Menu

Basis

Opkomst en ondergang van de zon

Spiritualiteit

De zon heeft vermoedelijk tienduizenden jaren een goddelijke status genoten, tot een bijbelauteur haar door God zelf als een licht aan het uitspansel deed bevestigen. Vanaf dat vernederende moment heeft de tot hemellichaam teruggebrachte godheid een sterk wisselende carrière gehad. Eerst een lange poos als ordinaire lamp annex tijdwijzer, toen eeuwenlang gepromoveerd tot centrum van het universum en met haar warmte de bron van al het leven, en ten slotte een diepe val gemaakt als zomaar een ster tussen ontelbare sterren. En die warmte van de zon is óók niet meer zo gezien, door het broeikaseffect.

Zo stabiel en betrouwbaar als de zon overkomt, zo wisselend was dus de ontvangst hier op aarde. We zijn het er nog wel over eens dat we de zon nodig hebben, maar zij wordt vaker vervloekt dan aanbeden. Het zou me niet verbazen als de traditionele kindertekening met een lachend zonnetje rechtsboven in verband met de klimaatverandering geschiedenis is geworden. De zon wordt geproblematiseerd en is haar status als betrouwbare partner van de aarde kwijt.

Misschien zegt dat meer over ons dan over de zon. Als kinderen zijn we blij met elke minuut dat de zon schijnt, als volwassenen beginnen we reserves jegens de zon te koesteren (we zoeken liever een plekje in de schaduw) en als bejaarden moeten we ons met hitteplannen beschermen tegen de zon. Je zou kunnen betogen dat wij als mensheid langzamerhand bejaard zijn geworden, terwijl die zon nog altijd haar warme en zonnige zelf is. Niet zij verandert, maar wij.

Het gedicht ‘Zeer vrij naar het Chinees’ van Cees Buddingh lijkt het tegendeel te beweren. “De zon komt op, de zon gaat onder/langzaam telt de oude boer zijn kloten” schreef hij. Als scholier gaf ik er indertijd de interpretatie aan dat een oude boer er blijkbaar een hele dag voor nodig heeft om tot twee te tellen, maar het kan ook zijn dat Buddingh bedoelde dat die boer een constante is die zich niet gek laat maken door de zon, die astronomische klok. In het licht van de huidige stikstofdiscussie een spannende uitspraak trouwens.

Maar de zon die ondergaat, komt altijd weer op. Ondanks haar publicitaire ondergang is ze dus toch een blijvertje.

Willem van Reijendam is schrijver en freelance uitvaartbegeleider.


Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken