Een pastorale gemeente

Pastoraat is niet alleen een opdracht voor speciaal aangestelde medewerkers. Als gelovigen worden we allemaal opgeroepen om er voor onze naasten te zijn. Hoe kunnen we in de gemeente dit omzien naar elkaar stimuleren en ondersteunen?

Vertrouwde vormen van pastoraat komen steeds meer onder druk te staan. Er is een tekort aan ‘arbeiders’, professioneel en vrijwillig. Aan de andere kant is er nog steeds een dringende behoefte aan verbondenheid en aan persoonlijk contact, zeker in situaties van ziekte of verdriet. Gelukkig liggen er in de geloofsgemeenschap veel mogelijkheden om in dit opzicht iets voor elkaar en anderen te betekenen. Deze aflevering van ‘Aan de Slag’ bevat enkele concrete ideeën voor activiteiten die het omzien naar elkaar kunnen bevorderen. Tussendoor vindt u een paar gebeden/gebedsregels, om bijvoorbeeld te gebruiken bij de opening van een vergadering. Deze ‘Aan de Slag’ sluit aan bij het oktobernummer 2023 van Ouderlingenblad over ‘Omzien naar elkaar’.

Ontmoetingsactiviteiten

Activiteiten waarbij mensen elkaar kunnen ontmoeten, dragen in sterke mate bij aan het omzien naar elkaar. De deelnemers leren elkaar (beter) kennen en raken in gesprek over allerlei onderwerpen. Als de activiteiten op regelmatige basis plaatsvinden, groeit de onderlinge band. De mensen raken steeds meer met elkaar verbonden. Als er in de groep iemand ziek is of met verlies te maken heeft, leven andere groepsleden mee. Voorbeelden van ontmoetingsactiviteiten zijn: koffieochtenden, bijbel- en gesprekskringen, doe-groepen (zoals wandelgroep, eetgroep, muziekgroep, zanggroep, handwerkgroep…), koffiedrinken na de kerkdienst.

Het organiseren van een (nieuwe) ontmoetingsactiviteit hoeft niet moeilijk te zijn. Het kan klein beginnen met het in contact brengen van twee of drie mensen die dezelfde interesse hebben. Zij kunnen dan weer anderen uitnodigen om mee te doen. Daarnaast is er in de verschillende werk- of taakgroepen van de kerk (zoals kerkenraad, commissie van beheer, diaconie…) natuurlijk ook een goede gelegenheid om elkaar beter te leren kennen. Dat gebeurt als vanzelf door met elkaar samen te werken. Tegelijkertijd is het belangrijk om bewust tijd te maken voor persoonlijk contact. Bijvoorbeeld door een persoonlijk rondje ‘wel en wee’ aan het begin van de vergadering, een moment van gezamenlijke bezinning en geloofsgesprek, het organiseren van een andersoortige, ontspannen activiteit met het team 1 keer per jaar.

Pastorale thema-avonden

Als je bewogen bent met anderen en goed luistert, kun je ontdekken dat verschillende mensen met zorgen en vragen rond eenzelfde thema te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan ‘dementie’, ‘mantelzorg’, ‘rouw’, ‘depressie’… Ook kunnen we zelf deze moeilijkheden op onze levensweg tegenkomen. Een pastorale ontmoetingsbijeenkomst over een bepaald thema kan heel ondersteunend zijn. Zowel voor betrokkenen, als ook voor anderen om hen heen.

Bij activiteiten op regelmatige basis groeit de onderlinge band

Een pastorale thema-bijeenkomst kan uit een aantal onderdelen bestaan: – duidelijke informatie over een bepaalde ziekte of een bepaald probleem door een of meer deskundigen. Bijv. een arts, geestelijk verzorger in een zorginstelling, psychiater, maatschappelijk werker, predikant… Het is goed om hierbij samen te werken met welzijnsen gezondheidsinstellingen ter plaatse. – enkele persoonlijke verhalen/voorbeelden rond het thema – gesprek in kleine groepen waarbij mensen hun eigen ervaringen met elkaar kunnen delen – aandacht voor geloofsvragen rond het thema. Tijdens zulke ontmoetingen vinden mensen vaak herkenning en steun bij elkaar. Er kunnen goede contacten uit voortkomen. Eventueel kan er een groep uit opgestart worden die wat langer met elkaar optrekt. Ook actuele levensen geloofsthema’s in de samenleving, kunnen een aanleiding vormen om een pastorale thema-bijeenkomst te organiseren. Denk bijvoorbeeld aan een thema-avond over ‘vragen rond het levenseinde’, over ‘zingeving’ of over ‘omgaan met stress’. Belangrijk bij alle pastorale bijeenkomsten is een veilige sfeer en een goede gespreksleiding.

Levens- en geloofsvragen kunnen aanleiding zijn voor pastorale themabijeenkomsten

Persoonlijk contact

Niet iedereen kan of wil meedoen aan groepsbijeenkomsten. Sommigen worden tijdelijk of blijvend door hun gezondheid beperkt. Anderen voelen zich in een groep niet op hun gemak. Verder lenen sommige persoonlijke onderwerpen zich beter voor een gesprek onder vier ogen. Daarom blijft persoonlijke aandacht belangrijk. Als het nodig of gewenst is, kan men natuurlijk altijd een beroep doen op de predikant. Maar ook als ‘gewone’ gemeenteleden kunnen we veel betekenen door oog en oor te hebben voor anderen om ons heen. Een eenvoudige vraag als ‘hoe gaat het met je?’ kan al goeddoen en een persoonlijk gesprek op gang brengen. Neem de tijd om rustig te luisteren, of maak een afspraak om met elkaar een kopje koffie/thee te drinken.

Probeer in de gaten te houden wie zich in je buurt/wijk eenzaam voelt. Wie heeft een luisterend oor of een helpende hand nodig? Het is fijn om per buurt/wijk of per doelgroep een soort contactpersoon te hebben die het ‘omzien naar elkaar’ in de betreffende buurt/groep coördineert. Deze kan proberen een netwerkje op te zetten van gemeenteleden die een of enkele mensen in de buurt met enige regelmaat willen bezoeken en/of helpen. Daarnaast kan het goed zijn om in de gemeente een klein pastoraal team te hebben dat nauw samenwerkt met de predikant. Zo’n team kan bestaan uit een paar gemeenteleden met speciale aanleg en interesse voor pastoraat. Zij kunnen, als dat nodig of gewenst is, een deel van het pastorale bezoekwerk van de predikant overnemen. Ook kunnen zij speciaal toegerust worden voor deze taak.

Bezieling en toerusting

Om er voor anderen te kunnen zijn is het belangrijk dat we ook genoeg tijd maken voor onszelf en voor God. Momenten van ontspanning en van bezinning/gebed zorgen ervoor dat we steeds weer nieuwe kracht en inspiratie opdoen. Dat komt ook het contact met onze naaste ten goede. Op verschillende manieren kunnen we bezieling vinden voor ons leven met God en de naaste, onder andere: door persoonlijke bijbel-lezing en/of gebed, in de zondagse eredienst, op gesprekskringen, door momenten van bezinning op een vergadering… Kringen en werk/taakgroepen bieden bovendien een goede gelegenheid en ‘oefenplaats’ om met elkaar over het geloof te praten.

De eenvoudige vraag ‘hoe gaat het met je?’ kan persoonlijk gesprek op gang brengen

In het omzien naar onze naasten kunnen we soms met vragen of moeilijkheden te maken krijgen waar we niet goed raad mee weten. Bijvoorbeeld: hoe ga je er mee om als iemand een depressie heeft? Wat is dat precies? Wat kun je in het contact betekenen, en wat kun je beter niet zeggen/doen? Pastorale thema-avonden kunnen ook in dit opzicht interessant en toerustend zijn. Verder kan het goed zijn om af en toe een speciale toerustingsavond rond ‘gespreksvaardigheden’ te houden. Bijvoorbeeld een toerustingsavond over het thema ‘Luisteren’, met eenvoudige praktische oefeningen. Een pastoraal team kan nog wat specifieker toegerust worden.

Bronnen gebeden: – Marinus van den Berg: Bidden bij het ouder worden – W. R. van der Zee: In het huis van de Levende – Thijs Weerstra: Als het hart waakt – Huub Oosterhuis: Kom bevrijden