Oost, West … wat is best?
Een van de meest populaire politici onder mijn Hongaarse vrienden in Roemenië is de in Nederland verguisde premier van Hongarije, Viktor Orbán. Wordt hij in Nederland afgeschilderd als een populist die het niet zo nauw neemt met Europese wetten en afspraken, voor veel Transsylvaanse Hongaren is hij degene die in Hongarije orde op zaken gesteld heeft en zijn rug recht houdt als het gaat om de traditionele Europese normen en waarden. Bij de aanhangers van populisten denkt men vaak aan de arme, weinig geschoolde ‘massa’. Mijn vrienden behoren tot de hoger opgeleide, kerkelijk meelevende middenklasse. Mensen die internationale contacten hebben en zich niet zomaar laten meeslepen.
Al jaren levend in Oost-Europa kan ik me niet zo druk maken over Orbán of zijn Poolse tegenhangers, ook al heb ik uiteraard mijn bedenkingen. Als het over schenden van wetten gaat en een gebrek aan justitiële gerechtigheid doet Roemenië niet onder voor Hongarije en Polen. En Bulgarije scoort wat persvrijheid betreft volgens een internationaal onderzoek veel slechter dan Hongarije. De leiders van deze landen zijn zo wijs om hun mond te houden en op papier alles netjes volgens EU-normen te regelen.
Wat me wél aan het denken zet, is de felheid waarmee Nederland op Orbán reageert. Tot ergernis van mijn Transsylvaanse vrienden, die zich enorm storen aan deze betweterigheid. Mijn vrienden en ik delen hetzelfde geloof. Voor mij een reden des te meer om hun angsten, hun kritiek op mijn land en de keuzes die zij vanuit geloof maken serieus te nemen.
Mogen Oost-Europeanen hun eigen leiders kiezen, ook al bevallen die ons niet? Kunnen we er niet op vertrouwen, dat ze sterk genoeg zijn om andere leiders te kiezen? Op oppositie en kritiek, zelfs onder de aanhangers, hoeven ze echt niet gewezen te worden.
Maar meer nog: willen wij luisteren naar hun kritiek op ons? De populariteit van dit soort leiders ontstaat uit een stuk onbehagen, uit angst om kwijt te raken wat ze hebben – net als eerder toen Polen en Hongarije de speelbal werden van grootmachten en door West-Europa in de steek gelaten werden. Wie zijn wij dan om hun nu de les te lezen?
— Foka van de Beek is als theologe en toerustingswerker door de GZB uitgezonden naar Burgas in Bulgarije, stad en provincie aan de Zwarte Zee.
