Premium

Kracht

Geloofstaal & cultuurtaal

In de geloofstaal komt ‘kracht’ vooral ter sprake in het gebed. De gelovige bidt God om kracht in moeilijke situaties. Kracht staat dan voor de hulp die God geeft. In charismatische kringen bidt men in de kracht van de Geest. Dan gaat het om een openstaan voor de werking en kracht van de Heilige Geest. Verder is het vooral de kracht van God die wordt bezongen in liederen en psalmen, evenals in het slot van het Onze Vader: ‘Want Uwer is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in der eeuwigheid’ (Mat. 6:13).

In het hedendaags Nederlands gebruiken we ‘kracht’ in de betekenis van fysieke kracht. Tegen iemand die sterk is, zeggen we dat hij kracht heeft. Mensen die over hun eigen fysieke kracht opscheppen, noemen we krachtpatsers. Iemand die ouder wordt of die ziek is, merkt dat zijn krachten afnemen. ‘Kracht’ verbinden we ook met handelen, bijvoorbeeld in: krachtig leiderschap, daadkrachtig optreden. Dan heeft ‘kracht’ te maken met ‘korte metten maken’ of ‘orde op zaken stellen’. Soms gaat dit ten koste van mensen.

Kan het bijbelse spreken over kracht nog wel zinvol zijn in een tijd van geweld en terrorisme, in een cultuur met veel aandacht voor kracht, schoonheid en gezondheid?

Woorden

In het Oude Testament is ‘kracht’ vooral de vertaling van koach, en in mindere mate van chayil en ‘oz. In het Nieuwe Testament zien we ‘kracht’ als de meest gangbare vertaling van het Griekse dunamis en afgeleide woorden. Dunamis staat voor kracht in de zin van ‘het vermogen om dingen tot stand te brengen’. Nauw verwant is ook het begrip ‘macht’.

Betekenis in context

Oude Testament

Kracht van God in de geschiedenis

‘Kracht’ is in het Oude Testament vóór alles een eigenschap van God. Het kenmerkt zowel zijn wezen (Ps. 147:5; Dan. 2:20) als zijn handelen (Ex. 32:11; Ps. 65:7).

Illustratief voor het handelen van God is het lied van Mozes aan de Schelfzee (Ex. 15). Het is een lofprijzing waarin de kracht van God wordt bezongen. Hij heeft zijn volk Israël op krachtige wijze gered uit de hand van de Egyptenaren (vs. 6), Hij heeft de dreiging van de wagens en paarden tenietgedaan (vs. 4), Gods majesteit is ontzagwekkend (vs. 7-8). Hij heeft zijn volk door de wateren van de Schelfzee veilig aan de overkant gebracht (Ex. 14:2930), de Here heeft door diezelfde kracht het volk geleid naar het beloofde land (vs. 13), de kracht van de God van Israël is niet te evenaren. Daarom belijdt het volk ‘Wie is als Gij, onder de goden, Here?’ en kan men zingen: ‘De Here is mijn kracht en mijn psalm, Hij is mij tot heil geweest’ (vs. 2). Juist in de uittocht uit Egypte en in de doortocht door de Schelfzee worden de kracht en de macht van God zichtbaar. Het is dan ook dit gebeuren waarop de Israëliet telkens weer teruggrijpt (2 Kon. 17:36; Ps. 78:4).

Kracht van God in de schepping

De kracht van God openbaart zich in degeschiedenis van zijn volk Israël, maar niet alléén daar. Ook de natuur is aan Hem onderworpen: de bergen, de zee, en de wolken moeten Hem gehoorzamen (Jer. 10:12; 27:5; 32:17; 51:15). Hij heeft alles in handen: zon, maan, en sterren, zelfs de oermonsters moeten voor zijn kracht wijken (Ps. 74:13-17). Niemand is gelijk aan Hem (Deut. 3:24).

God die kracht geeft aan zwakken

Het meest kenmerkende echter van de kracht van God is dat Hij die aanwendt ten behoeve van de zwakken; zij die geen helper hebben (Deut. 32:36; Ps. 28:7-8; 138:3; Hab. 3:19).

Indrukwekkend klinkt hier de stem van Jesaja 40. De profeet bemoedigt de ballingen door hun een spoedige terugkeer naar het eigen land aan te kondigen. Het is de Here Zelf die zal komen met kracht en die voor zijn volk zal uitgaan (vs. 10). Hij die de Schepper is, is ook de Redder en Verlosser van zijn volk (vs. 26; zie ook 44:24). Hij geeft de moede kracht en de krachteloze vermeerdert Hij sterkte (vs. 29). Wie op de Here vertrouwt en het van Hem verwacht, zal moed vatten en nieuwe kracht putten (vs. 31; zie ook 41:10). Vandaar dat Israël in tijden van nood een beroep doet op die kracht van God (Ps. 54:3) en Hem looft als de God die zijn volk kracht en sterkte geeft (Ps. 68:36; 84:8). In het loflied vindt het overdenken van de grote en krachtige daden van God zijn climax (1 Kron. 29:10-19).

