Menu

Premium

Kringviering: Zwijgen

Bij teksten uit Marcus over zwijgen

Zie ook

Downloads

Aanwijzingen voor het gebruik

Thema: Zwijgen over een geheim
Beoogd gebruik: kringviering of huiskamerviering
Beoogde datum: 02-09-2018

Teksten die de voorganger uitspreekt, zijn cursief gezet.

Uitgangspunten bij thema en teksten

Deze viering gaat niet zozeer uit van vaste bijbellezingen uit het Oecumenisch leesrooster. Hij pikt wel een thema op uit Marcus 8: 22-26, een van de lezingen die deze zondag op het rooster staan: zwijgen.
De rode draad van de viering is de vraag wat de zin is van het zwijgen.
Zwijgen kom je heel vaak tegen in het evangelie naar Marcus. Dit zwijgen maakt dat Marcus een weerbarstig evangelie is en dat Jezus moeilijk te vatten is, juist omdat er over hem niet gesproken mag worden.
Mijn advies is daarom om vooral liederen uit te zoeken die ingetogen zijn. Niet uitzingen, maar inzingen. Deze dienst mag er meer aandacht zijn voor vragen dan voor antwoorden.

Dit zijn de teksten:

  • Over de onreine geest: Marcus 1:24-25

  • Over de melaatse: Marcus 1: 43-44

  • Over de verschrompelde hand: Marcus 3:3-5

  • Over de onreine geesten: Marcus 3: 11-12

  • Over de wind: Marcus 4: 39-40

  • Over Jaïrus: Marcus 5: 43

  • Over de doofstomme: Marcus 7: 36-37

  • Over de blinde in Betsaïda Marcus 8:25-26

  • De vrouwen na de opstanding: Marcus 16:7-8

  • Opnieuw: het begin. Terug naar Galilea, waar het begon: Marcus 1:9

Liturgie

Intochtslied: NLB 632

Bemoediging en groet

Laten wij stil worden voor de Heer

(…)

Onze hulp is in de naam van de Heer

Die hemel en aarde gemaakt heeft

Die trouw houdt tot in eeuwigheid

En niet loslaat het werk van zijn handen

Genade zij u en vrede, van God onze Vader en van Jezus Christus die leeft, in eenheid met de Heilige Geest.

Amen

Lied van dankbaarheid voor de schepping: NLB 718

Gebed

In deze wereld komen er zoveel geluiden op ons af.

Het slechte nieuws van de krant, de felle kleuren op ons scherm, het lawaai van nog meer irritante reclame.

Dat maakt ons soms moe en murw.

Wilt u ruimte scheppen in ons hart dat tussen al die stemmen en geluiden wij ook uw stem mogen verstaan?

Geef ons een open oor, dat wij het evangelie zullen verstaan, ook als wij de boodschap maar vreemd vinden.

Amen.

Moment met de kinderen

U kunt het met de kinderen hebben over hoe moeilijk het is om een geheim te bewaren. Als je ergens vol van zit, dan wil je er heel graag over vertellen. Denk maar eens aan het verjaardagscadeau voor je moeder, hoe moeilijk het is om niet te vertellen wat er in dat ene pakje zit. Een andere mogelijkheid is om een wedstrijd te doen wie het langst stil kan zijn. De een na de ander zal giechelend afhaken.

Verwerking: soms is het goed om ergens stil over te zijn. Om vragen te hebben en je te verwonderen. Niet overal zijn woorden voor.

Inleiding op het thema

Stel je voor dat er een preek zou bestaan die alle preken overbodig zou maken. Stel je voor dat het geloof zo duidelijk uitgelegd kan worden, dat je alles voor altijd zou snappen.

Die preek bestaat niet. Geloof kun je niet helemaal snappen, het houdt altijd een tegoed. Er blijft altijd iets te vragen, te bidden, te danken over. Daar komt bij, dat geloof helemaal niet over begrijpen gaat. Geloof zit niet in je hoofd. Geloof is een relatie. Met God als eeuwige, en met mede-gelovigen die soms hetzelfde als jij geloven en soms een beetje anders.

Protestanten zijn daar niet altijd even goed in. Geloof wordt vaak ingepakt in heel veel woorden en uitgelegd in nog meer woorden. Vanmorgen luisteren wij naar een ander geluid. Dit geluid gaat over cisterciënzer monniken die een klooster willen stichten op het waddeneiland Schiermonnikoog.

