Meer dan een onschuldige vraag

Op vakantie ben je een ander mens. Even weg van de alledaagse beslommeringen sta je in de ruststand. Er is tijd voor re-creatie, herschepping. Er is tijd om na te denken over je identiteit en je bestemming. ‘Mens, waar ben je?’

Het thema van dit zomernummer verleidt ons te denken aan de zogenaamde ‘zondeval’. In het 3^e hoofdstuk van Genesis vinden we het tweede scheppingsverhaal over de tuin van Eden, en over de eerste mens en zijn vrouw. God heeft hen verboden te eten van de boom van de kennis van goed en kwaad. Maar na toch gegeten te hebben van de vruchten, schamen de mens en zijn vrouw zich voor hun naaktheid. Ze verbergen zich voor God, die in de koelte van de avondwind door de tuin wandelt. God roept de mens: ‘Waar ben je?’ (Genesis 3:8 en verder).

Zoeken

‘Mens, waar ben je?’ De vraag van God lijkt een onschuldige vraag. Hij is eenvoudigweg op zoek naar de mens. Maar als de mens spreekt over zijn naaktheid, beseft de Ene dat er gegeten is van de verboden vrucht. De menselijke identiteit is onthuld. Maar ja, kan een vraag van een Alwetende ooit onschuldig zijn?

Wij herkennen de simpele zoekvraag: ‘Schat, waar ben je?’ Een onschuldige vraag. We zoeken gezelschap. We willen de ander wat vragen. Iemand kan ook van de radar verdwenen zijn. Niet voor niets speurden tv-programma’s als Spoorloos en DNA Onbekend jarenlang naar mensen die gemist werden en onbekende familieverbanden. Het programma Opsporing Verzocht zoekt mensen weer om een heel andere reden.

Hulp

In het verhaal van de barmhartige Samaritaan (Lucas 10:25-37) zijn er twee godsdienstige mannen die met een grote boog om het slachtoffer heen lopen. Ze komen niet te hulp. De man ligt zwijgend halfdood langs de weg. De situatie schreeuwt ‘Mens, waar ben je?’ Maar de mensen lopen door.

Velen ontbreekt het aan een mens die omziet. Of aan de mensheid die omziet. Armoede, verslaving, discriminatie, geweld… We lopen vaak genoeg door. Journaliste en schrijfster Naeeda Aurangzeb schreef  voor Trouw (11 januari 2025) een sprekende column met de titel ‘Het is niet ingewikkeld, ik moet de machteloze beschermen’. Ze greep in bij een ruzie met geweld omdat ze het niet kon laten voorbijgaan. Ze trekt dit door naar het wereldtoneel en het geweld van een bezettingsmacht. Kijken we toe of bieden we hulp?

Tot alles in staat

‘Mens, waar ben je?’ kan dus ook een beschuldiging zijn, of een uiting van teleurstelling. De falende mens. De mens die de ander altijd ontbreekt. De mens die de wereld rondvliegt, terwijl de aarde uiteenvalt als een oude lap. De mens die overal recht op heeft, en niet wil weten of en welke consequenties dat heeft voor anderen. Verantwoordelijkheid nemen kost teveel van onze vrijheid. Ach, die zondeval… in zonde geboren, tot niets goeds in staat.

Maar was het niet de boom van kennis van goed én kwaad? De mens weet dus ook van goed. Daarom kan ‘Mens, waar ben je?’ ook een positieve vraag zijn. Je hulp is nodig.

Zelfs God gaat een verbond aan met mensen. Van de mens kunnen we dus ook wat verwachten. De mens kan heel erg destructief zijn, maar heeft ook ongelofelijk veel creatieve kracht.

Vakantie

Het is wellicht wat zwaar om een vakantienummer te beginnen met het verhaal van de zondeval. Maar misschien kun je even een eindje met God oplopen in de koelte van de avondwind. In al je naaktheid. Zonder telefoon en internet, zonder verbinding met werk en wereld, zonder de verleidingen van het alledaagse. En stel je in die avondwind open voor de existentiële vragen: waar ben je, wie ben je, waar hoor je te zijn, waar ben je thuis…? Dan wordt vakantie werkelijk re-creatie, herschepping. ‘Hoe heb je het gehad?’ ‘Ik voel me een nieuw mens.’