Kracht van mensen

Het Oude Testament spreekt ook van menselijke kracht. Zo wordt van Mozes gezegd dat zijn levenskracht toen hij stierf nog niet van hem geweken was (Deut. 34:7). Wie niet eet, verliest zijn kracht (1 Sam. 28:20-22). Het niet meer hebben van kracht is synoniem met de dood (Ps. 88:5; 2 Kron. 13:20, hier als oordeel). Illustratief is Richteren 16, waarin verschillende keren over de fysieke kracht van Simson gesproken wordt. Simson is door God afgezonderd. Hij mag geen wijn drinken en geen onrein voedsel eten. Zijn haar mag niet geknipt worden, als teken van zijn toewijding aan God (Ri. 13:3-5). De kracht die God hem had verleend, was bedoeld om Israël uit de hand van de Filistijnen te verlossen. Simson echter laat zich van dat doel afleiden. Eerst door zijn huwelijk met een Filistijnse vrouw uit Timna (Ri. 14-15), vervolgens door een hoer uit Gaza (Ri. 16:1-3), en tenslotte door Delila (Ri. 16). De Filistijnen trachten tot drie keer toe door een list te achterhalen waarin de kracht van Simson gelegen is (vs. 15). Na lang aandringen vertelt Simson zijn geheim: hij is een nazireeër van God. Als zijn haar geknipt wordt, verliest hij zijn kracht (vs. 17). Het geheim van zijn kracht ligt niet in zijn haar, maar in het feit dat hij door God is afgezonderd om het volk Israël te verlossen. Daartoe was hem zijn kracht gegeven. Zijn ongehoorzaamheid moet hij echter met de dood bekopen. De geschiedenis van Simson laat treffend zien dat de kracht die God geeft in het kader staat van de bevrijding van zijn volk, en dat daar nooit lichtvaardig mee omgesprongen mag worden.

Vanuit de geschiedenis van Simson is het te begrijpen dat er in het Oude Testament vaak kritisch gesproken wordt over het vertrouwen in eigen kracht (1 Sam. 2:9; Ps. 76:6; Jes. 10:13; Ez. 30:6). God rust zijn profeten toe met kracht om Israël zijn ongehoorzaamheid en vertrouwen in eigen kracht aan te zeggen (Mi. 3:8). Het is niet de menselijke kracht die redding en heil tot stand brengen kan, maar de Geest des Heren (Zach. 4:6). Daarom wordt het volk Israël opgeroepen de Here lief te hebben met geheel hun hart, geheel hun ziel en geheel hun kracht (Deut. 6:5; zie ook Mar.12:28-34).

Nieuwe Testament

Kracht vanJezus Christus

‘Kracht’ in de evangeliën is nauw verbonden met Jezus Christus. Hij is het hart en de kern van het evangelie. Paulus noemt Jezus in 1 Korintiërs 1:24 de ‘kracht van God’. Het was deze kracht die doorbrak in een wereld vol van demonische duisternis, ziekte en dood. Daarom zien we overal waar Jezus Christus verschijnt, dat er geen ruimte is voor zonde, ziekte en demonen.

Heel het leven van Jezus staat in het teken van de kracht van God. Bij de aankondiging van de geboorte van Jezus zegt de engel tegen Maria: ‘De Heilige Geest zal over u komen en de kracht des Allerhoogsten zal u overschaduwen; daarom zal ook het heilige, dat verwekt wordt, Zoon Gods genoemd worden’ (Luc. 1:35). Na zijn doop (Luc. 3:31-22) keert Hij in de kracht van de Geest terug naar Galilea (4:14). Het is de kracht van de Geest waarmee Jezus onreine geesten het zwijgen oplegt (Luc. 4:36), en die Hem in staat stelde mensen te vergeven, te genezen en te bevrijden (Luc 5:17). Illustratief in dit verband is Marcus 6:1-6. De mensen in de synagoge zijn onder de indruk van de wijsheid waarmee Jezus leerde en de krachten die Hij deed (vs. 2). Even daarvoor had hij het dochtertje van Jaïrus genezen en ook een vrouw die bloed verloor (5:21-43). Er was kracht van Hem uitgegaan (5:30). Ondanks de indruk die zijn prediking had op de mensen, kon Hij daar vanwege hun ongeloof geen enkele kracht doen; slechts enkele zieken werden genezen (vs. 5). Het ongeloof van mensen belemmert de doorbraak van de bevrijdende kracht van God (Matt. 11:20; zie ook Hand. 2:22-24, 36).

