De Asbury revival

Opwekking zonder spektakel

De afgelopen weken was er veel media-aandacht voor een ‘revival’ op de universiteit van Asbury, Kentucky (VS). Het eerste bericht zag ik op facebook: Shane Claiborne, een maatschappijkritische evangelical postte een filmpje op Facebook waarin hij twee studenten van Asbury University interviewde. De studenten vertelden over hun ervaringen in de kapel van hun universiteit waar met hun medestudenten onophoudend gezongen en gebeden werd. In een sfeer van diepe vrede ervoeren zij een bijzondere aanwezigheid van God. In de dagen daarna vulden de timelines op social media zich met berichten over wat genoemd werd ‘de Asbury revival’.

Wat is een opwekking of revival?

Door mijn achtergrond in de evangelische wereld en als onderzoeker weet ik hoezeer het verlangen naar een opwekking intrinsiek onderdeel uitmaakt van de evangelische en pentecostale spiritualiteit. Het wordt gevoed door verhalen over massale bekeringen in zendingsgebieden ver weg, door berichten van succesvolle evangelisatiecampagnes in grote stadions, en bijzondere opwekkingen in het verleden. Denk aan de massabijeenkomsten van T.L. Osborn in 1958 op het malieveld in Den Haag of meer recentelijk, de spraakmakende ‘Toronto Blessing’ in het midden van de jaren 90.

Ondanks de verhalen uit het verleden is het bij iedere nieuwe beweging de vraag of er sprake is van een echte ‘opwekking’. Dit is niet alleen een vraag voor gelovigen maar ook voor religieonderzoekers. Er bestaat namelijk geen consensus over een definitie van een ‘opwekking’. Er zijn wel een aantal kenmerken te noemen.

Het gaat om een religieuze opleving die gepaard gaat met bijeenkomsten waar emoties en ervaringen een belangrijke plaats innemen. Het is duidelijk meer dan een individuele ervaring: het gaat om een gedeelde ervaring samen met andere gelovigen. Verder heeft een opwekking een ‘event’ karakter: het is een tijdelijk fenomeen dat na verloop van tijd uitdooft. Zij gaat gepaard met een narratief taalveld dat gevoed wordt door getuigenissen waarin de ervaring met God, Jezus en-of de Geest centraal staan. In de verhalen komen thema’s als heiliging, overtuiging van zonde, schuldbelijdenis en berouw, bekering, vergeving en toewijding en terugkeer naar God naar voren.

Maar opwekkingen gaan vaak ook gepaard met bijzondere ervaringen en excessen. In pentecostale kringen wordt opwekking vooral geassocieerd met massabekeringen en ‘tekenen en wonderen:’ lichamelijke genezing, bevrijding van kwade geesten en bijzondere openbaringen in de vorm van profetie. De ‘Toronto Blessing’ is daar een goed voorbeeld van.

Maar opwekkingen zijn ook altijd controversieel en leiden tot theologische discussies.

Uiteindelijk gaat het over de authenticiteitsvraag: is God aan het werk? Oude tegenstellingen tussen evangelischen en gereformeerde en-of reformatorische christenen komen vaak naar voren. Is een opwekking een direct ingrijpen van God dat buiten het menselijk handelen valt of kan een opwekking aangemoedigd worden door bepaalde praktijken zoals een periode van bidden en vasten?

In de geschiedenis van opwekkingsbewegingen zien we dat in de 19^e eeuw onder invloed van Charles Finney, het calvinistische perspectief verschuift naar een meer arminiaanse opvatting. Finney meende dat een opwekking door middel van bepaalde methoden geïnitieerd kan worden. Met zijn gebruik van theatertechnieken, zijn aandacht voor emotie in relatie tot muziek en prediking, en de introductie van de ‘altar call’, heeft hij de weg bereid voor latere opwekkingspredikers zoals Dwight L. Moody, Billy Graham en Reinhard Bonnke.

Een ontbreken van spektakel

Het interessante van de Asbury revival is dat deze niet het script van Finney volgt. Geen bekende opwekkingspredikers of andere charismatische leiders op het podium, geen geregisseerde oproepen tot bekering, en geen bijzondere verschijnselen. Het ontbreken van spektakel en de nadruk op levensheiliging past in de Wesleyaanse achtergrond van de Asbury universiteit. De Asbury revival onderscheidt zich daarmee van opwekkingspredikers die sinds de opkomst van Trump van zich laten horen.

Een goed voorbeeld is Sean Feught, afkomstig uit de Bethel Church uit Redding (Californië). Sinds een aantal jaren reist hij door Amerika waar hij publieke worship- en gebedsbijeenkomsten organiseert voor het herstel van de Verenigde Staten als een christelijke natie. Juist het ontbreken van deze vorm van christelijk nationalisme in de Asbury revival is bijzonder te noemen. Hoewel verschillende van de ‘revivalists’ naar Asbury afreisden, werden zij bewust buitengesloten door de leiding van de universiteit.

De invloed van media

De vraag naar de echtheid of authenticiteit van deze opwekking is ook aan mij gesteld door verschillende media, maar als antropoloog kan ik die vraag niet beantwoorden. Wat ik belangrijk vind is om de ervaringen van gelovigen serieus te nemen, en te reflecteren op de context waarin deze opwekking zich afspeelt. Zo laat onderzoek naar de geschiedenis van opwekkingen zien dat media, sociale netwerken en infrastructuur een grote rol spelen.

Jonathan Edwards, één van de leidende figuren van de Great Awakening, werd internationaal bekend dankzij de opkomst van de drukpers. Media spelen een dubbele rol tijdens een opwekking: enerzijds gebruiken betrokkenen, media om bekendheid te geven aan een opwekking; anderzijds bevestigt alle aandacht van de media dat er inderdaad sprake is van een religieuze opleving.

Ook in de Asbury revival zien we hoe media en in bijzonder het internet van betekenis zijn. Door de livestream konden gelovigen 24/7 de revival in Asbury volgen. En niet eerder zijn de berichten over een nieuwe opwekking zo snel op wereldwijde schaal verspreid dankzij de mogelijkheden van sociale media. Dat roept de vraag op naar de invloed van media op het verloop van deze opwekking. Binnen no time was #asburyrevival trending topic op Twitter en stonden nationale en internationale ‘pelgrims’ voor de deur van de kapel in Asbury.

Intussen in Asbury

Inmiddels heeft de universiteit besloten om de bijeenkomsten te beëindigen gezien de groeiende toestroom van bezoekers, aangewakkerd door de omvangrijke media-aandacht (tot zelfs een bericht in de nieuwsapp van de NOS). Dit laat zien dat zelfs wanneer een opwekking als een bijzonder ingrijpen van God wordt verstaan, enige vorm van menselijk handelen daar toch invloed op heeft. De vraag is nu of, en zo ja hoe, deze opwekking buiten de muren van Asbury Univerisity door blijft gaan. De tijd zal het leren!