Niet door geweld
De kerk in Dolno Lukovo in Zuid-Bulgarije werd in 1806 binnen een week gebouwd. ’s Nachts, in het geheim, aan de rand van het dorp. Het is een laag, onopvallend gebouw, dat nog het meest weg heeft van een stenen schuur. Degene die de kerk vanbinnen beschilderd heeft, heeft met veel leedvermaak een knielende Turk afgebeeld met afgehakte handen, de armen opgeheven tot Christus. Bulgarije werd in die tijd overheerst door de islamitische Ottomanen. Kerkbouw was slechts in zeer uitzonderlijke gevallen toegestaan.
Reizend door Bulgarije valt me op dat de meeste kerken niet eeuwenoud zijn, hoewel het land al heel vroeg voor een groot deel christelijk was. Vijfhonderd jaar Ottomaanse overheersing heeft duidelijke sporen nagelaten.
Eind negentiende eeuw kwamen de Bulgaren in opstand. Er zijn gruwelijke dingen gebeurd. In Batak, eveneens in Zuid-Bulgarije, werd het hele dorp van enkele duizenden mensen uitgemoord. De kerk waarin tweehonderd mensen hun toevlucht gezocht hadden, werd in brand gestoken en iedereen kwam om. Tot op de dag van vandaag is het een herdenkingsplek.
Nadat Bulgarije bevrijd was en een onafhankelijk land werd, verlieten veel Turken de regio. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw was er opnieuw een grote uittocht, toen de communistische regering Turken wilde dwingen Bulgaarse namen aan te nemen. Nu is ongeveer tien procent van de bevolking Turks. Sommige dorpen zijn bijna volledig Turks, maar er zijn ook veel ‘gemengde’ plaatsen. Minaretten en kerktorens wisselen elkaar af.
Toch is er tweehonderd jaar na de bouw van de kerk in Dolno Lukovo iets bijzonders aan de hand: er zijn inderdaad Turken die hun handen opheffen naar Christus. Niet gedwongen, maar uit vreugde dat ze Hem hebben leren kennen. Soms is zending iets van de lange adem en vergt het zoveel tijd dat wij het resultaat niet meer meemaken. Het vergt ook opoffering en liefde voor de vijand. Dit zie ik bij protestanten in Bulgarije: een roeping om juist Turken te bereiken. Niet geweld, maar liefde overwint.
– Foka van de Beek is als theoloog en toerustingswerker door de GZB uitgezonden naar Burgas in Bulgarije, stad en provincie aan de Zwarte Zee.