Krachten

In het verlengde hiervan komen we kracht ook tegen in de opsomming van ‘wonderen, tekenen en krachten’ (Hand. 2:22; 8:13; 19:11). Kracht staat hier voor het wonder van bevrijding en genezing (Mat. 7:22; 14:2). De krachten die Jezus doet, zijn een zichtbaar teken van de aanwezigheid van het Koninkrijk van God (zie bijv. Mar. 9:1; 1 Kor. 4:20) en een bewijs dat Jezus de door God gezonden Messias is (Hand. 2:22; 10:38). De prediking van de discipelen en apostelen wordt ook gezegend met wonderen, tekenen en krachten (Hand. 6:8; 19:11; 2 Kor. 12:12; Rom. 15:19). De duivel is echter ook in staat om krachten, tekenen en wonderen te doen (2 Tess. 2:9). Het grote verschil is echter dat Jezus mensen werkelijk bevrijdt en in de ruimte stelt, zodat ze God en de naaste vrijuit kunnen dienen.

Kracht van het evangelie

Paulus noemt het evangelie – en in het verlengde daarvan de prediking van het evangelie – een kracht van God (Rom. 1:16). Toch is deze kracht van een totaal andere orde. Paulus werkt dit nadrukkelijk uit in het begin van zijn eerste brief aan de gemeente van Korinthe (1 Kor. 1:18-2:5). De kracht van God openbaart zich eerst ten volle in zwakheid (2 Kor. 12:9). De weg van God is de weg van het kruis en het kruis staat haaks op de kracht en wijsheid van de mensen. Deze kritische boodschap vormt de kern van de prediking van het evangelie: ‘Want ik had niet besloten iets te weten onder u, dan Jezus Christus en die gekruisigd’ (1 Kor. 2:2). Deze prediking rust niet op menselijke kracht of wijsheid, maar op de kracht van God (vs. 5), en daarom is ze vast en zeker. De boodschap van het evangelie heeft kracht, omdat het altijd wat uitwerkt (Heb. 1:3; 4:12). Het is de kracht van God die ook in de gelovige werkzaam is (Filp. 4:13).

Kracht van de Heilige Geest

Het eigenlijke bewijs van de kracht van Godis echter de opstanding van Christus uit dedood (Rom. 1:4; Filp. 3:10, 21). Illustratief is de brief van Paulus aan de gemeente van Efeze. Paulus dankt God voor de overweldigende kracht waarmee Hij Jezus uit de dood heeft opgewekt (1:19-21). Het is diezelfde kracht die ook werkzaam is in het leven van de gelovige en van de gemeente (vs. 19; 3:7). In hoofdstuk 3 dankt hij God opnieuw en bidt hij dat God door zijn Geest de gemeente krachtig maakt en dat Christus door het geloof in hun hart intrek neemt (vs. 16). Het is de kracht van de Geest die in de gelovige werkt en die in staat is meer te doen dan men bidden of beseffen kan (vs. 20). Kracht karakteriseert vóór alles het handelen van de Heilige Geest, de Geest die boven alle verwachtingen uit zijn kracht ten dienste stelt van de gelovige en van de gemeente (Ef. 4:16; 6:10). De Heilige Geest is immers een Geest van kracht (Rom. 15:19; 2 Tim. 1:7). Vanuit deze grondlijn dienen we de bijzondere rol van de Heilige Geest te bezien bij de geboorte en doop van Jezus. Het is ook diezelfde Geest die door Jezus aan zijn discipelen gegeven werd met het oog op de taak die God hun had gegeven. Zo krijgen we ook zicht op het feit dat de bijzondere krachten in de gemeente de vrucht zijn van het werk van de Heilige Geest (1 Kor. 12:10, 28, 29). Het is ook de Heilige Geest die kracht geeft om van Christus te getuigen (Hand. 1:8; 2 Tim. 1:7-8; 4:17).

Ten slotte komt het woord ‘kracht’ terug in de lofprijzing, waarin de kracht van God veelvuldig geprezen wordt (Jud. 1:24-25).

Kern

Centraal in het bijbelse spreken is dat God zijn kracht aanwendt om hulpeloze en zwakke mensen te bevrijden uit de slavernij van ziekte, zonde en demonen. Dat is ook de kern van het evangelie van Jezus Christus. Het is de kracht van het evangelie dat het altijd bevrijdend ingaat in een cultuur. Het breekt dat wat mensen gebonden houdt van binnenuit open, door de kracht van de Heilige Geest. Het is ook de Heilige Geest die de gelovigen kracht geeft om te getuigen, om vol te houden in moeilijke situaties. De bijbelse boodschap is kritisch naar mensen die zich beroemen op hun eigen kracht en die aanwenden ten koste van andere mensen. Het evangelie veroordeelt elk gebruik van kracht waardoor mensen beschadigd raken of hun waardigheid verliezen. Gods bevrijdende kracht daarentegen wordt juist in zwakheid volbracht, dat is: Gods hulp en kracht worden zichtbaar in het leven van diegene die in afhankelijkheid van Hem leeft.