoudingen, non-binaire identiteiten en de plaats van LGBTQ+-personen binnen kerk en geloofsgemeenschap?

In dit artikel bundelen we alle boeken over geloof en gender die richting geven aan dit complexe en veelkleurige thema.

De geselecteerde boeken komen uit diverse christelijke stromingen – protestants, katholiek, evangelisch. Sommige auteurs nemen hun uitgangspunt in de christelijke traditie van het denken over mannelijkheid en vrouwelijkheid, anderen richten zich juist op kerkelijke vernieuwing.

Dit overzicht van boeken over geloof en gender biedt een startpunt voor iedereen die zich wil verdiepen in de dynamiek tussen geloof en gender. Ontdek hieronder welke boeken je niet mag missen.

Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt

Wondermooi, zoals U mij gemaakt hebt’ is een handreiking voor gelovige transgenders en werkers in de kerk, onder redactie van Carl Buijs, Wielie Elhorst, Jolanda Molenaar en Heleen Zorgdrager. In dit boek worden gelovige transgenders en werkers in de kerk meegenomen op een ontdekkingstocht. Laat je verrassen door de ruimte die God transgenders biedt! In het boek komen gelovige transgenders zelf regelmatig aan het woord en delen ze hun ervaringen. De toelichting op termen en begrippen, de Bijbelstudies en het materiaal voor kringwerk maken dit boek extra praktisch.

Vuur dat nooit dooft

Vuur dat nooit dooft van René Erwich en Almatine Leene is een onmisbaar theologisch boek over gender en seksualiteit in de kerk. ­In veel kerken en andere christelijke gemeenschappen leven er vragen over gender en seksualiteit. De praktijk is weerbarstig en er is veel verlegenheid. Ook is er vaak weinig ruimte om dieper op het onderwerp in te gaan en zijn gesprekken vaak eenzijdig. Dit boek geeft de achtergrondinformatie die voor een goed gesprek nodig is. De auteurs geven een theologisch raamwerk waarmee met een bredere bril naar de vragen rond gender en seksualiteit gekeken kan worden. Een onmisbaar boek bij het spreken over deze actuele thematiek.

Sekse doet ertoe

In ‘Sekse doet ertoe’ behandelt theoloog Jantine Nierop de filosofische en juridische achtergronden van het genderbegrip en de queertheorie en kritiek van onder anderen (kinder)artsen op de nadruk op subjectieve genderidentiteit. Verder geeft de auteur een kritisch-theologische doordenking en stelt de vraag naar de rol van kerken. Door het hele boek heen klinkt haar persoonlijke verhaal met deze thematiek, die zich kenmerkt door een radicale omdraaiing van pro naar contra.

Geloof en gender

In ‘Geloof en gender’ zoekt theoloog Jan Minderhoud naar een begaanbare weg in het thema gender. Het onderscheid tussen man en vrouw is de laatste decennia niet meer vanzelfsprekend. Bigender, trigender, agender, non-binair en natuurlijk transgender. Minderhoud probeert in dit complexe veld helderheid te scheppen. Wat is genderdenken en hoe is het ontstaan? Waarom is het biologische geslacht toch belangrijk, ook vanuit medisch perspectief? En wat kun je zeggen over gender en sekse vanuit de Bijbel? Een pastoraal boek met een praktische insteek.

Oké, ik ben dus homo

De ontdekking dat je homo bent, is voor geen enkele jongere makkelijk. Als christen mag je gelukkig geloven dat God hoe dan ook van je houdt. Toch roept het geloof vaak ook specifieke vragen op bij je homo-zijn. In dit boek gaat de auteur op deze vragen in. Aan de orde komen onder andere: zelfbeeld en -acceptatie, het geloof van een christen-homo, homoseksualiteit en de Bijbel, en het belang van vriendschap.

Het boek is een herziene editie. Ten opzichte van de vorige editie is de tekst meer bij de tijd geschreven. Ook zijn er Bijbelstudies toegevoegd voor persoonlijk gebruik of voor gespreksgroepen van homoseksuele jongeren.

Adam en Evert

Net als de evolutietheorie ligt homoseksualiteit zeer gevoelig in de christelijke wereld. Maar ook daar lopen (jonge) vrouwen en mannen rond met homoseksuele gevoelens, die ze een plek moeten geven. Makkelijk is dat niet. Vaak vinden zijzelf, hun familie, vrienden en predikanten homoseksueel gedrag in strijd met de Bijbel. In Adam en Evert staan de verhalen van christelijke jongeren en hun omgeving centraal. Hoe proberen jonge mensen hun geloof en homoseksualiteit met elkaar te verenigen? Sommigen slagen erin beide met elkaar te verzoenen, anderen leiden een dubbelleven, weer anderen kiezen voor een celibatair leven of verlaten juist de kerk. De auteurs geven aan hoe de omgeving deze jongeren het beste kan steunen in hun zoektocht.

Om het hart van homo’s

Pastoraat aan homoseksuele jongeren roept in veel kerken en gemeenten grote verlegenheid op. Dat blijkt ook uit een onderzoek dat voor dit boek is gedaan. Als het erom gaat wie of wat een positieve rol gespeeld heeft bij het accepteren van de eigen homoseksualiteit, komt de kerk voor veel jongeren pas op de vijfde plaats – na vrienden, literatuur, professionele hulp en ouders. Eén jongere verwoordde dat zo: ‘Je moet eerst zorgen dat de ouderlingen de juiste informatie over het thema hebben; je zorgt daarin soms meer voor hen dan zij voor jou.’ Juist daarom schreef Herman van Wijngaarden zijn boek ‘Om het hart van homo’s’.

De band van de liefde

Willem Jacobus kardinaal Eijk schreef met De band van de liefde een standaardwerk over de huwelijksmoraal en de seksuele ethiek in de Rooms-Katholieke Kerk. De inhoud van wat de Rooms-Katholieke Kerk leert over huwelijksmoraal is de meeste mensen wel bekend. Maar heel vaak rijst de vraag waarom de Kerk andere waarden en normen voorhoudt dan de huidige westerse cultuur. Waarom houdt ze bijvoorbeeld vast aan het huwelijk tussen man en vrouw? De visie op seksualiteit wordt bepaald door de visie op de mens en God. Daaruit komt een seksuele ethiek voort die het welzijn van alle mensen op het oog heeft. Dit boek biedt een mooie inkijk in het hart van de katholieke ethiek.

Betoverd door begeerte

‘Betoverd door begeerte’ van Daniël De Waele biedt een boeiende en onderbouwde kijk op de geschiedenis van seksuele normen en taboes. Van de oudheid tot de Bijbelse tijden: hoe dachten mensen vroeger over homoseksualiteit, voortplanting, prostitutie en seksueel grensoverschrijdend gedrag? De Waele laat zien dat verschillende seksuele geaardheden niet nieuw zijn, maar eeuwenoud. We krijgen antwoord op de vraag waarom christenen een moeizame relatie met seksualiteit ontwikkelden, en waarom de rabbijnen daarover een stuk positiever waren. Een must-read voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van seksualiteit, cultuur en religie.

De veilige kerk

Inspirerend en onderbouwd boek over homoseksualiteit binnen de christelijke geloofsgemeenschap. De auteur maakte mee hoe hij vanwege zijn geaardheid ‘uit de kast gedwongen werd’ en vervolgens totaal geïsoleerd kwam te staan met zijn vragen rond geloof, kerk en acceptatie van seksuele diversiteit. Persoonlijk getuigenis over de weg van Lapré, zonder bittere verwijten of simplistische redeneringen. Benoeming van het ethische dilemma, begrip voor de spanningen rond dit thema, constructieve weg om als ‘spoorzoekende gemeente’ een benadering te vinden die liefdevol, pastoraal, wijs en bijbels is. Dit boek wil geloofsgemeenschappen helpen een veilige kerk te zijn waar liefde heerst en ruimte is voor verschil in beleving en geaardheid.

Hoe dan?

Veel christenen ervaren spanning in het verlangen om recht te doen aan lhbt- ers én aan de Bijbel. Waar de één het lastig vindt om zich hierover een mening te vormen, vindt de ander het juist onbegrijpelijk dat hierover verschil van inzicht kan bestaan. Pogingen tot een opbouwend gesprek over lhbt+ lopen vaak spaak. Ondanks de intentie om tot elkaar te komen, rijst steeds weer de vraag: #Hoedan? Joël Boertjens wil mensen en kerken ondersteunen om vanuit hun eigen geloofsovertuiging een dialoog op gang te brengen. Hij zet belangrijke feiten over lhbt+ op een rij en maakt inzichtelijk hoe verschillende visies zich tot elkaar verhouden. Persoonlijke verhalen van lhbt’ers brengen het ‘thema’ dichtbij.

Wat de Bijbel wél zegt over homoseksualiteit

Dit is niet het eerste boek over de Bijbel en homoseksualiteit en het zal ook niet het laatste zijn, vermoed ik. Kennelijk blijft het nodig duidelijk te maken dat er ‘in de Bijbel over homoseksualiteit niets geschreven staat’. Dit zijn letterlijk de woorden van Daniel Helminiak die ondanks deze boude uitspraak grote precisie aan de dag legt om exegetisch uit te leggen wat de zogenaamde ‘struikelteksten’ dan wel betekenen. De auteur is daar goed in geslaagd. De exegetische precisie is winst maar ook de overwegingen van Mark-Robin Hoogland waarmee het boek eindigt.

Artios-reeks – Homoseksualiteit tussen Bijbel en actualiteit

Valt er over een bijbelse visie op homoseksualiteit nog iets nieuws te melden? Zijn de argumenten zo langzamerhand niet gewisseld? Nee, de actualiteit laat zien dat homoseksualiteit nog steeds zeer omstreden is. In kerkelijke kring komt meer openheid om dit onderwerp te bespreken. Tegelijkertijd lijkt er meer mist te ontstaan over de bijbelse argumentatie. In dit boek kiest dr. A.A.A. Prosman voor een ruime bespreking van de bijbelse gegevens. Ook komt de rol van de kerk in een steeds veranderende cultuur aan de orde en geeft hij aandacht aan de kwetsbare positie van homoseksuele christenen in de kerk. Vanwege dat laatste sluit hij af met aandacht te vragen voor pastorale zorg.

Homo in de biblebelt

Homo’s en de biblebelt. Een combinatie die ongemakkelijk aanvoelt. Worden homo’s in de zware kerken niet onderdrukt en in de kast gehouden? Kunnen homo’s daar wel zichzelf zijn? In Homo in de biblebelt worden dertien homo’s geïnterviewd die uit de kast kwamen, maar in de kerk bleven. Hoe was het voor hen om te ontdekken dat ze homo zijn? Hoe werd er door de gelovige familie en door de kerk gereageerd toen ze uit de kast kwamen? Welke invloed heeft hun homoseksualiteit op de beleving van hun geloof, en andersom: welke invloed heeft hun geloof op de beleving van hun homoseksualiteit? En hoe denken zij eigenlijk zelf over de Nashville verklaring? Dit boek brengt mensen voor het voetlicht van wie velen het bestaan niet eens vermoeden.

Verscheurd

Als puber en toegewijd christen worstelt Justin Lee met een geheim: hoewel hij moeite heeft om het te accepteren, weet hij dat hij homo is. In Verscheurd schrijft Lee over zijn ontkenning, coming-out, zijn ervaringen met ‘ex-gay’-bewegingen, intensieve studie van de Bijbel, zijn vragen over hoe God wil dat hij als homo zijn leven leidt en zijn uiteindelijke zelfacceptatie. Daarbij ontzenuwt hij een aantal vooroordelen en laat hij zien hoe je vanuit liefde en respect bruggen kunt bouwen tussen christen-zijn en homoseksualiteit. Verscheurd gaat over de moeizame verhouding tussen christelijk geloof en seksuele diversiteit (met name homoseksualiteit).

Ongeordende liefde

Een openhartig boek, waarin priester en schrijver Antoine Bodar zich uitspreekt over homoseksualiteit.

Over oorzaken, het sektarisme van de homobeweging, de bescheidenheid van de kerk en de mildheid in het pastoraat. Het boek verscheen in 2006 en is nu geüpdatet en voorzien van een recent interview met Bodar.