Aan het eind van de documentaire wordt een monnik gevraagd: bent u God nu beter gaan begrijpen?
Het eerlijke antwoord was: nee. Dat je God niet begrijpt en ook niet hoeft te begrijpen en dat je daar stil van wordt, daar kunnen wij van leren.

Filmfragment

Uit ‘Het eiland van de monniken’

Tussen de 39-43 minuten https://www.npo.nl/het-eiland-van-de-monniken/27-12-2017/KN_1695298

Vanaf het shot met de vuurtoren tot het moment dat de deur dichtgaat.

Zingen: NLB 65: 1 (heel zacht gezongen) en 6 (luid gezongen)

Bijbellezingen (Lector)

Een compilatie van zwijg-teksten uit Marcus.

  • Over de onreine geest: Marcus 1:24-25

  • Over de melaatse: Marcus 1: 43-44

  • Over de verschrompelde hand: 3:3-5

  • Over de onreine geesten: 3: 11-12

  • Over de wind: 4: 39-40

  • Over Jaïrus: 5: 43

  • Over de doofstomme: 7: 36-37

  • Over de blinde in Betsaïda 8:25-26

  • De vrouwen na de opstanding: 16:7-8

  • Opnieuw: het begin. Terug naar Galilea, waar het begon. Marcus 1:9

Zingen: NLB 534

Verkondiging (zie onder)

Muzikaal intermezzo

Zingen: LB 940 (NL)

Dankgebed en voorbeden

Here God,

Wij danken u dat wij niet zelf de grootste macht in ons leven zijn. Dat er vertrouwen mag zijn, op u als onze schepper, op u als onze bron en op u als onze bestemming.

We danken u dat in deze drukke wereld dingen zijn die groter zijn dan ons eigenbelang en onze drukte.

We danken u dat u ons deze schepping hebt toevertrouwd. Dat we van haar mogen houden en op haar mogen passen.

We danken u voor al die mogelijkheden die de schepping ons geeft. Voor alles wat wij op haar mogen verbouwen, wat wij van haar mogen oogsten en wat we in haar mogen zien.

We danken u voor mensen die met de schepping mogen werken en we danken u voor mensen die getuigen dat de schepping ons in bruikleen is gegeven.

We bidden u voor alles wat tegen de pracht van uw mooie schepping ingaat.

We bidden u, omdat de schepping vervuild is, omdat er allerlei ziekten in rondwaren waar wij geen vat op krijgen,

we bidden u omdat de speelplek die de schepping is soms ook een moordenaar is.

We bidden u omdat sommige ziekten als machten over ons heersen en het evangelie daar maar zo weinig grip op krijgt.

We bidden u voor onze eigen gemeente (Hier een situatie noemen die speelt in de eigen gemeente).

We bidden u voor de plek van onze gemeente in de wereld. (Hier een situatie noemen die speelt in de buurt).

Help ons een zichtbaar geloof te hebben. Een geloof dat werft en nieuwe mensen weet te bereiken, totdat alle einden van de aarde van uw grote naam hebben gehoord.

Stil gebed

Onze Vader (bij voorkeur uit de NBV)

Collecte

Slotlied: NLB 939

Zegen

  • U kunt hierbij voor een gesproken zegenbede kiezen. Bijvoorbeeld uit Dienstboek I, blz.196.

  • U kunt er ook voor kiezen elkaar zegenend toe te zingen met lied NLB 425 of NLB 416.

Verkondiging

Gelukkig hebben de vrouwen bij het graf, aan het einde van het evangelie, niet gezwegen. Want als ze dat gedaan hadden, hadden we vandaag niet van Jezus gehoord. Andere evangeliën hebben hun verhaal op Marcus gebaseerd, dus zonder Marcus geen kennis van Jezus. Maar de vrouwen hébben niet gezwegen. Ze hebben dus toch durven vertellen, terwijl Marcus ons nog zo vertelt dat ze tegen niemand iets zeiden omdat ze bang waren.

Dat zwijgen is heel belangrijk in het Marcusevangelie. Soms is dat zwijgen een de mond gesnoerd worden. Als je de moeite zou nemen om het Marcusevangelie in zijn geheel te lezen, dan wordt Jezus er niet vriendelijker op. Houd je mond – en dat is vaak nog mild vertaald. Soms moeten de leerlingen zwijgen, of de Farizeeërs. Ze hebben gewoon niet gelijk, met hun eigenbelang van wie is de meeste, of hun theologie van vooraan willen staan. Vooraan staan is verleidelijk. Dan mag jij, ik, u iets zeggen en er wordt naar je geluisterd. Veel sprekers zijn ook wel een beetje ijdel. Ze willen behalve de boodschap die zij vertellen ook heel graag zelf gezien worden.

Jezus doet aan zwijgen. Soms is het de zieke die moet zwijgen. Veel ziekte in de tijd van de bijbel werd geweten aan een boze geest. Voor ons is dat heel lastig om dat te snappen. Wij denken in dokters, medicijnen en operaties. Maar in de bijbel is ziekte een macht, die mensen jarenlang in een verstikkende greep houdt. Door de zieke tot zwijgen te brengen, is er geen ruimte meer voor boze geesten.

Wij hebben het denken in boze geesten losgelaten. Toch helpt het wel als iemand lijdt aan depressies, psychose of verslaving om de kwaal te zien als een boze geest die macht heeft over de persoon. De verkondiging van het koninkrijk van God is dan ook veel krachtiger. Als alles wat macht over ons uitoefent tot zwijgen wordt gebracht, dan ook de depressie, de verslaving.

Het zwijgen komt in Marcus alleen niet voor in de hoofdstukken dat hij in Jeruzalem is. Dat is bijna de helft van het evangelie, zeven van de zestien hoofdstukken spelen zich af in Jeruzalem. Daarin wordt niet gezwegen, en dat kan ook niet. De stad op de berg kan niet verborgen blijven. Wat daar gebeurt is nogal openbaar. Maar verder wordt er in Marcus heel veel gezwegen of het zwijgen opgelegd. En dat zwijgen is heel lastig te pakken, want het evangelie moet toch worden verkondigd? Mensen moeten toch over Jezus horen voordat ze gaan geloven?

Eerst wordt er gezwegen. Ze waren bang. Jezus is machtiger dan ziekte, dan boze geesten, dan eigenbelang. Jezus is belangrijker dan machten in ons leven. Ergens is dat beangstigend, omdat je bij Jezus nooit weet hoe het gaat, terwijl de machten toch een soort schijnzekerheid en schijnheiligheid met zich meebrengen. Die schijn is verleidelijk, maar de veiligheid die schijn geeft, is ook schijn. Dan kun je maar beter stil zijn en zwijgen.

Gelukkig maar zijn de vrouwen bij het graf na het zwijgen wél verder gegaan. Ze zijn teruggestuurd naar Galilea. Daar begon ook het evangelie. Opnieuw reizen ze langs de verhalen. De melaatse, de verschrompelde hand, Jaïrus en zijn dochtertje, die blinde te Betsaïda, die zelfs de stad niet in mocht. Als je Marcus leest blijft er veel geheim. Er blijven heel veel vragen over. Voordat de vrouwen iets gezegd hebben, zijn ze eerst teruggestuurd naar Galilea. En weer, zwijgen, zwijgen, zwijgen. Weer horen dat je je moet bekeren, omdat het koninkrijk van God dichtbij is. Weer horen dat het koninkrijk van God zich moet bevechten op allerlei ziekten, geestesziekten, menselijke onwil en onbegrip. En weer zwijgen.

Dat zwijgen is belangrijk. Het koninkrijk van God is niet iets wat bepreekt moet worden, of veroverd, of juist beschermd. Het koninkrijk van God ís er en het mag gezocht worden. Het is een geheim en als je iemand tegenkomt die zégt dat hij het begrijpt, dan mag je deze persoon wantrouwen. Er is niet een preek die in een keer de mysteriën van het geloof ontrafelt. Er is geen liedje dat in een keer het zingen overbodig maakt. Er is geen dogma dat alle twijfel overbodig maakt. Er zijn heel veel vragen.

Het is goed om die losse eindjes te koesteren. Niet te snel genoegen te nemen met de antwoorden, maar even te blijven bij de vragen. Als je in het stappenplan van het geloof in een keer van 0 naar 100 gaat, ga je net zo snel weer andersom. Je moet ook bij de 10, de 25 en de 63 zijn geweest.

Niet voor niets is Marcus het kortste evangelie. Want als het meest zwijgzame evangelie wijd zou uitspinnen, dan zou dat ongeloofwaardig zijn. Daarom hebben de monniken in het filmfragment iets bewaard. Door het begrijpen en het spreken en het alsmaar stellen van vragen los te laten. Door God niet te vinden, maar door hem te zoeken.

Je zou Marcus ook het langste evangelie kunnen noemen, omdat het zichzelf in de staart bijt. Het gaat altijd door. Hij wijst u terug naar Galilea. Hij laat u alle verhalen opnieuw beleven. In deze wereld vol lawaai, file en geschreeuw moeten wij eerst stil worden.

Amen.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken