Geloofsgemeenschappen van/voor de toekomst

Een terugblik

In het nummer van ‘Geloofsgemeenschappen van/ voor de toekomst’ stonden zes praktijkverhalen uit lokale gemeentes centraal. Praktijkverhalen die verbonden zijn met een visie op gemeentezijn en een bijbehorende methode. Een korte terugblik:

• Waarderende gemeenteopbouw

Deze methode zet in bij wat goed is en goed was. Ze staart zich niet blind op tekorten en gemiste kansen, maar kijkt naar het positieve in de gemeente en wat we daarvan kunnen leren. Een methode die inzet bij de kracht.

• Dorpskerken van de toekomst

Hoe kun je als kerkelijke gemeente in het dorp een waardevolle plek innemen voor zoveel mogelijk inwoners? Deze methode denkt na over alternatieve vormen van gemeente-zijn, die de relatie tussen dorp en kerk versterken.

• Driedimensionaal leven

Deze methode werkt met de drieslag ‘boven – binnen – buiten’: de dienst aan God (boven), aan elkaar (binnen) en aan de samenleving (buiten).

• Focustraject

Dit traject stimuleert de geloofscommunicatie in en met de omgeving. Hoe kun je missionair gemeentezijn, naar binnen (aandacht voor het geloofsleven van leden) en naar buiten?

• Leven uit de Bron

Hier wordt ingezet bij de toerusting van de gemeente, in de eerste plaats de kerkenraad. Wat is hun bron van waaruit ze geloven en leven?

• Back to basics

De eerste gemeente in Antiochië vormt de basis voor de opbouw van de eigen gemeente. Innovatie en ondernemerschap zijn daarin belangrijk om aan te blijven sluiten bij de mensen.

De kern

Deze zes praktijkverhalen en bijbehorende methodes hebben veel gemeen. Alle zes beginnen ze met het nadenken over wat gemeente-van-Christus-zijn betekent in de eigen context. Ook staan ze alle zes stil bij de mogelijkheden die er in de lokale gemeente zijn. De context van de gemeente speelt een grote rol, immers, een stadsgemeente heeft heel andere kansen en moeilijkheden dan een dorpsgemeente.

Het derde punt is dat de methodes alle zes laten zien dat een naar binnen gerichte, in zichzelf gekeerde kerk geen toekomst heeft. Tot slot zit in alle zes de methodes hoop: er is toekomst voor de kerk! Die hoop nodigt uit om ook in de eigen gemeente aan de slag te gaan met de vraag hoe de gemeente de toekomst ziet, hoe ze volop en voluit gemeente van Christus kan zijn. Samengevat zien we dat de gemeente drie wezenlijke relaties kent: met God, met elkaar binnen de geloofsgemeenschap en met de omringende samenleving. Die drie zijn onderling verbonden, versterken elkaar en hebben elkaar nodig.

In de kerkenraad

Wilt u met de kerkenraad aan de slag met dit thema, doe dit dan het liefste op een kerkenraadsdag, of trek er in een maand drie avonden voor uit. Dat vraagt om een investering in tijd, die dit thema ook verdient. In de opzet ziet u twee delen: dat kunnen twee avonden zijn, maar natuurlijk ook een ochtend en een middag. Vraag iedereen van te voren het themanummer ‘Geloofsgemeenschappen van/voor de toekomst’ te lezen. Begin en eindig elke bijeenkomst met een kort liturgisch moment (een gebed, een bijbellezing en/ of een lied)

Deel 1: Herbronnen

Opening

• Zing samen een lied – zie hiervoor de rubriek ‘kerk’, de nummers 965-976 in het Liedboek – zingen en bidden in huis en kerk

• Bijbellezing, bijvoorbeeld: 1 Petrus 2: 1-5a

Ontdoe u dus van alles wat slecht is, van alle bedrog en huichelarij, alle afgunst en kwaadsprekerij, en verlang als pasgeboren zuigelingen naar de zuivere melk van het woord, opdat u daardoor groeit en uw redding bereikt. U hebt toch ondervonden hoe goed de Heer is? Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn kostbaarheid, en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijke tempel.

• Kort in gesprek in drietallen:

– Wat zegt Petrus over gemeente-zijn?

– Hoe kun jij een ‘levende steen’ zijn?

• Gebed

Tot de kern: wat is de visie van de gemeente?

Sta uitgebreid stil bij hoe je gemeente van Christus wilt zijn. Denk daarbij ook aan de drieslag: de relatie tot God, tot de gemeenteleden en tot de directe omgeving van de kerk.

Denk daarbij aan vragen en werkvormen als:

• Wat zegt de Bijbel over ‘gemeente-zijn?’. Sta hierbij stil aan de hand van bijbelteksten, dat kan heel goed in groepjes.

• Als we aan onze gemeente denken, welke vijf woorden komen dan bij ons op? Noteer dat eens op een flap-over.

• Hoe zouden anderen onze gemeente typeren? Het is leuk om dit ook daadwerkelijk te vragen aan anderen, aan leden én niet-leden (imago-onderzoekje).

• Wie willen we als gemeente zijn? Maak eens een visitekaartje: hoe kun je kort en krachtig verwoorden wie je als gemeente wilt zijn? Probeer dat samen te vatten In beeld én woord.

Deel 2: verkennen en dromen

Verkennen van de methodes

Presenteer kort de zes methodes die in Ouderlingenblad ‘Geloofsgemeenschappen van/voor de toekomst’ geïntroduceerd worden.

Dromen over de methodes in de eigen context

Verdeel de groep in zes groepjes en laat hen op zes grote vellen de kansen en mogelijkheden van elke methode (één per ronde) voor de eigen gemeente opschrijven. Denk nog niet in problemen, maar blijf bij ‘dromen’. Rouleer de vellen na een kwartier, zodat iedereen kan dromen over zes methodes.

Terugkoppelen

Terugkoppeling in de groep: waar liggen kansen en mogelijkheden? Wat raakt en inspireert?

Deel 3: selecteren en herbronnen

Keuze van een methode

Welke methode maakt nieuwsgierig, motiveert om te bouwen aan de eigen gemeente en biedt ook genoeg kansen en mogelijkheden in de eigen context? Ga hierover uitgebreid in gesprek. Vandaag is er ook ruimte om de vragen die opkomen te bespreken en de problemen die men ziet opdoemen te ventileren.

Meestal blijven er na een dergelijk gesprek twee of drie methodes over die aanspreken en mogelijkheden bieden voor de eigen gemeente. Werk die methodes in groepjes verder uit. Denk hierbij aan de volgende vragen:

• Wat betekent het voor de gemeente om met deze methode aan de slag te gaan?

• Wat betekent het voor de visie op gemeente-zijn als we voor deze methode kiezen?

• Welke invloed heeft de methode op de relatie tot God, tot de gemeenteleden en tot de directe omgeving van de kerk?

• Waar liggen mogelijkheden en knelpunten? Denk hierbij aan vrijwilligers, financiën, tijd, bezieling etc.

Probeer bij het beantwoorden van de vragen zo concreet mogelijk te zijn. Voor de uitwerking is het zinvol om de genoemde boeken te lezen (zie literatuurlijst). De artikelen zijn immers maar zeer summier. Neem voor dit deel als kerkenraad ruim de tijd, zowel voor het je verdiepen in de methodes als voor de bespreking.

Met de gemeente

Neem de tijd en de ruimte om de gemeente te laten nadenken en meepraten over de toekomst van de gemeente. Dat kan heel goed op een gemeenteavond, waarin de kerkenraad de zes methodes presenteert en in een schema duidelijk maakt welke kansen zij zien voor elke methode, maar ook welke tekorten. Zo kan de kerkenraad laten zien welke drie (of twee of vier) methodes zijn voorkeur hebben. Nodig de gemeenteleden na deze introductie uit om in groepjes in gesprek te gaan over deze methodes. Geef elk groepje een groot vel papier en zorg voor een gespreksleider. Laat hen op het papier noteren wat zij als kansen en mogelijkheden zien voor dit model. Laat hen in eerste instantie alleen dromen.

Geef hen later ook de mogelijkheid om te vertellen wat ze zien als lastig of onmogelijk.

Koppel dit terug bij de afronding van de avond en vertel de gemeente wat de volgende stap is van de kerkenraad. Is er al een duidelijke voorkeur? Gaat de kerkenraad hier verder over in gesprek met de gemeente?

Begin en sluit ook deze bijeenkomst af met een liturgisch moment.

Deel 4: Kiezen en aan de slag!

De kerkenraad kiest, ná het overleg met de gemeente, een methode om met hernieuwd enthousiasme te gaan bouwen aan de gemeente. Dat lukt niet vanzelf. Het vraagt om een goed uitgewerkt plan, om mensen die zich eraan verbinden, om een tijdpad en een goede visie. Hierbij geldt: een goede voorbereiding is het halve werk! Denk goed na over wat je als gemeente wilt, wat je kunt en wie je hierbij kan helpen. Verdeel taken, spreek met elkaar, bid samen en houd elkaar scherp.