We gaan straks niet eeuwig met pensioen
Over de hemel en Gods Nieuwe Wereld

Als het over heil gaat… dan natuurlijk ook over de hemel. Hoe stellen we ons die voor? En, belangrijker wellicht, hoe komen we daar, en wanneer eigenlijk? Wie jonge mensen ontmoet, zal daar helder en concreet wat over moeten zeggen. Welaan dan…
In mijn werk als predikant trek ik veel op met studenten. Sommigen hebben geen kerkelijke achtergrond, maar velen van hen zijn wel christelijk opgevoed en een aantal heeft zelfs op degelijke christelijke scholen gezeten.
Ticket voor de hemel
Het valt me op dat meerderen van hen eigenlijk niet weten wat nu de relevantie van het geloof is voor hun dagelijks leven. Ze komen niet veel verder dan hulp en steun voor de momenten dat ze dat nodig hebben. En verder nog een ticket voor de hemel, waarvan ze hopen dat ze die toch zeker de eerstkomende vijfenzestig jaar niet nodig hebben.
De hemel, zo denken de meesten, is de bestemming voor het leven na dit leven. Maar over die hemel is niet iedereen enthousiast.
Wat moet je je daarbij voorstellen? De hele tijd zingen lijkt nogal saai en als dat dan ook nog een eeuwigheid zou moeten duren… De kans lijkt groot dat je je vroeger of later vreselijk gaat vervelen.
Sommige van deze studenten gaan twijfelen of zeggen het geloof vaarwel. Als geloof in God en het leven na dit leven weinig te maken hebben met het leven hier en nu, wat mis je dan als je zonder geloof verder gaat?
Seculiere wereld
Dat deze jonge mensen het lastig vinden om in te zien wat het geloof en het leven na dit leven te maken hebben met hun dagelijks leven, past helemaal bij onze huidige cultuur. In onze seculiere wereld valt alle nadruk op het leven hier en nu. Er wordt geen rekening gehouden met een leven na dit leven. Ook met God wordt geen rekening gehouden. We richten ons toch vooral op wat je kunt zien. Eerst zien dan geloven.
Wordt dat ‘eeuwig zingen’ niet saai? Gaan we ons niet vreselijk vervelen?
Verder ligt de nadruk op jouw eigen verantwoordelijkheid om zelf iets te maken van jouw leven nu. Jij bent de schepper van je leven, de kapitein van je levensschip. God heeft daar niet zoveel mee van doen. Seculiere denkers hebben ook kritiek op het geloof in een God en een hiernamaals. Zo schreef de Zweedse filosoof Martin Hägglund in 2020 een boek met de veelzeggende titel This Life. Zijn kritiek is dat het geloof heel makkelijk gebruikt wordt als vlucht voor je eigen verantwoordelijkheid voor het leven hier en nu. Het zorgt ervoor dat je je ook niet inzet voor een betere wereld van vandaag.
Defect geloof
Aan jonge mensen die overwegen om het geloof vaarwel te zeggen probeer ik uit te leggen dat ze misschien wel een defecte versie van het christelijk geloof hebben. Of in elk geval, dat het christelijk geloof juist heel inspirerend kan zijn voor het leven van vandaag. Bij het afscheid nemen van het geloof, zoals zij zich dat voorstellen, hebben ze niet het idee dat ze iets zullen missen. Ik daag hen uit om, voordat ze echt afscheid nemen, eerst op zoek te gaan naar tenminste één versie van christelijk geloven, waarvan ze op z’n minst zouden hopen dat die waar is.
Stel je bijvoorbeeld eens voor dat het in het christelijke geloof eigenlijk helemaal niet gaat over een hemel, als toekomst. Stel je voor dat het in het christelijk geloof gaat om een God die ongelofelijk relevant is voor het leven nu en voor de wereld van vandaag. Omdat die God een schokkend vernieuwend plan heeft voor deze wereld.
Stel dat het gaat om een God met een schokkend nieuw plan voor deze wereld!
Hoop op een Nieuwe Wereld
Een eeuwig verblijf in een hemel lijkt veel mensen niet erg aantrekkelijk. De Britse nieuwtestamenticus Tom Wright heeft uitgebreid betoogd dat de hemel helemaal niet onze bestemming is. (Zie zijn Verrast door hoop.) En ik denk dat hij helemaal gelijk heeft. Als je leest wat de Bijbelschrijvers ons meegeven, dan is de hemel de ruimte waar God woont. In de het Nieuwe Testament kan de hemel ook de plek zijn waar je wacht als je sterft, op Gods toekomst. Maar die toekomst is niet de hemel. Dat kun je heel duidelijk zien in de samenvatting, die de evangelieschrijvers geven van de boodschap van Jezus. Jezus zegt: ‘bekeer je, want het Koninkrijk van God is nabij’. In de Bijbel in Gewone Taal, wordt ‘het koninkrijk van God’ heel mooi weergegeven als Gods ‘Nieuwe Wereld’.
Dat is waar christenen op hopen: Gods Nieuwe Wereld. Het is heel belangrijk om daarbij te beseffen dat dit geen verlossing is UIT onze huidige wereld. Maar een verlossing VAN de huidige wereld UIT alle kwaad.
Een hele lange tafel, met mensen overal vandaan, die samen eten, heerlijk eten en goede wijn<
Het is de herschepping van onze huidige wereld.
