Menu

None

Een pleidooi voor woede?

Recensie van De woede van een liefdevolle God

Recensie van Broeder John van Taizé, De woede van een liefdevolle God. Een Bijbels raadsel ontcijferd. Een sympathiek maar niet altijd even duidelijk boek.

Cover van De woede van een liefdevolle God. Een Bijbels raadsel ontcijferd, geschreven door Broeder John van Taizé.

In de Bijbel wordt enerzijds een beeld geschetst van een God van liefde, maar er staan ook diverse teksten waarin God één en al woede is. Dat lijkt op gespannen voet met elkaar te staan. Een raadsel. De auteur van De woede van een liefdevolle God is al bijna vijftig jaar broeder van Taizé, de oecumenische kloostergemeenschap waar verzoening centraal staat. Broeder John zet zich daar in om jonge mensen te helpen de Bijbel beter te begrijpen. Vanuit zijn gedrevenheid verwerpt hij de makkelijke weg die vaak is gekozen om genoemd raadsel te ontcijferen. Daarbij worden het Eerste en het Tweede Testament tegenover elkaar gesteld, dienovereenkomstig wordt de God van het Eerste tegenover die van het Tweede (de God van Jezus Christus) gesteld. De God van het Eerste is dan een ‘God van woede’ en de God van het Tweede een ‘God van liefde’. Broeder John noemt dit een vals spoor, hij kiest niet voor deze makkelijke weg. Hij wil onderzoek doen naar de betekenis van Gods woede en voert de lezer zorgvuldig door de hele Bijbel heen. Vanaf het scheppingsverhaal in Genesis, via Exodus, de profeten en de Evangeliën naar het laatste bijbelboek, de Openbaring van Johannes is hij op zoek naar wat hij ‘de bijbelse theologie van de woede’ noemt.

Taboe

Steeds wijst hij op de cultuur van de tijd waarin de Bijbel is ontstaan en de ontwikkelingen in het godsbeeld. Geregeld strooit hij daarbij met cultuurpsychologische interpretaties. Zo is woede niet alleen maar negatief, er zit ook een constructief aspect aan. Hij noemt het voorbeeld van het oude Israël, waarin woede functioneerde als voorrecht van koningen en heersers, om hun gezag te doen gelden. ‘Woede heeft dus ook een sociale rol en draagt bij tot de handhaving van de orde in de samenleving.’ Daartegenover stelt hij onze moderne westerse, ‘noordelijke landen’, waar woede taboe lijkt en alles beheerst en rationeel moet gaan.

Woede is niet alleen maar negatief, er zit ook een constructief aspect aan

Hierbij vroeg ik me wel af of hij in Taizé dan ‘de woede van de gele hesjes’ heeft gemist. En hoe we, in dit verband, dan in vredesnaam naar iemand als Poetin moeten kijken… Hoe dan ook, broeder John is heel kritisch over het onderdrukken van woede. Dat zorgt volgens hem slechts voor een indruk van oppervlakkige harmonie in de samenleving; het is niet vruchtbaar.

Nee

De essentie van woede wordt door broeder John gedefinieerd door het eenvoudige woord ‘nee.

‘Als je je dan de vraag stelt of er ruimte is voor woede in God stel je eigenlijk de vraag: “Zijn er dingen waar God NEE tegen zegt?” Die vraag stellen is haar reeds beantwoorden. De bijbelse God kan, juist omdat Hij goed is en een bron van leven, geen JA zeggen tegen alles wat schade toebrengt of levensbedreigend is. (…) Daarom zet God grenzen uit en zorgt Hij ervoor dat die grenzen gehandhaafd blijven. In deze context doet bijbelse taal soms een beroep op woede.’

Ik vind Johns opzet heel sympathiek maar ik kon hem soms niet volgen. Het kan ook aan de vertaling liggen. Ik struikelde vaak over het taalgebruik. Zo komt hij steeds terug op een onderscheiding in twee dimensies van goddelijke woede: een objectieve, onpersoonlijke of uiterlijke dimensie en een persoonlijke of innerlijke dimensie. Ik snap het onderscheid nog steeds niet goed.

Jan Venderbos werkte in diverse functies in de hulpverlening, onder meer met oorlogs- en geweldsgetroffenen. Hij is gepensioneerd theoloog en geestelijk begeleider, en werkt mee aan Herademing.


Broeder John van Taizé, De woede van een liefdevolle God. Een Bijbels raadsel ontcijferd. Adveniat, Baarn, 2021. 130 pp. €21,95. ISBN 9789085285953.


Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken