Duitse kerkendag voedt mij, inspireert mij
In 1932 riep Reinhold Tadden von Trieglaff een vergadering van protestantse gemeenten in Pommeren bijeen. Het ging om de plaats van de christenen en het evangelie in een veranderde samenleving. Er kwamen 20.000 mensen. Tadden von Trieglaff was nadien lid van de christelijke verzetsbeweging, de Bekennende Kirche. Ilona Fritz beschrijft in grote lijnen hoe het verder ging en gaat…
Na de oorlog stichtte hij in 1949 de vereniging ‘Deutscher Evangelischer Kirchentag’ en werd er eerste president van. Van begin af aan was deze Kirchentag als beweging van onderop bedoeld. De thema’s zouden gaan over actuele (ook politieke) zaken en het evangelie in het dagelijkse leven. De bijeenkomsten zouden invloed op de samenleving hebben. Uit hun ervaring van oorlog en oorlogsgevangenschap zouden leken nooit meer verleid worden tot nationalisme en oorlog. De kerkendagen zouden leken scholen en spiritueel voeden zodat ze weerbaar zouden zijn tegen politieke dwaalwegen.
Organisatie
De Kerkendag wordt sindsdien eens per twee jaar georganiseerd. Hij heeft altijd een eigen motto, een vers uit de Bijbel. In 1954 vond de tot heden grootste Kerkendag plaats: 650 000 bezoekers werden geteld! In de latere jaren vijftig voltrok zich een steeds scherpere scheiding tussen Oosten West-Duitsland met de Berlijnse Muur in 1961 als voorlopig dodelijk eindpunt.
De deling van Duitsland bracht de Kerkendag in een identiteitscrisis. Hij kon geen gezamenlijk Duitse bijeenkomst meer zijn. Het aantal bezoekers daalde tot onder de tien duizend.
Per 1973 werd gekozen voor een nieuw organisatorisch principe voor de Duitse Kerkendag: de participatie van de bezoekers. Daarna kwamen er elk jaar meer dan 100 000 bezoekers van alle leeftijden.
De plaats waar de Kerkendag plaats vindt, wisselt. De Kerkendag schuift door heel Duitsland, van noord naar zuid, van west naar oost.
Het programma kent een vaste opbouw. De dagen beginnen met een grote feestelijke openingsdienst. Tegenwoordig worden er drie tegelijkertijd gevierd: een meer klassieke viering, een tweede met meer nieuwe vormen, een derde in ‘eenvoudige’ taal (leichte Sprache).
De daaropvolgende dagen beginnen altijd met Bijbelstudie. Daarna volgen bijeenkomsten over thema’s, middaggebed, daarop weer thema’s en ’s avonds vaak concerten en tot slot avonddiensten. De variatie aan vieringen, muziekrichtingen, thema’s (politiek en theologisch) is zeer breed. Bekende persoonlijkheden nemen deel, zoals in 2017 Angela Merkel en Barack Obama. Politici, zangers, talkshowleiders wagen zich aan Bijbelse teksten. Er is de mogelijkheid om met bekende politici en theologen te discussiëren. Op de ‘Markt der mogelijkheden’ stellen christelijke gemeenten, bewegingen en organisaties hun werk tentoon en zoeken het gesprek met de bezoekers. Je kunt daar veel ideeën opdoen.
Er vindt op donderdag of vrijdag een avond van ontmoeting plaats tussen gemeenten, naties en enkelingen. Een hoogtepunt is de viering in de nacht van lichten. Als het donker wordt, tegen 22 uur, begint een ingetogen viering. Er worden kaarsen aangestoken. Zelfs mijn catechisanten van 13 en 14 jaar waren zeer onder de indruk van de zee van kaarsen waarvan ze biddend en zingend deel van uit maakten. Dit jaar werd de nacht van lichten in Wittenberg door de gemeenschap van Taizé georganiseerd.
Op zondag vieren alle deelnemers een dienst met avondmaal. Daarna wordt tegenwoordig nog een soort ‘programma daarna’ aangeboden zodat niet meer dan 100 000 mensen tegelijk vertrekken.
Alle deelnemers ontvangen een programmaboek en een liedboek.
Spirituele waarde van de Kerkendag
Opmerkelijk is dat alle leeftijden vertegenwoordigd zijn onder de deelnemers. In toenemende mate zijn er grote groepen jongeren en gezinnen, zodat er voor hen een eigen terrein en programma wordt aangeboden. Voor alle leeftijden blijft het indrukwekkend met zo velen de eredienst te vieren.
Voor mij is de Kerkendag in alle facetten een groot geloofsfeest waar stem en tegenstem een plaats hebben, waar de Geest van God waait.
Mijn catechisanten (13 en 14 jaar oud) vonden de ontmoeting met vele leeftijdgenoten belangrijk. Ze hebben open over hun geloofsvragen gesproken. De Bijbelstudie van de groep “Wijse Guys” raakte hen. De leden van een popband legden in hun woorden een Bijbeltekst uit. Deze woorden kwamen uit hun taal en hun leefwereld. Ze hadden niet verwacht dat Bijbelse teksten zo boeiend konden zijn. Bekende jonge mensen vonden deze teksten belangrijk voor hun levensweg. Ze zochten naar voorbeelden voor zichzelf. Na dit bezoek aan de Kerkendag hebben we in onze thuisgemeente een Kerkendagdienst gehouden waarin de jongeren probeerden hun ervaringen en dat wat hen raakte over te brengen. Het was moeilijk om de diepere gevoelens onder woorden te brengen. Bij voorbeeld: Hoe breng je over wat een nacht van de lichten met je doet als het dag is? Het is hen gelukt. Hun ouders en de gemeenteleden waren geraakt door de dienst.
Reformatiejaar
Ik zelf vind de Kerkendag vanwege zijn breedte in aanbod en mogelijkheid tot participatie zeer inspirerend. Het doet me goed om met zo vele broeders en zusters in Christus te praten, te zwijgen en te vieren. De steden waar de Kerkendag gehouden wordt, veranderen in deze dagen tot oasen van vrede, zoals in dit Reformatiejaar 2017 de Duitse steden Berlijn en Wittenberg.