Dat betekent: ónze wereld, maar dan voorbij het kwaad en kwade daden, voorbij schuld en falen, voorbij ziekte en dood, voorbij verdriet en woede, voorbij egoïsme en afgunst. Het is een Nieuwe Wereld, waar recht gedaan zal worden aan rechtelozen. Het is de wereld waar Maria over zingt in haar lofzang: ‘Zijn arm verstoot met kracht, de groten uit hun macht, de vorsten van hun tronen, maar Hij maakt kleinen groot, en zal met overvloed, de hongerigen lonen.’ (Muus Jacobse).
Verbeelding
Het is lastig om je bij die Nieuwe Wereld een voorstelling te maken – en onbekend maakt onbemind.
Nu is het mooie dat er in de Bijbel wel allemaal beelden en visoenen bij te vinden zijn. Daarvoor heb je je verbeelding nodig.
Gods Nieuwe Wereld? Stel je een lam en een wolf voor, die samen spelen, of tanks die zijn omgebouwd tot waterspuiters voor de landbouw en geweren die tot schoffels zijn gepromoveerd. (Beelden uit Jesaja en Micha.)
Of stel je een stad voor, waar de deuren niet op slot hoeven en geen straatverlichting nodig is tegen donker en dreiging, omdat God er ook woont (Openbaring).
Of neem Jesaja 25. Stel je eens voor dat er in jouw stad of dorp een hele lange tafel staat op de hoofdstraat. En aan die tafel zitten mensen te eten, overal vandaan. Het maakt niet uit wat voor huidskleur ze hebben, wat voor geaardheid ze hebben, of ze heel slim zijn of juist helemaal niet. Mensen uit alle volken. Ze hebben één ding gemeen: ze zien God als hun Koning en Jezus als hun Heer. Ze eten daar samen, heerlijk eten, goede wijn. Ze ontmoeten elkaar en je hoort het geroezemoes van goede gesprekken.
Sommigen hebben nog een natte veeg op hun wang, omdat God zojuist hun tranen heeft afgeveegd. Alle onduidelijkheid, de sluier van onbegrip en de waas van twijfels… het is verdwenen. Elke schaduw van egoïsme en jaloezie, van hebberigheid of kwaadheid is weg. De dood is zelfs opgelost in het niets. En de mensen zeggen tegen elkaar: ‘Laten we lachen en zingen, want God, Hij is de HEER, Hij is onze hoop, Hij heeft ons gered.’
Geweldig goed nieuws
Is het makkelijk om te geloven dat deze Nieuwe Wereld er komt? Dat zal verschillen per persoon. Voor mij geldt: niet altijd, want soms, als ik om heen kijk in onze wereld of in levens van mensen om mij heen… Maar het hangt er natuurlijk wel vanaf wat je verwachting is van God! Als ik bedenk, dat de God waarin christenen geloven een God is die het lef had om mens te worden en te sterven om ons te bereiken en die vervolgens door de dood heen ging, dan denk ik: die God gaat het wel redden. Die gaat het redden met ons en met deze wereld.
Oproepen om te leven op een manier die past bij de Nieuwe Wereld die komt
En als het je maar moeilijk lukt om het te geloven, dan zou je het op z’n minst hopen, toch? Want als deze Nieuwe Wereld ‘het leven hierna’ is, dan is dat geweldig goed nieuws voor de mensen waarover Maria zong in haar lied. Verdrukten en misbruikten, slachtoffers van onrecht en geweld. Maar ook goed nieuws voor mij en jou. Nieuws van redding.
Belangrijk voor dagelijks leven
Het geloof in deze Nieuwe Wereld laat ook gelijk alle relevantie van het christelijk geloof zien. Het biedt namelijk enorme hoop voor mensen van nu en voor de hele schepping. Bovendien betekent geloven in deze Nieuwe Wereld juist niét dat je vlucht voor je verantwoordelijkheden in de huidige wereld. De apostel Paulus roept ons in zo’n beetje al zijn brieven op om te leven op een manier die past bij de Nieuwe Wereld die komt.
Want mensen die uitzien naar een Nieuwe Wereld zijn mensen die daar nu al bij horen. Ze zijn volgeling van Jezus en ze proberen alvast handen en voeten te geven aan een nieuwe manier van leven. Denk ook aan de Bergrede die Jezus uitsprak en die een soort routekaart is voor het leven nu van volgelingen op weg naar Gods Koninkrijk.
Verantwoordelijkheid
Ik moet ook denken aan Jezus’ gelijkenis in Matteüs 25 over een eigenaar van een miljoenenbedrijf die een deel van het bedrijfskapitaal in handen geeft van werknemers, omdat hij zelf op reis moet. (Het gaat daarbij over ‘talenten’, dat zijn enorme hoeveelheden geld.) Dat bedrijf is het Koninkrijk van God en de eigenaar is Jezus, en de werknemers zijn zijn volgelingen. Jezus verwacht van zijn volgelingen dat ze tot aan zijn terugkomst de zaak van het Koninkrijk behartigen in het hier en nu. Dat betekent dat je je ervoor inzet dat het vandaag op de plekken waar je woont of werkt of studeert of sport, nu al, een beetje toegaat zoals in de Nieuwe Wereld die komt.
Het is overigens ook in die gelijkenis dat de goede werknemers, bij de terugkomst van de eigenaar, worden beloond met een feest en met nog meer verantwoordelijkheid. Ze krijgen dan nog meer bedrijfskapitaal onder hun hoede. In Gods Nieuwe Wereld gaan wij blijkbaar niet eeuwig met pensioen, maar houden wij onze roeping om, net als nu, te werken aan bloeiende mensen en een bloeiende wereld.
Arjan Markus werkt als predikant in de Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven en is ook betrokken bij Werf 010, een ontmoetingsplek voor (seculiere) twintigers en dertigers