De mens als medeschepper
Voedsel bezitten maar er niet door bezeten zijn: zo zou je de omslag naar een vegetarische of veganistische levensstijl kunnen noemen. Veganistisch wil zeggen: ook geen dierlijke producten, zoals melk of eieren. Dit wordt allemaal op industriële schaal geproduceerd en veroorzaakt veel dierenleed.
De honger naar vlees en vis blijkt een hardnekkige verslaving van de mens. Ons eetpatroon is een belangrijke factor in de opwarming van het klimaat, om nog maar niet te spreken over het welzijn van dieren. Het onlangs gepresenteerde klimaatakkoord spreekt over ‘maatregelen die gedragsverandering van de consument vragen: minder voedselverspilling; meer consumptie van groenten en fruit; een groter aandeel eiwitten op plantaardige basis; een lagere eiwitinname; en door de klimaatvriendelijkheid van voedingsmiddelen openbaar te maken.’
Een goed voorbeeld van die innerlijke vrijheid waarin wij en onze (voedsel) behoeften niet langer centraal staan en waardoor een andere omgang met de schepping niet alleen mogelijk, maar ook vanzelfsprekend wordt, vertelt een verhaaltje over Franciscus van Assisi.
Franciscus is onderweg naar de kluize-narij van de Carceri. Die ligt bovenop een berg. Het is een hele klim en hij krijgt dorst. Dan valt er een appel voor zijn voeten neer. Heeft de appelboom de dorst van Franciscus soms geraden? Franciscus pakt de appel voorzichtig op, hij is blij met de onverwachte koelte van de appel. ‘Wat een prachtig schepsel ben je!’ roept hij uit. ‘Van je rondheid word ik duizelig. Je groeven glimlachen van het plezier appel te kunnen zijn. Hoe heb je gesidderd van angst in de nachtvorst van de vroege lente. Hoe taai wist je je val steeds weer voor je uit te schuiven.’ Aarzelend en dorstig heft Franciscus de appel op om erin te bijten. Dan ziet hij bij de steel ineens een gaatje, een aanwijzing dat er een worm in de appel woont. ‘Ach appel’, zegt Franciscus dan, ‘wat geef je me een prachtig voorbeeld. Je hebt een ander schepsel al onderdak en voedsel aangeboden. Daar had ik toch bijna broeder Worm van zijn levensonderhoud beroofd.’
En voorzichtig legde Franciscus de appel terug in het gras.
• Lees dit verhaal aandachtig en hardop.
• Heeft de appelboom de dorst van Franciscus soms geraden? Franciscus heeft iets nodig en toevallig valt het zomaar voor zijn voeten. Heb je zelf weleens zoiets meegemaakt? Wat gebeurde er? Wat deed het je?
• Wat een prachtig schepsel ben je! Franciscus neemt de tijd om de appel te bewonderen. Hij ervaart de koelte en de schoonheid, het eigen bestaan van de appel. Doe jij dat meestal ook zo met jouw eten? Neem een moment om zelf iets te eten of te drinken. En word je dan bewust van wat je eet en drinkt. Probeer werkelijk te zien, te ruiken, te voelen en te proeven.
• Aarzelend en dorstig heft Franciscus de appel op om erin te bijten.
Waarom zou Franciscus aarzelen om de appel te eten? Wat maakt hem zo aarzelend denk je?
• Voor Franciscus is de appel een schepsel zoals hijzelf. De appel opeten is daarom niet vanzelfsprekend. Denk eens na wat dat betekent voor onze omgang met dieren. Hoe zou het zijn voor jou als jij het dier zou hebben gekend waar je nu een deel van opeet? Zou dat wat veranderen aan je beleving van eten? Wat dan?
• Dan ziet hij bij de steel ineens een gaatje, een aanwijzing dat er een worm in de appel woont. Lees nog eens langzaam wat er dan gebeurt en probeer je dit in te denken.
• Welke les trok Franciscus uit het voorval met de worm? Wat zegt dat over zijn houding ten aanzien van zichzelf en zijn eigen behoeften?
Medeschepsel
We spreken vaak over ‘de mens als de kroon van de schepping’ en menen bovenaan de voedselpiramide te staan. Franciscus ziet zichzelf als een medeschepsel, even hoog of laag als appels en wormen. De wereld draait niet om hem en om wat hij nodig heeft. Integendeel, Franciscus is geroepen om zijn medeschepselen te dienen. Hij doet dus vanzelf een stapje terug als hij schade zou kunnen berokkenen. Dat is zijn grote vrijheid.
Lees nu de bekende scheppingspsalm Psalm 8 (Nieuwe Bijbelvertaling)
HEER, onze Heer,
hoe machtig is uw naam
op heel de aarde.
U die aan de hemel uw luister toont – met de stemmen van kinderen en zuigelingen
bouwt u een macht op tegen uw vijanden
om hun wraak en verzet te breken.
Zie ik de hemel, het werk van uw vingers,
de maan en de sterren door u daar bevestigd,
wat is dan de sterveling dat u aan hem denkt,
het mensenkind dat u naar hem omziet?
U hebt hem bijna een god gemaakt,
hem gekroond met glans en glorie,
hem toevertrouwd het werk van uw handen
en alles aan zijn voeten gelegd: schapen, geiten, al het vee,
en ook de dieren van het veld,
de vogels aan de hemel, de vissen in de zee
en alles wat trekt over de wegen der zeeën.
HEER, onze Heer,
hoe machtig is uw naam op heel de aarde.
Maak tenslotte eens deze veganistische salade en eet deze met aandacht!
• Deze psalm ziet in de schepping iets van Gods macht en luister. Hoe is dat voor jou? Neem ergens deze week de tijd om een wandeling in de natuur te maken met de psalm in je achterhoofd. Wellicht is er een stil plekje waar je hem kunt bidden.
• God heeft de mens bijna goddelijk gemaakt, zingt de psalm. Wat zou dat kunnen betekenen?
• Het werk van de schepping is in de handen van de mens gelegd. Hoe zou je dit, gezien in het licht van het verhaal van Franciscus, uitleggen? Wat is het werk dat de mens te doen heeft op aarde? Probeer dit zo concreet mogelijk te maken wat betreft je eigen leven. Wat heb jij te doen deze week als ‘werk van de schepping’? Kun je dat beleven als het geschenk van God aan jou? Zo niet, wat zou daar voor nodig zijn?
Ei-vrij salade
Ingrediënten
50 gram penne
1 blikje (400 gr) kikkererwten
1 theelepel azijn (dit kan ook vocht van augurken zijn of een beetje citroensap)
1 theelepel Kala Namak (fijn zout voor de ei-smaak*)
1 glas veganaise (voorkeur: Mayo-lijn van Remia, 100% vegan)
snufje kurkuma (voor de kleur)
snufje peper
verse kruiden, zoals bieslook of snijlook
* Ei bevat zwavel, net als dit zout. Daarom is Kala Namak zo geschikt voor dit recept. De intensiteit van de smaak neemt langzaam af, dus voeg indien nodig een dag later nog weer een beetje van dit bijzondere zout toe. Het is te koop in de grotere supermarkten.
(Met dank aan Anja Hermanus-Schröder©Cooking for Life)
Voor meer informatie:
