Lietaert Peerbolte en Spronk – De Bijbel

Elementaire Deeltjes – 75

In de reeks Elementaire Deeltjes verscheen ‘De Bijbel’ als deel 75. De auteurs zijn voor de lezers van Schrift niet onbekend: Bert Jan Lietaert Peerbolte en Klaas Spronk. In vier hoofdstukken belichten zij de Bijbel:

1. Historische inleiding
2. Het Oude Testament of de Tenach
3. Het Nieuwe Testament
4. Overlevering, doorwerking en hedendaagse vertalingen

Na de hoofdstukken 2 en 3 vindt de lezer telkens leestips voor respectievelijk het Oude en het Nieuwe Testament. Na lezing van dit deeltje bedacht ik me dat deze recensie beter geschreven had kunnen worden door iemand die helemaal niet bekend is met de Bijbel omdat hij of zij in alle onbevangenheid zou kunnen zeggen of ze de Bijbel na lezing van dit Elementaire Deeltje de Bijbel beter weten te plaatsen. Wat mij betreft is dit een uitnodiging voor eenieder die zich daartoe geroepen weet. Niet geheel onbevangen maak ik hieronder, zonder volledig te zijn, een aantal opmerkingen.

Het Elementaire Deeltje helpt in mijn ogen wel om de Bijbel enigszins te plaatsen, maar niet om de Bijbel beter te begrijpen. Dat zou ook een onmogelijke opgave zijn geweest. De schrijvers zeggen zelf dat ze zich (voor een Elementair Deeltje) moesten beperken tot een absoluut minimum aan informatie (blz. 135). In hun woord vooraf zeggen zij dat de nadruk in dit deeltje zal liggen op de beschrijving van de Bijbel in zijn historische context.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik dit niet helemaal begrijp. Zo wordt het Oude Testament gevolgd naar de volgorde van de afzonderlijke geschriften in de Bijbel en kan iemand zich blijven afvragen hoe het komt dat de eerste tekst die je in de Bijbel leest niet de oudste, maar een tamelijk jonge tekst is. Bij het Nieuwe Testament doet dit probleem in de behandeling zich niet voor. Het Nieuwe Testament begint met de evangeliën, maar de brieven zijn ouder. De reden waarom het Nieuwe Testament toch met de evangeliën begint wordt netjes uitgelegd. Dat teksten met elkaar botsen of anders worden herhaald, wordt gelukkig goed duidelijk gemaakt.

Een misser vond ik in de beschrijving van het eerste hoofdstuk van de Bijbel. De auteur schrijft: ‘Vele malen wordt zijn (Gods) creatie goed genoemd, de mens zelfs zeer goed’ (blz. 38). Dit is niet juist en dat is jammer, omdat dit gegeven meer dan relevant is voor het verstaan van de tekst. Na iedere scheppingsdaad lezen we inderdaad dat God zag dat het goed was, maar na de schepping van de mens blijft dit juist weg! Pas als God op het einde het geheel overziet, pas dan lezen we: ‘zeer goed’.

Is het toeval dat we bij de beschrijving van Mozes niet lezen dat hij ook drieduizend afvalligen liet doden, of past dat bij een bewuste keuze? De schrijver zegt dat de verhalen aan het einde van het boek Rechters ‘te vreselijk zijn om hier even kort samen te vatten’ (blz. 53). Als je de Bijbel recht wil doen dan kun je er in mijn ogen niet voor kiezen om iets niet te noemen omdat het vreselijk is.

Bij de beschrijving van het Nieuwe Testament wordt het boek Handelingen mijns inziens te gemakkelijk een historische vertelling genoemd en als zodanig zelfs een genre (blz. 86 en 90).

Aanbeland bij het evangelie volgens Marcus schrijft de auteur: ‘Aldus leidt het misverstand rond Jezus’ identiteit in Marcus uiteindelijk tot zijn dood, en daarmee geeft het evangelie antwoord op de vraag waarom Jezus moest sterven’ (blz. 99). Dit lijkt mij een theologische interpretatie die eigenlijk niet thuishoort in een inleiding op de Bijbel als Bijbel.

Tot slot schrijven de auteurs in de epiloog dat een inleiding op de Bijbel in een kort bestek een riskante onderneming is. Heel veel moet weggelaten worden. Dit begrijp ik volledig en ik vind het moedig dat ze zich aan deze inleiding gewaagd hebben. Als het deeltje ertoe leidt dat lezers de Bijbel ook zelf gaan lezen, dan is dat prachtig en de opzet geslaagd. Lezers van Schrift hoeven dit boekje wat mij betreft niet te lezen.

Bert Jan Lietaert Peerbolte en Klaas Spronk. De Bijbel – Elementaire Deeltjes 75. Amsterdam: Atheneum, 2021. 144 pp. € 9,99. ISBN 978 90 253 1412 5.