Een kater na de Tweede Kamerverkiezingen

Maandag: tijd voor een Theologencolumn. Deze week opent Alexander Noordijk de week met een reflectie op de verkiezingen voor de Tweede Kamer van een maand geleden.

„Angst ontstaat als er steeds minder hoop is en we geen uitweg meer vinden.”

Alexander Noordijk

Na de verkiezingsuitslag van een paar weken geleden, werd ik de volgende dag met een schok wakker en dacht: dit kan toch niet waar zijn! Ik weet niet hoe het jou is vergaan. Op straat en in de winkels waar ik kwam was het, het gesprek van de dag. De vraag: ‘Dominee, wat vindt u daarvan? PVV de grootste geworden – ook in Nederland. Hoe is dat nu mogelijk?’

Even los van de emoties is het denk ik gemakkelijk om een oordeel klaar te hebben over de verkiezingsuitslag. Ik probeer de onderliggende motivaties en ook de hartenkreten achter de stemkeuze van de mensen die op de PVV hebben gestemd, te zien. Hoe kon dit gebeuren?

Schijnaar de wanhoop nabij

Iemand zei tegen me: ‘Er treedt een polarisatie op die mensen van elkaar vervreemdt en mensen uitsluit;’ ‘dat mag toch nooit gebeuren!’ Mijn sportmaatje uit Syrië die al jaren in Nederland woont vertelde me dat hij het stemgedrag op de PVV heel goed kan begrijpen, omdat we de Islam niet moeten onderschatten: zij zien staat en godsdienst als een geheel, en dat zou kunnen resulteren in een kalifaat. Dat zou betekenen: einde vrijheid. Ik ontving ook een aantal WhatsApp-berichtjes van mensen die zich zorgen maken over de uitslag.

Als Godsmens kwam Jezus op aarde om verdeeldheid te helen, om vrede tussen God en mensen onderling te brengen.

De angst lijkt toe te slaan en veel Nederlanders lijken zich bedreigd te voelen in hun primaire levensbehoeften. Zelf heb ik ook bedreigingen meegemaakt in Amsterdam-IJburg waar ik werkte als voorganger. De reden van deze bedreigingen waren dat ik homoseksueel ben en getrouwd met een man. Desalniettemin wil ik niet – nee, weiger ik! – mensen uit te sluiten; dat druist tegen in mij alles in. Ik maak mij enorme zorgen om de oplopende tegenstellingen in onze huidige samenleving, en dat komt niet enkel en alleen door een politieke partij als die van Wilders, maar ook door een partij als Denk. Denk stelt namelijk op te staan tegen discriminatie en racisme, om vervolgens de gehele LHBTI+-groep uit te sluiten!

Nederland als huis

Filosoof Ad Verbrugge zegt in magazine Volzin heel treffend: ‘De overheid verschaft in de huidige tijd niet dat verbindende verhaal en draagt zelfs direct als ook indirect bij aan de polarisatie tussen groepen mensen.’[1]

Ineens komen de woorden van mijn vader naar boven, die mij als jongen leerde: ‘Angst is een slechte raadgever en helpt je niet verder maar zorgt ervoor dat je niets of niemand meer vertrouwt.’ Angst ontstaat als er steeds minder hoop is en we geen uitweg meer vinden. Dus deze angst kan er ook voor zorgen dat we mensen uitsluiten en de ander niet meer echt ontmoeten en zien. Is het mogelijk om elkaars hart weer te horen in een verdeeld (t)huis als Nederland.

We zitten momenteel in de adventstijd dus we zijn als christenen onderweg naar kerst; de geboorte van het kindje Jezus. Als Godsmens kwam hij op aarde om verdeeldheid te helen, om vrede tussen God en mensen onderling te brengen. Jezus ging de geest van discriminatie en racisme tegen, hij ging met allerlei mensen om en ging bij mensen aan tafel die uitgesloten en uitgespuugd werden door de samenleving, en de synagoge(/kerk) van toen.

Laten we elkaar niet loslaten maar vastpakken en vasthouden.

Hoe kunnen we elkaar vasthouden, beter gezegd hoe kan een ‘huis als Nederland’ blijven bestaan en weer worden als thuis. Een thuis dat bestaat uit een bont gezelschap en dat alle verschillen in zich heeft.

Rust voor iedereen

Ik denk dan aan een eenheid in verscheidenheid die geworteld is in de Geest van Jezus Christus, een eenheid die diversiteit niet uitwist, maar juist viert! Het Hebreeuwse ‘shalom’ kan hier enorm behulpzaam bij zijn. ‘Shalom’ staat voor heelheid, volheid, harmonie, voorspoed en geluk; rust voor iedereen.

God laat ons zien dat vrede onze bestemming is en dat het niet een individuele aangelegenheid is; dat het niet alleen een aangelegenheid van de politiek, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid is.

Laten we nu dus niet boos worden op elkaar. Het is goed dat we de nood achter onze stemkeuzes zien en elkaar juist nu te hulp schieten. Ik denk dat het belangrijk is om te kiezen voor vrede, welke uit de liefde en niet uit angst voortkomt. Laten we elkaar niet loslaten maar vastpakken en vasthouden. Elkaar echt zien en de ‘shalom’ werkelijkheid te laten worden in huis dat een thuis is voor iedereen – niemand uitgezonderd –, en waar de Liefde heerst.

Laten we elkaar daar de komende jaren maar heel vaak aan herinneren: laat elkaar niet los! Ik wens jou een gezegende, mooie kerst en goed nieuw jaar.

Noot

[1] Redactie Volzin, “Thema 13e VOLZIN-lezing: Van polarisatie naar ontmoeting,” Volzin (12 januari 2023): https://volzin.nl/filosoof-ad-verbrugge-verzorgt-13e-volzin-lezing/.