Roger Wagner: Lazarus

In deze rubriek licht Marleen Hengelaar een kunstwerk uit, dat raakt aan de actualiteit van het kerkelijk jaar. Deze keer, onderweg in de verhalen over Jezus’ rondgang door het joodse land, geeft ze haar commentaar bij een werk van Roger Wagner.

Op dit schilderij van Roger Wagner staan Jezus en Lazarus afgebeeld. In Johannes 11 staat er een menigte mensen om dit tweetal heen: de discipelen, Maria, Marta en de mensen die met hen meegekomen zijn om te weeklagen. Maar hier is de setting tot haar essentie teruggebracht: Jezus, het open graf, en Lazarus.

De Engelse kunstenaar Roger Wagner (1957) grijpt hiermee terug op de vroegchristelijke kunst. Al vanaf de 2e eeuw werd dit verhaal veelvuldig afgebeeld, voor catacomben en sarcofagen een voor de hand liggend thema.

Vanaf de 4e eeuw kregen ook de andere aanwezigen bij het graf een plaats op de schilderingen en iconen, maar vóór die tijd zoomde men in op de kern van de geschiedenis: Lazarus die als de pop van een vlinder voor Jezus staat, wachtend op bevrijding uit zijn cocon.

De eeuwige dood en het eeuwige leven worden zo tegenover elkaar gezet

Als de pop van een vlinder

Jezus en Lazarus staan tegenover elkaar, Lazarus stokstijf, Jezus één en al dynamiek. Hij strekt zijn hand uit naar Lazarus en staat op het punt hem uit de zwarte cirkel van het graf het leven binnen te trekken. De cirkel als symbool voor de eeuwigheid – zonder begin en eind altijd doorlopend – speelt een belangrijke rol in dit kunstwerk. We zien een donkere cirkel achter Lazarus, een lichte achter Jezus. De eeuwige dood en het eeuwige leven worden zo tegenover elkaar gezet. Jezus wil Lazarus opnieuw tot leven wekken en hem uit de knellende windselen van het graf bevrijden.

Johannes 11 is ook bijzonder omdat dit hoofdstuk ons een kijkje geeft in het hart van Jezus. Hij huilt. Hij is diep bewogen als hij ziet wat voor hartverscheurend verdriet de dood aanricht bij familieleden en vrienden. En hij is boos. In het Grieks staat: hij snuift als een briesend paard. Dit tekent Jezus in zijn volle menselijkheid.

Maar deze geschiedenis toont hem ook in zijn volle majesteit. Duidelijk groter dan Lazarus, met uitwaaierende mantel, verdrijft hij hier de dood. ‘Ik ben de opstanding en het leven,’ zegt hij tegen Marta. Het trof me dat deze bekende woorden hier niet over Jezus’ eigen opstanding gaan, maar over die van ons. Jezus is onze opstanding en ons leven, want als we met hem leven bloeit ons leven open, en als we met hem sterven trekt hij ons een nieuw leven binnen. In de toekomst, maar ook nu. Zo zeker, dat Jezus er in Johannes 11:26 zelf van zegt: ‘Wie leeft en in mij gelooft, zal nooit sterven. Geloof je dat?’